Pwm özelliği olmayan bir fan için hız kontrol devresi

[Ergün Güler]

1.si elle yaparken, mesela 1-0 vererek hızının düştüğünü gördüm ve bununla birşey anlatmak istedim.

2.si elimde 24vdc çıkışı pwm modül var. dc motorların hız kontrolü gayet sağlıklı yaparken fanların hızını değiştirmiyor. ya dönüyor ya dönmüyor. video ile ispat edeceğim.

3.si fanlar voltaj düşürerek olmuyor. yani 24v da 100 12v da olmuyor. video ile göstereceğim.

4.sü 1 ve 2 ile anlatmak istediğim şuydu. pwm çıkış frekansı biraz düşürebilirsek duty belki işe yarar.

ekte örnek fanlar var.

konu başlığında büyük yanlışlık yapmışım. nasıl düzeltebilirim.

Ben de fan yukarı gelecek şekilde kullandım.

İsterseniz bu şekilde bir diyot ve 10 k bir direnç ilave edilebilir.

Hatta daha farklı tasarımlar da var.

Ama basitçe bu da iş görüyor.

Burada PWM sinyalini Arduino ile oluşturabiliriz.

irf540n mosfetin Vgs için 10V diyor. sizin çizimde gate ucuna 5v sinyal geliyor. mosfeti çalıştırabiliyor mu?

 

[mehmet.bey]

Push-pull driver kullanabilirsiniz.

 

[Erdem⁣]

O değer giriş geriliminin alabileceği en yüksek değeri gösteriyor.

Mosfetin açık duruma gelebilmesi için vGS değeri > vT eşik gerilimi olmalı.

Eşik gerilimine baktığımız zaman 2 ila 4 V arasında değiştiğini görebiliyoruz. Demek ki o zaman mosfetin giriş ucuna yaklaşık 4V kadar bir gerilim uygulamalıyız ki açık duruma geçsin.

Eğer Arduino kullanırsak bizim PWM sinyalimizin tepe gerilimi 5V civarında. O zaman sinyalin doluluk oranını yaklaşık %80'den %100 aralığında değiştirmeliyim ki mosfeti açabileyim. Bu da çıkışta tahmini 20 ila 24 volt arasında gerilimi değiştirmek demek.

Mosfetin anahtarlama bölgesinde çalıştığını varsayıyorum.

Ya da bu aralığı değiştirmek için eşik gerilimi yaklaşık 1V olan mosfet de kullanılabilir. Bu sefer doluluk oranını %20'lere düşürmeliyim ki mosfeti anahtarlama bölgesinde kullanabileyim.

Mosfeti anahtarlama bölgesinde kullanabilmek için vDS < vGS - vT olmalı.

 

[Ergün Güler]

vgs 2 ila 4 volt gösteriyor.

vgs max +-20V gösteriyor.

pdf in başında vgs 10v diyor.

kafam iyice karıştı. öğrendikçe bilgisizleşiyorum.

 

[mehmet.bey]

Vgs - Rdson grafiğini inceleyiniz.

 

[Ergün Güler]

Arkadaşlar kusura bakmayın. ben hiç birşey anlamadım. mosfet i parmakla gate ucuna dokunuyorum iletime geçiyor. katalogta vgs 10v olmalıdır diyor.
başka açtığım konuda 24v+4v 28v gate uygulamam gerektiğini söylüyorlar.
beynim durdu. demek benim kafa basmıyor artık.
transistör ve mosfet datasheeti okumayı nereden öğrenebilirim? öğrenenler nereden öğreniyor.

 

[Erdem⁣]

Konu başlığı sorun değil. Mosfetin PWM ile anahtarlama elemanı olarak kullanılmasını izah etmeye çalıştım.

Dikkat ederseniz bu işlemleri yaptığımızda örneğin %80 doluluk oranında açıp kapatttığımız zaman fanın olduğu kısımda gerilimi tahmini 24 * 80/100 = 19 V civarlarına düşürmüş oluyoruz.

Zaten fanın hızını kontrol eden bu 24V gerilimi değiştirmek.

 

[Ergün Güler]

mosfetin gate ucuna gelen voltaj ile doluluk oranının ne ilgisi var anlamadım?
5v gelince mosfet iletimde 0 v gelince mosfet kapalı değil mi?

bir de son yazdığınız okunmuyor. ekteki resime bakınız

 

[Erdem⁣]

vgs 2 ila 4 volt gösteriyor.

vgs max +-20V gösteriyor.

pdf in başında vgs 10v diyor.

O değerler mosfetin üç tane farklı özelliğini gösteriyor.

İlk değer Ron direncini 0.040 ohm olarak gösteriyor.Burada vGS'den bahsetmesi giriş gerilimi 10V iken Ron direncinin değerini belirtiyor.

Ron direnci mosfet açıldığında D ve S uçları arasında bir akım akacak. Ama açık duruma geldiğinde mosfet ufak bir direnç gösteriyor. Bu çok basit bir devre olduğu için Ron direncini hesaba katmadık ama eğer ki mosfeti dijital elektronikte kullanmak isteseydik bu değeri de kullanmamız gerekirdi. Örneğin evirici, bellek olarak vs..

İkincisi eşik gerilimi.

Üçüncüsü de çıkış geriliminin en yüksek değeri. 24 volt yakın bir değer. Ama belki çıkış geriliminin en yüksek değeri daha yüksek bir mosfet seçmek düşünülebilir.

mosfetin gate ucuna gelen voltaj ile doluluk oranının ne ilgisi var anlamadım?
5v gelince mosfet iletimde 0 v gelince mosfet kapalı değil mi?

Hayır. En azından ben öyle bilmiyorum. 5 voltun % 25 dolu olması demek mosfetin giriş ucuna DC 1.25 V uygulamak demek.

 

[Ergün Güler]

çok ilginç birşeyden bahsetiyorsunuz. acaba arduino girişine uygulanan 5V ile Mosfet in Gate ucuna uygulanan 5V u mu karıştırıyorsunuz?

şunu anlarım;
arduino nun girişine uygulanan volt
1.25v iken duty %25
2.50v iken duty %50
3.75v iken duty %75
5.00v iken duty %100

ama mosfet gate a uygulanan voltaj mosfeti ya açar ya açmaz.
kare dalga nasıl olur yoksa.
arduino gibi mikro işlemcilerin amacı zaten MOSFET gate ine duty si, değiştirilebilen kare dalga üretmek. drain ile source arasındaki iletimde kalma süresini ayarlamak.