Kompanzasyon Hesabı Nasıl Yapılır Anlatım

[KAHRAMAN5461]

KOMPANZASYON HESABI

GİRİŞ: İyi bir kompanzasyon yapabilmenin iki önemli koşulu gereken kondansatör gücünün dikkatli saptanması ve kondansatör adımları ile akım trafosunun doğru seçimidir. Aşağıda bu değerlerin doğru seçimi için pratik bir yöntem bir örnek ile açıklanmıştır. Uygulamada ise ENTES R-G 5A Kompanzasyon Rölesi kullanılmıştır. GEREKLİ KONDANSATÖR GÜCÜNÜN SEÇİMİ
Gerekli kondansatör gücünün tayini için tesisin Cos j’sinin ve kurulu aktif gücünün bilinmesi gerekmektedir. Tesisin Cos j’si pratik olarak faturalardan bulunur. O dönemde harcana aktif ve reaktif enerji bilindiğine göre tan φ= harcana reaktif enerji/aktif enerji buradan Cos φ bulunur. Tesisin kurulu aktif gücü ise , tesisteki tüm alıcıların (motorlar,aydınlatma elemanları,fırın rezistansları vb ) etiketleri üzerindeki güçler toplanarak belirlenir. Örnek olarak : Tesisimizin aktif gücü 60 KW Cos φ= 0.68 olsun Hedefimiz Cosφ yi 0.95 çıkartmaktır bunun için aşağıdaki Tablo 1 den yararlanarak K değerini bulup aktif güçle çarparak Kvar olarak
kullanılacak kondansatör değerini buluruz. Bu ifadeyi formüle dökersek ; Q[SUB]c[/SUB]=P.K Tablodan K değeri 0.75 bulunur. Q[SUB]c=[/SUB]60.0,75=45 Kvar bulunur.

Kondansatör Adımının Tayini: Dikkat edilmesi gereken en önemli husus 1. Adımda seçilen kondansatör değeri diğer adımlardakilerden daha küçük seçilmelidir. Yukarıdaki örnekte 45 kvar lık kondansatör ile yapılacak kompanzasyon panosunda 5 kademeli röle kullanılması durumunda adımlar aşağıdaki gibi olmalıdır,

1. kademe 5 kvar
2. kademe 10 kvar
3. kademe 10 kvar
4. kademe 10 kvar
5. kademe 10 kvar

Akım Trafosunun Tayini : Akım trafolarından etiketlerinde yazılı akım değerlerinin 0.1 katından çok 1.2 katından az akım geçtiğinde hatasız çalışırlar. Bu nedenle akım trafoları ne çok büyük ne de çok küçük seçilmelidir. Örnek tesiste güç 60 KW çalışma gerilimi 380 V ise işletmenin nominal akımı I= P/1.73*U =60/1.73*220= 9.11 amperdir. Bu formülden elde edilen akım değerlerine en yakın bir üst standart akım trafosu seçilir. Örnekte 100:5 lik trafo kullanmak yeterlidir.

Reaktif Rölenin Bağlanması:

1. Röleyi bağlamadan önce şema 1 deki bağlantıyı dikkatle inceleyiniz.
2. Akım trafosunu ana şalter çıkışına veya ana giriş sigortalarından birinin ayağına bağlayınız. En çok karşılaşılan hata , akım trafosunun kompanzasyon panosundan sonra bağlanmasıdır. Bu durumda röle çalışmaz. Akım trafosu daima kondansatörlerden önce ve işletmenin ilk girişine bağlanmalıdır. Ayrıca akım trafosundan çıkan telleri en kısa yoldan (panonun demir aksamına ve diğer kablolara sarmadan ) tercihen 2x1.5 TTR kablo kullanarak rölenin 1 ve 2 nolu uçlarına bağlayınız.
3. Akım trafosunun bağlı olduğu faz R olsun. Rölenin 4 ve 5. Nolu klemenslerine mutlaka diğer iki fazı yani S ve T bağlayınız.

Bağlantı şeması aşağıda gösterilmiştir.

Reaktif Rölenin İşletmeye Alınması :

1. % ayar düğmesini 0.50 ye getiriniz. (TEK ‘in ön gördüğü değerdir.)
2. röleyi otomatik konumuna alınız.
3. C/k ayar düğmesini 0.05 e alınız. Devreye indüktif bir yük (örneğin motor) alınız. Röle üzerindeki ind ışığı yanmalıdır. Kap yanıyorsa 4 ve 5 nolu uçları ters çeviriniz.
4. Bundan sonra geriye kalan tek işlem c/k ayarının düzgün olarak yapılmasıdır.

Buradaki oranda c: 1. Adımdaki kondansatör gücünü k: akım trafosunun çevirme oranını göstermektedir.
Örneğimizde bu oran ; c/k=5/(100/5)=0,25
Bulunur ve bu ayar 0.25 e getirilir.
Aşağıdaki tabloda c/k ayarı için seçim tablosu görünmektedir

Olabilecek Sorunlar
Arıza : Röle sürekli kondansatör alıyor. Cos j metre kapasitif gösterdiği halde çıkarmıyor. Sebepleri:

1. Kondansatör panosunu besleyen güç kablosu akım trafosundan önce alınmıştır.
2. Rölenin 4 ve 5 nolu klemenslerine akım trafosunun bağlı olmadığı diğer iki faz yerine(S T) akım trafosunun bağlı bulunduğu faz (R) bağlanmıştır. Bu durumda ind veya kap ledlerinden biri sürekli yanar ve röle devreye sürekli kondansatör alır veya çıkarır.

Arıza : Röle çalışıyor. Kademelerin devreye girdiği röle üzerindeki ışıklardan belli oluyor. Kontaktörler çekiyor fakat Cos j yükselmiyor ve röle kondansatör almak istiyor. Sebepleri:

1. Kondansatör sigortaları atmıştır.
2. Kontaktör kontakları kirlenmiştir.
3. Kondansatörler değer kaybetmiştir.
4. Kurulu kondansatör gücü , tesisin kompanzasyonuna yetmemiştir. Kondansatör ilavesi gerekmektedir.

Arıza : Motorlar çalışıyor. Devrede kondansatör olmadığı halde kap ışığı yanıyor.
Sebepler :

1. Rölenin 4 ve 5 nolu uçlarını değiştiriniz.

Arıza : Aynı akım trafosundan hem röle hem de Cos j metre besleniyor ancak her iki cihazda düzgün çalışmıyor.
Sebepler :

1. Bağlantı hatası vardır.(Röle ve Cos j metre akım devreleri şemadaki gibi SERİ bağlanmalıdır.
2. Akım trafosu büyük seçilmiştir.
3. Cos j metre gerilim devresi bağlantısı R fazından alınmıştır. (Reaktif güç kontrol rölesinin tersine Cos j metrenin gerilim devresi, akım trafosu ,ile aynı faza bağlanmalıdır.

Not:Alıntıdır..

 

[ceryaner]

Bence yukarıdaki açıklamada güncel olmayan bilgiler var. Örneğin 1. kademedeki kapasitör diğerlerinden ufak değerde olmalıdır denmiş.Yeni tip rölelerde bunun problem olacağını sanmıyorum.