Dc Motorlar

[Klavyeah]

DC MOTORLAR

Mantık olarak bobin üzerinden geçen akımın sonucunda oluşturduğu mağnetik kaçaklar sayesinde oluşturduğu kutuplaşmayı ileri ve geri yönlü olarak kullanarak yani zıt kutupların çekmesi vada aynı kutupların birbirini itmesi prensibinin dairesel harekete dönüştürülmesini baz alınan en basit yapıdır. Diğer motorların tamamı bu mantık üzerine kurulmuştur

Şekillerde akımın yönünün ve iletkenin şeklinin Mağnetik alanı yada kuvvet yönünü nasıl etkilediği görülmektedir. Aşağıda ise bu hareketin dairesel harekete dönüştürülmesi görülür.
Mıknatıs mantığında oluşan N S Kutuplaşması kullanılarak N kutbu tarafına S kutbu gelecek vada S kutbu tarafında N kutbu gelecek şekilde akımın yönü değiştirilerek hareket ivmesi kazandırılmaktadır.

Ayrıca yapıda bobin sarımı vada kutup başlarının akımın yönünün değişim için kullanımı görülmektedir. Aşağıda ise piyasada satılan temel dc motor iç yapısının blok şekli görülmektedir. İlk şekilde ana şaft üzerine sarılmış çapraz sargılı ince yüksek duyarlılıklı bobin ve çok yakınlaştırılmış dairesel mıknatıs görülmektedir diğer şekilde ise temel bir encoder yapısı görülmektedir.

A- Çalışma Prensibi
Doğru akım makinesine ait bir devre şeması Şekil 1 de verilmiştir. Endüvi dönerken, endüvi üzerindeki iletkenler de manyetik alan içerisinde döndüklerinden onlarda bir endüksiyon elektromotor kuvveti indüklenir. Sargılarda indüklenen bu gerilim, makinenin motor ya da dinamo olarak çalışmasına göre endüvi uç geriliminden farklıdır. Eğer makine motor olarak çalıştırılırsa endüvi gerilimi, endüvi geriliminin düşüşünden dolayı, endüvi ye uygulanan uç geriliminden daha küçüktür.

Şekil 1 Doğru akım makinasının prensip şeması

Şekil 1 deki devre şeması, makinenin motor olarak çalışma durumuna göre çizilmiştir. Eğer makine dinamo olarak çalıştırılırsa tork yön değiştirir.

Doğru akım makinesi kullanım amacına göre dinamo ya da motor olarak çalıştırılabilir. Bu formlardan birisinde çalışma, makinede herhangi bir değişikliği gerektirmez. Burada önemli olan endüvi akımının meydana getiriliş biçimidir. Buna göre endüvi akımının meydana gelişi iki temel prensibe dayanır. Bu prensipler şunlardır:
a- Manyetik alan içerisinde hareket eden iletkenin durumu;
Manyetik alan içerisinde hareket halinde bulunan iletkende bir elektromotor kuvveti indüklenir. Bu kuvvet iletkenin alana dik olma durumuna, iletkenin boyuna, manyetik akı yoğunluğuna ve hareketin hızına bağlıdır. İletkenin uçları bir yüke bağlanarak kapalı devre meydana getirilirse yük endüksiyon elektromotor kuvveti tarafından beslenerek bir akımı çeker.

b- Manyetik alan içerisinde içinden akım geçen iletkenin durumu;
Manyetik alan içinde etkin uzunluğu "L" ve içerisinden geçen akımı "i" olan bir iletken akı yoğunluğu B olan bir alan içerisinde kalırsa, iletken manyetik alan tarafından itilir. İletkenin alana dik olma durumunda meydana gelen itme kuvvetinin büyüklüğü "Newton" olarak

F=B.i.L (1.1)
olur. Alan tarafından iletken üzerinde oluşturulan itme kuvvetinin yönü iletkenin taşıdığı akımın yönüne bağlıdır. İletkende itme kuvveti olduğu sürece iletkende bir hareket veya dönme olayı meydana gelir.

B- DC Motorun Eşdeğer Devresi, Momenti ve Mekanik Gücü

Kalıcı mıknatıslı doğru akım motorunu modellemek için Şekil 1.1 deki eşdeğer devreden faydalanılır. Armatür, direnci Ra ve endüktansı La olan seri bir devre ile rotor döndüğünde oluşan bir zıt elektromotor gerilimi Vb olarak ifade edilir.

Şekil 1 .1 DC Motorun eşdeğer devresi

Eşitlik 1.2 - 1.13. deki değişkenlerin açıklaması aşağıda verilmiştir:
Ra : Armatür direnci
La : Armatür endüktansı
Ia : Armatür akımı
Va : Uygulanan giriş gerilimi
Vb : Zıt elektromotor gerilimi
 : Hava aralığı akısı
Ki : Moment sabiti
Kb : Zıt elektromotor sabiti
TL : Yük momenti
Tm : Motor momenti
m : Rotor açısal hızı
m : Rotorun açısal konumu
Jm : Motor eylemsizliği
Bm : Viskoz sürtünme katsayısı

Endüvi iletkenlerinden akım geçtiğinde, iletkenler manyetik alan tarafından alanın dışına doğru itilirler. Böylece endüvi çevresinde, endüvi yi döndüren bir kuvvet veya bir moment meydana gelir. Motor milinde oluşan moment, alan akısı ve armatür akımıyla doğru orantılıdır. DC motor momenti

Tm(t)=km..İa(t) (1.2)
olarak hesaplanır. O sabit olduğundan (1.2) eşitliği Kt [N-m/A] moment katsayısı olarak ele alındığında

Tm(t)=Ki.İa(t) (1.3)
olarak yazılır. Motorda milin açısal hızı ile zıt elektromotor gerilimi arasında

Vb=Km..m (1.4)
ilişkisi vardır. Eşitlik 1.3 rotor açısal hızı ve konumu cinsinden

Vb(t)=Kb. =Kb. m(t) (1.5) olarak ifade edilebilir. Şekil 1.5'teki DC motor eşdeğer devresine göre devre denklemleri yazılacak olursa
= Va(t)- İa(t)- Vb(t) (1.6)
= .Tm(t)- TL(t)- (1.7)
eşitlikleri elde edilir. Sistemin durum değişkenleri İa(t), m(t) ve m(t)' dir. Durum değişkeni olmayan büyüklükler diğerleri cinsinden ifade edilir ve (1.3), (1.5), (1.6) ve (1.7) eşitlileri vektör-matris biçiminde düzenlenecek olursa
elde edilir. Uzay durum denklemleri elde edilen motorun açısal konumu ve giriş gerilimi arasındaki transfer fonksiyonu, TL(t) sıfır alındığında olarak elde edilir.

DC motorlarda armatör endüktansı (Xa) genellikle çok küçük olduğu için ihmal edilebilir. Böylece (1.9) eşitliği daha sade bir hale gelir.

Sekil 1.2 DC motorun için elde edilen blok diyagram

Motorun mekanik gücü ise
P=Tm(t).m(t)=Kb.m(t) (hp) (1.10)
olarak ifade edilir. Moment ve açısal hız cinsinden güç ifade edilecek olursa

P = (hp) (1.11)
eşitliği elde edilir.

Dökümana Ait Resimler İkinci Mesajda Ektedir

 

[Klavyeah]

B. Doğru Akım Motorlarında Devir Sayısı

Bir doğru akım motorunun devir sayısını bulmak için Eşitlik 1.4. te verilen zıt elektromotor kuvveti ve Vb' nin kaynak gerilimi karşılığından faydalanılır.

Vb=Va-IaRa=Kmm (1.12)
Hız eşitlik 1.12 den çekilecek olursa
m= (1.13)

olarak bulunur. Formül (1.13)'den de görüleceği gibi Ia.Ra çok küçük ve K da sabit sayı olduğundan, devir sayısı Va kutup gerilimi ve  manyetik akısına bağlıdır.

2. DC MOTOR HIZ KONTROL YÖNTEMLERİ

Doğru akım motorları, değişken kolay hız değiştirme özelliklerine sahip olduğundan hızın kontrol edilmesi istenen yerlerde kullanılırlar. Yüksek yol alma momenti sağladığından, hız kontrolü geniş aralıklarda yapılır. Hız kontrolü alternatif akım motorlarına göre daha kolay ve daha ucuzdur.

Kontrollü doğrultucular, sabit AC gerilimden değişken DC gerilimi elde ederken, kıyıcılar ise sabit DC gerilimi değişken DC gerilime çevirir. DC motorun hızı aşağıdaki yöntemlerle ayarlanabilir.

1. Endüvi devresi direncini (Ra) değiştirerek
2. Uyarma akımını (Ia) değiştirerek
3. Ward-Leonard sistemi ile
4. Yarıiletkenler kullanılarak
5. DGM (Darbe Genişlik Modülasyonu) ile

2.1. Endüvi Devresi Direncinin Değiştirilmesi İle Hız Kontrolü

Endüvi devresi direncinin değiştirilmesi için endüvi devresine seri dirençler bağlanır ve böylece motorun hızı ayarlanabilir. Bu metod en çok DC motorlara kademeli olarak yol vermek için kullanılır. Bu uygulamada kullanılan seri dirençler sürekli olarak kullanımda kalırlarsa dirençler üzerinde önemli ölçüde güç kaybı meydana gelecektir. Bu nedenle endüvi direncinin değiştirilmesi, sürekli hız değişimi gerektiren yerlerde tercih edilmez.

2.2. Uyarma Akımının Değiştirilmesi İle Hız Kontrolü

Uyarma akımının değiştirilmesi ile hız kontrolü seri ve paralel uyartımlı DC motorlarda tercih edilen bir yöntemdir. Bu yöntemde endüvi uç gerilimi değişmemektedir. Motorun paralel uçlarına bağlanan ayarlı bir direnç yardımıyla uyarma akımı değiştirilir. Uyarma akımının değişimi manyetik akının değişmesine neden olacak ve hızın değişimi gerçekleşecektir. Bu yöntemde paralel uyarma devresinden geçen uyarma akımı, endüvi devresi akımına göre çok küçük olduğu için manyetik alan ayar direnci üzerinde oluşan enerji kaybı az olacaktır.

2.3. Ward-Leonard sistemi ile Hız kontrolü

Serbest uyarmalı doğru akım kaynağı ile ayarlanan endüvi gerilimi ve bu gerilimle beslenen motor-jeneratör grubu Ward-Leonard sistemi olarak adlandırılır. DC motor hızının geniş sınırlar arasında ayarlanmasını ve her iki yöne doğru dönmesini sağlamak için Ward-Leonard sistemi kullanılır. Ayarlanabilir endüvi gerilimi ya bir transformatör doğrultmaç grubu yardımı ile alternatif gerilim kaynağından ya da serbest uyarmalı bir doğru akım kaynağından sağlanır.

Şekil 2.3.1. Ward-Leonard DC motor hız kontrol devresi

Şekil 2.3 de Ward-Leonard kontrol devresi gösterilmektedir. Sistemin çalışması asenkron motorla uyartılan serbest uyartımlı bir doğru akım jeneratörünün leonard motoruna doğru akım üretmesiyle gerçekleşir. Bir çok sistemde Leonard jeneratörü uyartım akımını bir amplidin jeneratör veya bir yarı iletken doğrultucu üzerinden sağlar.

Ward-Leonard hız kontrol sisteminin en önemli özellikleri sabit fark ve güç sağlamasıdır.

Şekil 2.3.2. de Ward-Leonard sistemiyle elde edilen sabit güç ve tork ilişkisi görülmektedir.

Şekil 2.3.2 Ward-Leonard sistemiyle elde edilen sabit güç ve tork eğrisi

2.4. Yarı iletkenler ile Hız kontrolü

Güçlü silikon diyotlar ve tristörlerin geliştirilmesi, alternatif akımın doğrultularak DC motor kontrol devreleri için yeni bir kontrol metodu ortaya çıkarmıştır. Bu metod motor jeneratör sistemlerinden daha güvenilir ve verimli bir metottur. Yarı iletkenler motorların uyartım ve endüvi devresi elektriki zaman gecikmesini azaltır ve tepki hızlarının artmasını sağlar.

Yarıiletkenlerle kontrol devreleri üç grupta toplanır.
• Bir fazlı kontrol
• Üç fazlı kontrol
• Kıyıcı (Chopper) sürücüler

2.4.1. Bir fazlı sürücülerle kontrol

DC motorun endüvi devresindeki giriş gerilimi, tristör ya da diyot kullanılarak tek fazlı bir alternatif geriliminden elde edilmektedir. Motor uçlarındaki gerilim, tristörün tetikleme açısı (a) değiştirilerek ayarlanır. Uygulanan gerilimin yarısı kullanılarak motor beslendiğinden verim oldukça düşüktür.

Şekil 2.4.1 Bir fazlı DC konvertörlü sürücü

Şekil 2.4.1 te gösterilen bir fazlı yarım dalga sürücü kullanılarak bir DC motor kontrol edildiğinde, endüvi geriliminin değeri,  tetikleme açısı 0 ile  arasında değiştirilmek suretiyle
Va= (1+cos) (2.1)
olarak hesaplanır. Burada Vm , AC kaynak geriliminin maksimum değeridir. Kontrol işlemini tam dalga olarakta gerçekleştirmek mümkündür.

2.4.2. Üç fazlı sürücülerle kontrol

Yüksek güçlü motorlarda üç fazlı sürücüler kullanılır. Bu tür sürücülerde endüvi devresi gerilimindeki dalgalanmaların frekansı tek fazlı sürücülere göre daha yüksektir bu nedenle bu sürücü modelinde süzgeçleme kullanılır. Üç fazlı tam dalga yarım kontrollü sürücü Şekil 2.4.2'de görülmektedir.
Şekil 2.4.2. Üç fazlı yarım dalga konverterli sürücü devresi

DC motorun endüvi gerilimi ise
Va=3 cosa (2.2)
olarak bulunur. Bu tür sürücülerde tetikleme açısı 90° nin üstünde olduğunda cosinüs ün eşitliğe etkisi ele alındığında motorun jenaratör olarak çalışacağı görülmektedir. Bu sürücü türünde de yarım dalganın yanı sıra tam dalga konvertör de kullanılabilmektedir.

2.4.3. Kıyıcı (Chopper) sürücüler

Endüvi gerilimini değiştirmek için bir DC kıyıcı , sabit gerilimli bir DC kaynak ile DC motorun arasına bağlanır. Kıyıcılar motor endüvi devresi ile güç kaynağı arasındaki bağlantıda devre kesici yardımıyla saniyede yüzlerce kez açılıp kapanma esasına göre çalışırlar. Kıyıcı tipi sürücülerde verim oldukça yüksek olup, hızın kontrolü sürekli olarak değiştirilebilir ve motor gerekli durumlarda bir jeneratör olarak frenlenebilir .

Şekil 2.4.3.1 Kıyıcı devresi ile hız kontrol devresi

Şekil 2.4.3.1'de görülen kıyıcı devre ile hız kontrol devresi, endüstriyel tahrik sistemlerinde, troley, elektrik ile çalışan trenlerlerde tercih edilen sistemdir.

Şekil 2.4.3.2 Kıyıcı devresi gerilim-zaman eğrisi

Kıyıcı devresindeki tristör, kesici görevi yapar ve endüvi devresi gerilimini saniyede yüzlerce kez açıp kapatır. Şekil 2.4.3.2'de kıyıcı devrenin gerilim zaman ilişkisi görülmektedir. Endüvi devresinin iletim süresi ti , kesim süresi tk istenildiği gibi azaltılıp çoğaltılarak motora uygulanan gerilimin Vm etkin değeri ve dolayısıyla motor dönüş yönü ve hızı istenildiği gibi ayarlanabilir. Bu durumda yük uçlarında oluşan gerilim,
Vy=V. (2.3)
olarak hesaplanır.

DA kıyıcılar ile motor kontrolü yapılırken DA' ı kıyacak tristörlerin tetikleme açılan değiştirilir. Tristör belirli süre içerisinde iletimde, belirli süre içerisindede kesimde olacaktır. Tristörün iletimde ve kesimde kalma süresi değiştirildiğinde gerilimin değerindede değişme olacaktır. Burada frekansı PWM ile ayarlandıktan sonra geri besleme yapılarak PI kontrolörü sayesinde hız ayarı yapılır. Sabit hız değerlerinde maksimum momentte geçici durum koşullarına uygun ayarlama yapılır. Şekil 2.4.3 (a)' da doğru akım ayarlayıcısı ile motor kontrolü gösterilmiştir. Şekil 2.4.3. (b)' de ise motor uçlarındaki gerilim ve devredeki akımların değişimi görülmektedir. Gerilimi sabit ve U ı değerinde olan bir doğru akım kaynağından motorun çektiği güç transistörler yardımı ile ayarlanır. Tİ tristörün söndürülmesi sırasında kondansatör üst plakası (+) ve alt plakası (-) olmak üzere şarj olmuştur. İki tristörde de kapama durumunda kaldığı sürece kondansatör şarj durumunu korur, to anında Tİ tristör tetiklendiğinde ise, şalter içindeki bobin ve ona seri bağlı olan diyot üzerinden boşalır ve ters yönde şarj olur. Kondansatör ve bobin bir rezonans devresi oluşturur. Devredeki Ü2 diyodu kondansatörün tekrar boşalmasını engeller. Böylece kondansatör, T] tristörün söndürülmesi için gerekli olan yönde şarj olur.

(b
Şekil 2.4.3 a)DA kıyıcı ile motorun beslenmesi
Şekil 2.4.3.b)Gerilim ve akımların değişimi

to anında Tİ tristör, ti anında Tİ tristör peryodik olarak tetiklenerek motor üzerine gerilimin aralıklarla uygulanması sağlanır. Şekil 2.4.3 (b) de Yük tarafında darbe biçiminde bir U2 geriliminin meydana geldiği gösterilmiştir. Tİ tristöründeki gerilim düşümü ihmal edilebileceğine göre t0 ile ti zaman aralığında U2=Uı olur. Tİ anında T2 tristörünün tetiklenmesi ve Tİ tristörünün sönmesi ile bir an için Uı = U ı + Uç değerini alır. Kaynak ve kondansatör seri bağlandığından toplam gerilim yükün uçlarına uygulanmış olur. Tİ zaman aralığında U2 = Uı . T2 aralığında ise U2=0 kabul edilebilir.

Bir doğru akım ayarlayıcısında, gerilim ve akımın ortalama değerleri elde edilerek motorun kararlı çalışma değerleri hesaplanır. Gerilimin daha büyük olduğu tarafdaki akım (İı) darbe şeklinde dikdörtgen biçimli bloklardan oluşmuştur. Diğer tarafta ise Uı gerilimi darbe şeklinde, buna karşılık I2 akımı süreklidir. Girişteki İı akımının şekil 2.4.3 (b)' deki gibi darbeli olabilmesi için, U ı gerilimli doğru akım kaynağının iç endüktansı çok küçük olmalıdır. Şekil 2.4.3.c' de Şebeke geriliminin doğrultulduktan sonra transitörler yardımı ile kıyılması gösterilmiştir. Dört adet transistor köprü devresi ile PWM devresi köşegen çifti ile hattın kontrolü sağlanmaktadır. Transistörlerin kollektör ile emiter arasına bağlanan diyotlar transistörlerin sağlıklı çalışmasını sağlayacaktır. Bu transistörler için çok önemli bir konudur. Diyotlar ters bağlandığından yük akımlarının üzerlerinden geçmelerine izin vermeyeceklerdir. Ancak transistörlerin anahtarlaması sonucu yük üzerinden akımın akması DA gerilimin kıyılması sonucunu ortaya çıkaracaktır. Diyotların transistor kollektör emiter arasına bağlanması gereklidir, çünkü kapasite ve bobin üzerinde depo edilecek gerilimler bu diyotlar yardımı ile boşalacaklardır. Şekil 2.4.3.(c) de gösterilen devrede endüktif kaçaklar ve kapasitif durumların oluşmasından dolayı bazı transistor kayıpları oluşmaktadır.

Şekil 2.4.3.(c) Dört bölgede çalışan DA-DA dönüştürücü

2.5. Darbe Genişlik Modülasyonu (DGM) ile Hız kontrolü

DC motorun hızını, sabit bir frekansa sahip DGM geriliminin görev (duty) saykılını değiştirerek ayarlamak mümkündür.

Şekil 2. 5 Değişken görev saykılına sahip DGM sinyalle

Şekil 2.5’de gösterilen DGM sinyali için görev saykılı

olur. Va geriliminin etkisi görev saykılına göre değiştirildiğine göre Eşitlik 2.12 düzenlenecek olursa frekansı sabit görev saykılı farklı DGM sinyali DC motora uygulandığında motor hızı,

olacaktır. Görev saykılının sıfır olması durumunda motorun hızı da sıfır olur. Görev saykılının bir olması durumunda ise maksimum gerilim sabit olarak uygulanmış olur ve bu durumda ise motor maksimum hıza ulaşır.

Uygulanacak DGM sinyalinin frekansı; kullanılan DC motorun özelliklerine ve duyma eşik frekansı göz önüne alınarak seçilmelidir. Geçmiş yıllarda bu değerler için en uygun aralık 400 - 1000 Hz aralığı olarak ifade edilirken DC motor sürücü devrelerin gelişmesiyle bu sınırın üst aralığı 100 KHz sınırına ulaşmıştır.

Şekilde PWM ile hız kontrollü devre örneği verilmiştir.

 

[Ugur35]

hocam bana dogru gerılım motorları hakkında bılgı lazım.benı bılgılendırırsenız sevınırım.tesekkurler...

 

[tossun2008]

Teşekkür mesajları silinmiştir. Lütfen teşekkür mesajı yazmak yerine (+) popülarite veriniz.

 

[halil92]

iyi günler bnm tez ödevim için dc şönt bağlı motor almamız gerekiyor sizce nereden temin edebiliriz..

 

[Ahmet Eker]

dc motorlarda fırçaların olduğu kısımda ark(kıvılcım) yapmasının nedeni nedir?

 

[binbaşı]

Genel olarak sebepleri şunlardır:

1.Fırça(Kömürün) bitip kısalması:Bu durumda kollektör dilimi-fırça teması zayıf olacağından arklar oluşur.Yeni kömür değişiminde sorun tamamen ortadan kalkar.

2.Çok kutuplu rotor sargılarından birinde veya birkaçındaki kısa devre,bobin teli kopukluğu,gövdeye kaçak akım geçişi:Bu durum dc. motorun rotor kısmı sökülüp(Veya fırça temasından ayırıp motor üzerinde) yan yana komşu kollektör dilimleri bir avometre cihazı ile veya seri bağlı lamba-batarya ile ölçülür.Omaj farklılığı olan veya açık devre olan sargı varsa tespiti yapılır.Avometrenin bir ucu motor gövdesine,diğer ucu + ve - kutuplardaki fırçaya bağlanıp gövde kaçağı var mı ona bakılır.

3.Rotor kollektörlerinde gözle görülmeyebilen bombelik durumu:Ağır şartlarda çalışan dc.motorlarda(Kimyasal aşındırıcıların bir şekilde aktif olduğu,örneğin halı yıkama makinelerindeki üniversal motorlarlardaki gibi) ortam ve çalışma şartlarından zamanla kolektör dilimlerinin bulunduğu silindirik kesimde gözle görülemeyen bir bombelik oluşabilir.Bu durum rotorun her bir tam dönüşünde bazı temas noktalarında tam temas sağlanamayacağından, büyük miktarda ark kıvılcımlarına neden olur.Örneğin,halı yıkama makinelerinin motora su gitmesini önleyen filtrelerinde bir aksaklık veya çift hava sirkülasyonlu sistemindeki(Emme ve motor soğutma sargıları havasının bağımsız çalışması) bir aksaklıkta su+aşındırıcı madde gitmesi durumunda, belli noktalarda istenmeyen elektrolitik sıvı+metal arkı oluşur ve bu noktalar gözle farkedilemeyecek şekilde bombeleşebilir.Gözle farkedilmesi hemen hemen imkansızdır.

Tespiti:Tespiti kolaydır.Dc.motorunun milini elinizle yavaşça çevirin ve bu esnada fırçalara kabloyla akım giriş yerinden bağladığınız avometredeki direnç ölçüm kısmındaki omaj değişimini gözleyin.Eğer omaj değişimi sürekli ayni kalıyorsa bir sorun yoktur,ama belli yerlere geldiğinde ibre(Veya dijital göstergeli cihazda) büyük sıçramalar(Değişimler) yapıyor,yani yavaşça elinizle döndürürken sürekli sabit kalmıyorsa,kollektör dilimlerinde gözle görülmeyen bir bombelik oluşmuş demektir.Bu kanıya varmadan önce,1 ve 2. maddede anılan tüm kontrollerin yapılıp fırça temasının normal olması sağlanmalıdır.(Kömürler kısalmışsa değişilip yenisi takılmış bulunmalıdır.)

4.Gereğinden çok fazla,yani anma geriliminin çok üstündeki voltajlarla çalıştırma:Dc. motorunuz her şey normal olduğunda neredeyse göze batmayan,çok zayıf kıvılcımlar üretip,fırçalardan kolektöre elektriği geçirip alır.Burada motorda oluşan öz-indüksiyon akımları çeşitli metotlarla(Fırça kaydırma gibi) minimize edilip azaltılmıştır,ama belirli bir anma gerilim değerine kadarki voltaj değeri için.Daha yüksek voltajlarda öz-indüksiyon akımı daha fazla üretileceğinden büyük şerareler oluşur ve temas yerlerinde fazla ısıya ve kararmaya yol açabilir.Çünkü motorun tüm hesapları belirli bir anma gerilim değerine göre dizayn edilmiştir.Yüksek voltajlarda, hem fırça-kolektör grubunun ömrü kısalır,hem de bağlı olduğu şebeke ortamına,elektrik değeri açısından daha zorlayıcı etkileri olabilir.

5.Üniversal tipte olup dc. akımla çalışan tipte motorların (Seri bağlı elektromıknatıslı statorlu tip) simetrik stator sargılarından birindeki iç kısa devre,gövde kaçağı nedeniyle geçen akım dengesinin bozulması: Bu özel durumda da,anormal olarak ark kıvılcımları oluşacaktır.Tespiti için,rotordaki kaçak tespitinde izlenen yolları,stator kaçaklarını ve kısa devre noktalarını tespit etmede de ayni şekilde uygulayabilirsiniz.Kolay gelsin.

 

[binbaşı]

"dc motorlarda fırçaların olduğu kısımda ark(kıvılcım) yapmasının nedeni nedir?"

Genel olarak sebepleri şunlardır(Ekleme):

6.Fırçaları kollektöre bastıran ve belirli bir basınç değerini sürekli koruyan şerit yaylı tip fırça tutucularda,yay özelliğinin zamanla bozulabilmesi:bu durumda kollektör dilimleriyle temas noktaları yine az olduğundan şerare oluşur.Giderilmesi için yayın deforme olmuş durumu giderilir(Veya şerit yay yenisi ile değiştirilir.) ve fırçalara normal bir basınçla basması sağlanır.

7.Bazı fırça konstrüksiyonlarında tek bir dönüş yönüne göre yapılmış motorlarda motor devir yönünü değiştirmek:Fırça dizayni kollektöre 90 derece olmayıp belirli bir açıdaki oluşturulmuş olan fırça konstrüksiyonlarında belirli bir dönme yönünde bu fırçalar ideal olarak çalışacak şekildedir,dönme yönü değiştirildiğinde(Seri bağlı dc. motorlarda stator sargı uçları ile rotora giren fırça bağlantı şekli değiştirildiğinde) fırçalar tam olan teması kaybedip kollektörden uzaklaşacak ve temas sınırlı olacağından dolayı şerare oluşacak,kollektör ısınacak ve fırça-kollektör grubunun ömrü de daha kısalacaktır.

8.Kollektör dilimlerine zor ortamlarda giren aşındırıcı,zımpara etkisi yapan toz veya materyallerin kollektörü aşındırması,derin yara ve çizikleri ortaya çıkarıp bombelik oluşturabilmesi:Bu durumda kollektör halkası çektirici yardımı ile alınıp yenisi takılıp lehimlenmelidir.

Düzeltme: Dc. motorlarda fırça kaydırma işleminin genel amacı komütasyonu iyileştirmedir.

 

[Casuduka]

Hocam bu soruları Nasıl yapıcam. Yardım edebilir misiniz? Acilen

 

[sengurtr]

Mrb arkadaslar sarimdan yeni gelen. 4.86 kw dc motor da devir yonu degistiremiyorum. Yeni surucu taktim ondada ayni sekilde. Daha evvel basina gelen arkadas varmi