Sayın mustafaöz,
Konuyla ilgili bildiklerimi paylaşayım:
Arkadaşınızın bahsettiği sorunların olma olasılığı yüksektir. Ben abarttığını düşünmüyorum. Konu ile ilgili nacizane teorik, pratik bilgim ve tecrübem olduğunu söyleyebilirim.
Tahminime göre arkadaşınızın apartmanı bir 154kV ya da 380kV iletim hattının altında bulunuyor. Bunu şuna dayanarak söylüyorum: 34.5kV ya da daha altında olsa idi apartman altına sığmazdı diye düşünüyorum. Ayrıca Sn. Genç Arkadaş’ın da belirttiği gibi 34.5kV ve altı hatlarda 7-8m mesafelerden bu tarz problemler yaşanmaz.
Fakat söz konusu hat iletim seviyesindeyse (ülkemizde 66, 154 ve 380kV) bahsedilen olayların gerçekleşmesi mümkündür. Şu şekilde açıklayayım: Yüksek elektrik alan yüzünden “corona” olarak bilinen olay ve etkileri gözlemlenir. Buna kısaca havada yüksek elektrik alan yüzünden “iyon akımı” oluşması diyebilirim. Özellikle direk geçişlerinde (doğrudan hat altında değil de direk yakınlarındaki evler için) ve yağışlı günlerde iletim sistemi üzerindeki elektrik alan daha da şiddetlenir. Bu durum sivri noktaların çokluğu ile doğru orantılıdır.
Arkadaşlarımızın yazmış olduğu bilgileri biraz netleştirmek istiyorum: TEİAŞ’ın ve TEDAŞ’ın yükümlü tutulduğu yönetmeliklerde atlama mesafesine yönelik olarak limitler konmaktadır, corona ve yüksek elektrik alanın etkilerine yönelik doğrudan bir yaptırım söz konusu değildir. Atlama mesafesine uygunluk, coronanın etkilerinin gözlemlenmeyeceği anlamına maalesef gelmez. İkinci olarak, anlattığım durum manyetik alanla ilgili değildir. Düşük frekanslarda (50Hz, Elektromanyetik dalga sınıflandırmasında çok düşük sınıfına girer) elektrik alan ve manyetik alan birbirlerinden ayrı şekilde düşünülüp teorik olarak birbirlerini etkilemedikleri kabul edilir çünkü dalga boyları çok yüksektir. (km mertebesinde) Bu yüzden corona elektromanyetik alan sonucu oluşur demek yanlıştır. Corona yüksek elektrik alan sonucu oluşur ve sadece gazlarda görülür. Arkadaşınızın söylediği problemler manyetik alan ile alakalı değildir. Manyetik alan, yüksek akım çarpı turların bulunduğu yerlerde görülür. Yüksekten kastım hava çekirdekli reaktörler örneğin. 2000-3000A taşıyan bir hat, 7-8 metre ötede manyetik alan açısından çok etkili olmaz. Manyetik alan ile alakalı belirtiler farklıdır. Elektrik alana göre çok daha fazla penetre eder. Ekranlanması zordur ama konuyu dağıtmamak için burada daha fazla bahsetmeyeceğim.
Corona’nın bir çok etkisi vardır. Bunlardan bazıları: Ozon kokusu, havada hafif rüzgar oluşumu (iyon akışı sonucu), “Trichel Pulse”ları (50kHz ve 400kHz arası, 50Hz AC’nin negatif peryodunda), radyo ve televizyon yayınlarının girişim sonucu bozulması, havanın yüklenmesi ve etki alanı altında bulunup kapasitansı ihmal edilemeyecek seviyede olan her türlü nesnenin gerilim ile endüklenmesi gibi. Son yazdığım ikinci şey, arkadaşınızın yaşamış olduğu Tv yayını bozulumunun izahıdır. Sonuncusu ise kontrol kalemini havada tuttuğunuzda ışığının yanması olayının.
Sağlık açısından ise elektrik alan ve manyetik alanın etkileri konunun bir başka boyutudur. İnsan sağlığına olumsuz etkiler vardır fakat ne derece etkilediği ne kadar süre maruz kalındığında ne olacağı ya da uzun süre maruz kalınmasına rağmen hiç bir etki olmaması için eşik elektrik alan şiddetinin ne olması gerektiği hala bilinmemektedir ve standartlaştırılamamaktadır. Yine de şunu söyleyelim: görülen etkiler uzaklığın karesiyle ters orantılıdır. Bu söylediğim şey hem elektrik hem de manyetik alan için geçerlidir.
Corona hakkında daha detaylı bilgi forumumuzda da vardır. Ama ayrıca sormak istediğiniz şeyler varsa yardımcı olabilirim.
