Elektronik devrelerde dirençler

[Teknora]

Piyasada elektronik devreler için kullanılar dirençler için araştırınca en çok gücü 1/4 W olan karbon filim dirençlere rastlıyorum. Bu dirençlerin değerleri genelde 1 ohm ile 10 Mohm arasında değişiyor. Anladığım kadarıyla buradaki güç, direncin gövdesinden uzaklaştırabileceği max. güçtür. Aksi halde direnç yanar. P= IxIxR ve P=VxI bağıntılarını kullanarak direncin yanmaması için uygulanabilecek maksimum voltaj (Vmax) ve bu durumda elde edilebilecek maksimum akım (Imax) hesaplanırsa aşağıdaki değerler elde edilir:

1 ohm için Vmax=0.5 V Imax=0.5 A
100 ohm için Vmax=5 V Imax=50 mA
250 ohm için Vmax=8.5 V Imax=33 mA
1kohm için Vmax=17 V Imax=17 mA
10kohm için Vmax=50 V Imax=5 mA
1mohm için Vmax=500 V Imax=0.5 mA

Bu hesaplamalara göre düşük dirençler için uygulanabilecek maksimum voltaj çok küçük (hemen hemen uygulanamaz) fakat elde edilebilecek akım oldukça büyük. Büyük dirençler için maksimum voltaj değerleri gayet olağan fakat elde edilebilecek akım çok küçük, pratikte hemen hemen önemi yok. Elektronik devrelerde akım-voltaj değerleri bu boyutta mı? Bu karbon filim dirençler devrelerde yoğun olarak kullanılıyorlar mı, iyi performans gösteriyorlar mı? Ayrıca 1/2, 1 W lık metal filim dirençler de var. Bunların karbon filim olanlara kıyasla elektronik devrelerdeki performansı nasıldır? Aydınlatırsanız memnun olurum.

 

[binbaşı]

Merhaba.Elektonik devrelerde çok çeşitli tiplerde (Farklı yöntemlerle) elde edilen direnç öğeleri kullanılır.Kullanılma şekilleri kullanılan elektronik cihazın bu hassaslık derecesine göre az kaliteli (Toreransı daha sınırlar içinde olan veya tolreransı çok az değişen) ve çok kaliteli (pahalı) dirençler şeklindedir.En hasssas olanları film (ince veya kalın katmanlı) direnç öğeleridir.Seramik bir taban üstüne çok ince tabaka halinde yaymakla çok hassas direnç öğeleri yapılabilir.En çok karbon,kalay oksit ve nikel krom alaşımı vakumda buharlaştırılarak bu film direnç öğeleri yapılır.En kaliteli (Pahalı) olanları nikel krom alaşımlı kaplamalar yoluyla yapılanlarıdır.Bütün bu direnç öğelerinin ortak yanı,kullanılan maddenin ısıl özellikleri yüzünden,ayni boydaki karbon direnç öğelerine oranla daha yüksek güçlere dayanabilmesidir.Sanırım üretim farklarıyla oluşan bu dayanıklılık ve kalite farklarını ön planda tutarak farklı uygulanma yönlerini bu nedenle sormuş olmalısınız.

Direnç öğesinin gerilim ve akımdaki tepkisini,ısınmasını akkor flamanlı (Arkandesan) bir ampül flamanına benzetebiliriz.Bu ampül örneğin 12/24 volt, 5 amper anma değerli ise biz eriyerek kopar.tersine 220-240 volt ac anma değeri olan akkor ampüle 12/24 volt ac/dc verdğimizde flamanınde kızarıklık görülemez,büyük voltaja göre flamanı yapıldığı için I=V/R’ye göre düşük voltta geçen akım da ancak galvanometre veya hassas dijital avometrelerle ölçülebilen düşük mA’ler seviyesindeki bir akımı geçirebilir.Yukarıda düşük voltta ve yüksek voltta çalışan direnç tablosu çıkarım örneklerinde benzer durumu vardır.

Bir direnç öğesinden akım geçtiğinde üzerinde ısı biçiminde çıkan atıl güç kaybının bu direnç öğesini bozmaması için yapısının belirli bir güç birimi (Watt) değerine dayanabilmesi gerekir.Sınır 2 watt olup 2 watt’ın üstündekilr yüksek watt.lı dirençler olarak da kabul edilir.Örneğin transistörlü radyolarda uygulanıp kullanılanları çok küçük güçler (Watt değerli) olarak yapılmıştır,inverter devrelerinde yüksek watt değerli dirençler genellikle kullanılır,elektrik santrallerinde ise birkaç kW değerine dayanabilecek direnç öğeleri bulunur.Yani uygulanma yerlerine göre bu watt değerleri seçilip öyle belirlenirler.Kolay gelsin.Çok yüksek wattlı olanlarında termodinamik yoluyla soğumayı kolaylaştımak için kanatçıklı metal gövde yapısı da bulunabilir,telli (rezistanslı) tipte olanları ısıya dayanaklı amfoter özellikle malzemenin ince kumlu bir yapıştırıcı ile yapıştırılmasıyla oluşan ve bu ısıyı kolayca soğutup dağıtan bir yapıdadır.Crt (Tüplü) tv’lerin smps besleme devrelerinde bulanabilirler.(Yüksek watt.’lı olan dirençlerin üzerinde) Kolay gelsin.

 

[Teknora]

Yanıtınız için teşekkür ederim. Dirençlerle ilgili bilgilerinizden dolayı bir soru daha sormak istiyorum. yüksek omajlı (10kohm) 5W metal oksit veya wire-wound bir direnci bulabileceğim bir yer tavsiye edebilir misiniz? Piyasada taş dirençler var, ancak boyutları çok büyük. Aradığım boyutlar max 30mm uzunluk ve 2.8mm çap. DigiKey, Mouser gibi yerlerde bu spesifikasyonlarda bir direnç bulamadım. Ancak var, çünkü bozulan cihazımdaki dirençtir.

 

[kaygısız]

Düşük güçlü dirençleri paralel bağlayarak istediğiniz güçte oluşturabilirsiniz. Örneğin 5 adet 1w direnç paralel bağlanınca 5 w olur. 10 adet 0,5w 100kohm veya 20 adet 0,25 vat 200kohm gibi.

 

[Teknora]

Düşük güçlü dirençleri paralel bağlayarak istediğiniz güçte oluşturabilirsiniz. Örneğin 5 adet 1w direnç paralel bağlanınca 5 w olur. 10 adet 0,5w 100kohm veya 20 adet 0,25 vat 200kohm gibi.

Yer sorunu çıkıyor. Zaten cihaz üreticisi de tek direnç kullanmış.

 

[by lent]

Arkadaş sony tüplü tvlerde aşaşğıdaki gibi dirençler kullanılıyor, tv cilere bi uğra danış.

 

[serkan_48]

ben sanki bu konuyu başka şekilde sordunuz diye hatırlıyorum.