Kutuplu Kondasatör

[cemaluri]

Slm Arkadaşlar.


Kompanzasyonunda, kutuplu kondansatörler mi kullanılır.Teşekkürler

 

[sellers]

KOMPANZASYON KONDANSATÖRLER
Kondansatör, iletken iki tabaka (genellikle alüminyum folyo) ile bunların arasındaki di elektrik (yalıtkandan) oluşur. Yalıtkan; özel kağıt, poliprop veya buna benzer maddeler ile bunların arasına sızdırılmış çeşitli yağ ve kimyasal maddelerin birisinden oluşur. Bugün şebekelerde güç kat sayısının düzeltilmesi için kullanılan kuvvetli akım güç kondansatörleri, dielektriği kağıt veya polipropilen film yahut bunların karışığı olan kondansatörlerdir. Burada kullanılan kağıt üstün kaliteli selülozdan özel olarak imal edilir. Kondonsatör imali için gayet ince dielektrik şeritler kullanılır ve emniyeti artırmak maksadıyla işletme gerilimine göre bunlardan birkaç kat üst üste sarılır. Bu şeritlerin her iki tarafı aliminyum folyo ile kaplanır. Bunlardan sonra şeritler bir çekirdek veya mekik üzerine sarılır ve çekirdek çekildikten sonra sargı sıklaştırılır. Bu şekilde elde edilen sargılardan bir kaçı sacdan yapılmış bir muhafaza içine yerleştirilir ve aralarında paralel bağlanırlar. Dielektriğin yüksek elektriksel dayanımını korumak için buna bir sıvı emdirilir. Bu maksatla bütün muhafaza nebati veya madeni yağ yahut kVAr bazında sentetik yanmaz yağ ile doldurulur. Yaklaşık olarak 400 V’ a kadar olan gerilim bölgesinde kondansatörler gayet ekonomik bir şekilde yapılabilir. Bu bölge içinde kVAr başına gerekli olan hacim sabittir. Daha yüksek gerilimlerde bu hacim değeri daha büyüktür; zira dielektrik tabakanın kalınlığı belirli bir değerin altına düşürülemez. Daha yüksek gerilimlerde de hacim değeri daha büyüktür. Yüksek gerilimlerde ekseriya 1.15 kV’luk kondansatörlerden birkaçı seri bağlanır. Bu takdirde kondasatör levhaları ile madeni muhafaza arasında yüksek gerilimlerin meydana gelmemesi için muhafazalar, birbirine ve toprağa karşı izalatörler yardımıyla yalıtılır. Böylece 100 kV’ dan daha yüksek gerilimler için kondansatör bataryaları teşkil olunabilir. Ekseriya kaynakla imal edilen sac muhafazalar, havanın ve gazların giremeyeceği bir şekilde kapatılırlar. Bu demir muhafazaları bir topraklama klemensi ile donatılır ve buradan topraklanırlar. Bugünkü imalata göre kondonsatörlerin geçiş izalatörleri sıvı ve hava sızdırmaz bir şekilde tespit edilirler. Kondansatörler, imal edici fabrikalara göre çeşitli güç ve gerilim kadamelerine göre yapıldıklarından, arzu edilen kapasiteyi elde etmek için bunlardan belirli bir sayıda eleman bir araya getirilerek batarya teşkil edilir. Normalize gerilim kadameleri alçak gerilimde 230, 240, 525, 600 V’dur. Yüksek gerilim 3.3, 6.6, 10.5, 15.75, 20, 31.5 kV’dur. Kondansatörleri devamlı olarak bu gerilmelerin %10 fazlasına ve bir günde 6 saat süre ile %15 fazlasına bağlanabilirler. Bu takdirde güçleri, normal güce göre %21 veya %32 arttırılmış olur. Kondansatörler ekseriya bina içine yerleştirilir; bu gibi kondonsatörlere dahili tip kondansatörler denir. Yüksek gerilim tesislerinde bunlar açık havaya tesis edilebilirler. Kondansatörlerin ömürleri sıcaklık derecesine bağlıdır. İç tesislerde kııllanılan kondansatörler normal olarak -10°C ile +35oC arasında olmakla beraber -40°C/+50°C sıcaklık sınıfına sahip olacak şekilde de yapılır. Eğer kendi kendine soğuma şartları gerçekleşmez ve kondansatörlerin yerleştirildikleri yerde sıcaklık derecesi çok yükselir ise bu durumda özel havalandırma yapılır. Şekil 2.1:Kondansatör kayıplarının sıcaklık ile değişimi 2.1.2. Standart Güç Değerleri 0,50-0,75-1-2-2,5-5-7,5-10-12-15-20-22,5-25-30-37,5-40-42,5-45-50-75-100KVAR (Daha büyük güçler özel olarak yaptırılır.) 2.1.3. AG ve OG Güç Kondansatörleri Alçak gerilim güç kondansatörleri (400-525-600 V-50 Hz), orta gerilim güç kondansatörleri (3.3.kV-34,5kV) ve endüksiyon ocak kondansatörleri olarak üç gruptur. Bu güç kondonsatörlerinden beklenen özellikler şunlardır:

• Uzun ömürlü olması,
• Elektrik şebekesinde meydana gelen anormal akım, gerilim ve harmonik gibi faktörlerden asgari şekilde etkilenmesi,
• Geçici rejimlerde akım, gerilim darbelerinden, dengelenme akımlarından etkilenmemesi,
• Aktif kayıplarının en az olması ve bu kayıpları absorbe etmesi,
• Projelendirildiği asgari ve azami ortam sıcaklığında performanslarını yitirmemesi,
• Elektroteknik boyutlarının yani anma değerlerinin zamanla değişmemesi,
• Can ve mal emniyeti yönünden bir tehlike kaynağı oluşturmaması,
• Kalıcı kısa devreye girme olasılığının en az olması,
• Bakımı kolay, arızası az, tamiri mümkün ve asgari bir maliyet oluşturması,
• Montajının kolay olması ve boyut yönünden herhangi bir yere monte edilebilecek bir modüler esneklik göstermesi,
• Teknik ve iktisadi bir optimizasyon ürünü olmasıdır,

Günümüzde dört ayrı yapıda güç kondansatöru üretilmektedir. Kağıt yalıtkanlı yağlı tip: En eski ve ilk uygulanan sistem olup kayıpların yüksekliği ve büyük hacim gerektirmesi nedeniyle bugün artık kullanım alanını yitirmiştir. Polipropilen yalıtkanlı tip: Gerilim dalgalanmalarına dayanıksızlığı ve emprenye zorlukları nedeniyle fazla tercih edilmeyen özelliklere sahiptir. Metalize polipropilen kuru tipi: Ülkemizde son yıllarda oldukça geniş kullanım alanı bulan bu tip kondonsatörler “kendi kendini onaran” olarak da adlandırılır. Polipropilen film üzerine alüminyum püskürtülmek suretiyle tek katta hem iletken hem de yalıtkan elemanların elde edilmesi sonucu oldukça küçük ölçülere sığdırılabilmiştir. Kaybı düşüktür. Gerilim dalgalanmalarından etkilenen alüminyum yoğunlaşması ilkesine dayanan, kendini onarma özelliği avantajlı yanı olmakla birlikte, giderek kapasite değerinin düşmesi dezavantajını da barındırmaktadır. Kondonsatörün gücü, kapasitesi ile doğru orantılı olduğundan bu tip kondonsatörlerin zamanla kVAr gücü de zayıflar. Karma yalıtkanlı yağlı tip: Bu sistem ile hava kapasitesi kaybı önlenmiş hem de kayıplar düşürülerek daha küçük hacimlere sığabilme özelliği kazanılmıştır. Bu sayede, gerek görülen reaktif gücün stabil olarak uzun yıllar aynı değerde tutulması gerçekleştirilmiştir. Karma yalıtkanlı yağlı kondonsatörler gerilim dalgalanmalarından etkilenmez. 2.2. Kondansatör Hesabı 2.2.1. Kapasite Kondansatör birbirinden izole edilmiş iki metal elektrottan oluşur. Elektrotlara gerilim tatbik edilince elektrolide yüklenirler. Yüklenen elektrik miktarı Q (Q = C.U) gerilimle doğru orantılıdır. Orantı faktörü C, o kondansatörün kapasitesi olarak nitelendirilir. Bu faktör, gerilim değerine, yükleme veya boşaltma süresine bağlı değildir. Iki düzey levha arasındaki kapasite değeri C: e = Dielektrik sabitesi : 0,0085 F F = Elektrot yüzeyi (m2) C= ? d d = Elektrotlar arasındaki mesafe (m) Bu eşitlik hafif kıvrımlı düzeye yakın elektrotlu kondansatörler (örneğin kâğıt sarımlı kondansatörler) için de yaklaşık olarak geçerlidir. Kapasite birimi “Farad’dır. Eğer bir kondansatörün elektrotları arasında 1 v’luk bir gerilim varsa ve 1 A ile yüklenmiş ise o kondansatörün kapasitesi 1 F’dır denilir. Pratik kullanma için 1 farad çok büyüktür. Bu nedenle kuvvetli akım tekniğinde kullanılan büyüklük - mf = 10 6F dır. ÖRNEK 1: Bir kondansatörde karşılıklı plakaların birbirini gören yüzeyi 30 cm² dir. Plakalar arası uzaklık 0,05 mm olduğuna göre, dielektrik a) hava b) fiber olduğu halde bu kondansatörün kapasitesini hesaplayınız. ÇÖZÜM : e = Dielektrik sabitesi : 0,0085 a) C= 0,0885. 1. 30/0,005 = 53pF b) C = 0,0885. 4. 30 / 0,05 = 212pF 2.2.2. Kapasitif Reaktans Alternatif akım devresindeki bir kondansatör, geçen akıma bir direnç gibi karşı koyar. Bu tür bir direnç kapasitif reaktans (Xc) olarak anılır. Kapasitif reaktansa bazı çevrelerde kapasitans ya da kapasitif tepkin direnç de denilmektedir. (Reaktans = Reaktif Rezistans =Tepkin Direnç) Frekans ne denli yüksek olursa, kapasitans o denli küçük olur. Kapasite ne denli büyük olursa, kapasitans o denli küçük olur. Xc = 1/ wC Xc = Kapasitans (W) w = Açısal frekans (rad) C = Kapasite (F) Örnek : 50 Hz ‘ lık bir alternatif gerilimde 10uF lik bir kondansatörün kapasitansını hesaplayınız. Çözüm : Xc = 1/ 2 tf C = 100000 / 2. 3,14. 50 = 318,5 W 2.2.3. Akım Hesabı Ic = U / Xc Örnek: Kapasitansı 1600W hesaplanmış bir kondansatöre 50Hz ve 220 V luk bir gerilim uygulanmıştır. Devreden geçen akımı bulunuz. Çözüm: Ic = U / Xc = 220 / 1600 = 0,137 A 2.2.4. Kondansatör Güç Hesabı İyi bir kompanzasyon yapabilmenin iki önemli koşulu, gereken kondansatör gücünün dikkatli saptanması ve kondansatör adımları ile akım trafosunun doğru seçimidir. Aşağıda bu değerlerin doğru seçimi için pratik bir yöntem bir örnek ile açıklanmıştır. Uygulamada ise ENTES R-G 5A kompanzasyon rölesi kullanılmıştır. Gerekli kondansatör gücünün tayini için tesisin Cos j’sinin ve kurulu aktif gücünün bilinmesi gerekmektedir. Tesisin Cos j’si pratik olarak faturalardan bulunur. O dönemde harcanan aktif ve reaktif enerji bilindiğine göre tan j= harcanan reaktif enerji/aktif enerji buradan Cos j bulunur. Tesisin kurulu aktif gücü ise tesisteki tüm alıcıların (motorlar, aydınlatma elemanları,fırın rezistansları vb.) etiketleri üzerindeki güçler toplanarak belirlenir. Tesisteki ampermetre, voltmetre ve Cos j metre yardımı ile de bulunabilir. Qc= P1.(tg?1-tg?2) P1 = tan?1= Cosy1′in tanjantı. tgn?1= İstenilen değerin tanjantı Tesis anma yükünde çalıştırılıp değerler okunur. Örnek 1: Tesisimizin aktif gücü 60 KW Cos j= 0.68 olsun. Hedefimiz Cos j yi 0.95 çıkartmaktır bunun için aşağıdaki Tablo 2.1’den yararlanarak K değerini bulup aktif güçle çarparak Kvar olarak kullanılacak kondansatör değerini buluruz. Bu ifade formüle edilirse; Qc=P.K Tablodan K değeri 0.75 bulunur. Qc=60.0,75=45 Kvar bulunur.

Tablo 2.1. Açı fark cetveli (K cetveli)

Şimdiki Cos j	Ulaşılmak İstenen Cos j
	0.80	0.85	0.90	0.95	1
0.50	0.98	1.11	1.25	1.40	1.73
0.52	0.89	1.03	1.16	1.31	1.64
0.54	0.81	0.94	1.08	1.23	1.56
0.56	0.73	0.86	1.00	1.15	1.48
0.58	0.66	0.78	0.92	1.08	1.41
0.60	0.58	0.71	0.85	1.01	1.33
0.62	0.52	0.65	0.78	0.94	1.27
0.64	0.45	0.58	0.72	0.87	1.20
0.66	0.39	0.52	0.66	0.81	1.14
0.68	0.33	0.46	0.59	0.75	1.08
0.70	0.27	0.40	0.54	0.69	1.02
0.72	0.21	0.34	0.48	0.64	0.96
0.74	0.16	0.29	0.43	0.58	0.91
0.76	0.11	0.23	0.37	0.53	0.86
0.78	0.05	0.18	0.32	0.47	0.80
0.80		0.13	0.27	0.42	0.75
0.82		0.08	0.21	0.37	0.70
0.84		0.03	0.16	0.32	0.65

Kondansatör Adımının Tayini: Dikkat edilmesi gereken en önemli husus 1. adımda kondansatör değeri diğer adımlardakilerden daha küçük seçilmelidir. Yukarıdaki örnekte 45 Kvar’lık kondansatör ile yapılacak kompanzasyon panosunda 5 kademeli röle kullanılması durumunda adımlar aşağıdaki gibi olmalıdır,

1. kademe 5 Kvar
2. kademe 10 Kvar
3. kademe 10 Kvar
4. kademe 10 Kvar
5. kademe 10 Kvar

ÖRNEK 2: 2.3. Konsansatörlerin Bağlantıları 2.3.1. Yıldız ve Üçgen Bağlantı Üç fazlı alternatif akım tesislerinde kondansatörler şebekeye veya tüketici uçlarına üçgen veya yıldız olarak bağlanabilir. Üçgen bağlamada her iki hat arasındaki kondansatörün kapasitesi C D ile ve yıldız bağlamada her faza bağlanan kondansatörün kapasitesi Cy ile gösterilirse üçgen bağlama için yazılabilir. Burada Un volt cinsinden iki hat arası gerilimi, Ic amper cinsinden kapasitif hat akımını gösterir. Şekilde üçgen ve yıldız bağlamalar gösterilmiştir. Burada, Uh=İki hat arası gerilim Ic=Kapasitif hat akımı C =Üçgen bağlamada her bir kondansatörün kapasitesi C U =Yıldız bağlamada her bir kondansatörün kapasitesini İfade etmektedir. Her iki sistemde de Qc gücünün eşit olduğu kabul edilirse C U= 3.CD (3.8) bulunur. Bundan çıkarılan sonuç şudur: Yıldız bağlamada her bir faza bağlanan kondansatörün kapasitesi, üçgen bağlamadaki kondansatör kapasitesinin üç katına eşittir. Yıldız bağlamada C U kondansatörünün uçlarına faz nötr gerilimi uygulandıgı halde üçgen bağlamada C D kondansatörünün uçlarına kadar daha büyük olan hat gerilimi uygulanır. Faz ve hat gerilimleri arasında farkın izolasyon bakımından çok önemli olmadığı alçak gerilim tesislerinde üçgen baglama, yıldız bağlamaya göre 1/3 oranında daha ucuzdur. Onun için ekonomik sebeplerden dolayı kondansatörlerin üçgen bağlamaları tercih edilir. Örnek 1000kw, Cosj =0,6 geri olan bir fabrika 380 /220 volt, 50 Hz’li üç fazlı bir şebekeden besleniyor. Fabrikanın güç katsayısını Cosj1=0,9’a çıkarmak için kondansatör kullanmak istiyoruz. a) Fabrikadaki Şebeke girişine bağlayacağımız kondansatör gurubunun Kva olarak gücünü, b) Kondansatörler yıldız bağlandığına göre bir fazın kapasitesini Cy =?, c) Kondansatör üçgen bağlandığında bir fazın kapasitesini C? =? hesaplayınız. 2.4. Kondansatörlerin Devreye Alınmaları ve Devreden Çıkarılmaları 2.4.1. Aşırı Kompanzasyon Zararı Her ne kadar reaktif güç faydalı değil ise de bundan tamamen vazgeçilemez. Zira elektrodinamik prensibine göre çalışan generatörr, transformatör, bobin ve motor gibi bütün işletme araçlarının normal çalışmaları için gerekli olan manyetik alan reaktif akım tarafından meydana getirilir. Bilindiği gibi, endüksiyon prensibine göre çalışan bütün makineler ve cihazlar, manyetik alanın meydana getirilmesi için bir mıknatıslanma akımı çekerler; işte bu mıknatıslanma akımı, reaktif akımdır. Onun için faydalı reaktif gücün yanında mutlaka reaktif güce de ihtiyaç vardır. Bu sebeple bütün alternatif akım tesisleri, aktif gücün yanında reaktif gücün de çekileceğini gözönünde bulundurularak boyutlandırılır. Aşırı kompanzasyon manyetik alanı oluşturan reaktif akımı yok edeceğinden işletme araçlarının çalışma verimliliğini azaltacaktır. 2.4.2. Devreye Alınmaları Kondansatörleri devreye alma veya çıkartma (çekilen reaktif gücü kompanze etmek için) görevini reaktif röle üstlenir. Reaktif güç kontrol rölesi, otomatik kompanzasyon sistemlerinde, çeşitli yük durumlarında gerekli sayıda kondansatör grubunu devrede bulundurarak, güç katsayısını ayar edilen değerde tutmaktadır. IEC standartlarına uygun olarak imal edilen rölelerin üzerinde dijital Cosj ? metre bulunmaktadır. Bu sayede röle üzerinden kompanze edilen sistemin güç kat sayısı izlenebilmektedir. Rölenin içinde, işletmedeki reaktif akımı ölçüp bunu değerlendiren bir akım devresi vardır. Bu devre, cihaz içinde yer alan akım ve gerilim trafoları ile bir elektronik devreden oluşur. Reaktif akımla doğru orantılı olan gerilim düşümü, bir karşılaştırma devresinde C/k oranına uygun olarak ayarlanır. Akımın endüktif veya kapasitif olduğunu belirleyerek zaman devresine kumanda verilir. Bu da çıkış devresine kumanda eden bir lojik kontrol ünitesini kontrol eder. Zaman devresinden gelen impulslara göre çıkış rölelerine kumanda edilir. Çıkış devresinden gelen sinyaller ise kondansatör gruplarına kumanda eden kontaktörleri devreye sokar veya devreden çıkarır. Reaktif güç rölelerinin görevini hafifletmek ve sık sık devreye girip çıkmalarını önlemek için büyük güçlü tesislerde sabit güç ihtiyaçlarını karşılamak maksadı ile uygun güçlü sabit kondansatör grupları paralel bağlanır. Transformatörlerin kendi ihtiyaçları olan reaktif gücü kompanze etmek için, ayrıca bir sabit kondansatör tesis edilir. Ancak bunun çektiği reaktif gücü rölenin kontrol etmemesi için bu kondansatör akım trafosunun önüne bağlanır. Reaktif güç rölesi, akım değerini bir akım transformatörü üzerinden ölçer. AG tesislerinde röle, doğrudan doğruya AG barasına bağlanır. 2.4.3. Kondansatörlerin Seri ve Paralel Bağlanmaları • Seri Bağlantı Seri bağlantıda toplam kapasite azalır, kapasitif reaktans artar, kondansatörlerden aynı akım geçer. 2.4.4. Kondansatörlerin Devreden Çıkarılmaları ve Boşaltılmaları Otomatik konumunda reaktif röle kondansatörleri devreye alma veya çıkartma işlemini kendisi yapar. Manuel konumunda kondansatörler, Cos? değerine göre kullanıcı tarafından yön tuşları ile devreye alınıp çıkartılabilir. Cos? fabrika çıkış değeri olarak 0,99 belirlenmiştir. Kullanıcı kendi isteği doğrultusunda bu değeri 0,95-1 endüktif değerler arasında ayarlayabilir. Kondansatörlerin devre dışı bırakılmasından sonra üzerinde bir elektrik yükü kalacaktır. Bu yüzden işletme personelinin can emniyeti yönünden kısa zamanda boşaltılması lazımdır. Ayrıca merkez kompanzasyonda dolu bir kondansatör üzerine ilave bir kondansatör devreye sokulmasında aşırı dengeleme akımları olacaktır. Dolu kondansatörlerin kendi başına bırakılmasında boşalma, günler ve haftalar alabilir. Bu sebeple kondansatör boşalma dirençleri üzerinden boşalacaktır. Aşağıdaki tabloda muhtelif güç ve gerilimlerdeki kondansatör boşalma dirençlerinin güçleri ve ohm değerleri belirtilmektedir.

Qn KVAR	R D 220V PR Kohm Watt	R D 400V PR Kohm Watt	R D 525V PR Kohm Watt
5	291	0,2	677	0,5	1050	0,5
10	145	0,4	338	0,5	525	1
15	97	1	225	1	350	1
20	73	1	169	1	262	1,5
25	58	1	135	1,5	210	1,5
30	40	1,5	112	1,5	175	2
40	41	1,5	84	2	131	2,5
50	29	2,5	67	3	105	3
60	24	2,5	56	3	87	4
75	19	3	45	4	70	4
100	14	4	33	5	52	6
120	-	-	28	6	43	7

Tablo 2.2: Muhtelif güç ve gerilimdeki boşalma dirençlerinin güçleri ve değerleri
Dolu kondansatöre bir direnç bağlandığı zaman kondansatör bir üstel fonksiyonuna göre t zamanında boşalacaktır. Kondansatör uçlarında t saniye den sonra, kalan gerilim UC2, kondansatör gerilimi UC1 ve zaman sabiti T=RC olmak üzere; t 2.5. Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından: 16/2/1983 tarihli ve 17961 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış olan Bakanlığımız tebliği aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. NOT: 23967 SAYILI / 17.ŞUBAT.2000 TARİHLİ VE 23988 SAYILI / 09.MART.2000 SAYILI RESMİ GAZETELERDEKİ DEĞİŞİKLİKLER DİKKATE ALINMIŞTIR. I-GENEL HÜKÜMLER 1-Kurulu gücü veya besleme transformatörlerinin toplam kurulu gücü 50 kVA ve bunun üstünde olan elektrik tesislerinde kompanzasyon tesisi yapılması zorunludur. 2-Üç fazlı olarak beslenen sanayi abonelerinin elektrik enerjisi ile besleme projeleri hazırlanırken, güç kat sayısını düzeltmek için gerekli kompanzasyon tesisleri de proje kapsamına alınmalıdır. 3-Abonelerin beslenmesinde kullanılan transformatör merkezleri ile ilgili kompanzasyon tesisi projeleri yapılırken, abonelerin kendi tesisleri için münferit kompanzasyon tesisi kurmaları durumunda, transformatör merkezlerinde yalnızca sabit kondansatör grubunun göz önünde bulundurulması yeterlidir. 4-Kompanzasyon proje ve tesisleri yürürlükte bulunan ilgili elektrik yönetmeliklerine ve aşağıda belirtilen esaslara uygun olarak yapılmalıdır. II-YENİ KURULACAK TESİSLERDE KOMPANZASYON 6.1-Kurulu gücü veya besleme transformatör gücü 50 kVA’ nın üstünde olan tesislerin orta gerilim (0G) barasından beslenmeleri durumunda, kompanzasyon projesi aşağıda belirtilen esas lara göre yapılmalıdır. 6.1.1-Tesisin güç katsayısı 0,95 ile 1 arasındaki bir değere yükseltilecek şekilde gerekli kon- dansatör gücü hesaplanmalıdır. 6.1.2-Tesislerdeki cihazların kompanzasyonu münferit, grup veya merkezi kompanzasyon şeklinde yapılabilir. 6.1.3-Motorların münferit olarak kompanze edilmesi durumunda aşırı kompanzasyona engel olmak için, olabildiğince, motorun boştaki çalışmada çektiği reaktif gücün %90′ından büyük değerde kondansatör seçilmemesine dikkat edilmelidir. 6.1.4-Motorların münferit olarak kompanze edilmesi durumunda kondansatörler yükle bir- likte devreye girip çıkacağından motorlara yol vermede kullanılan kesiciler, motor ve kondansatör bataryasında meydana gelebilecek her türlü kısa devre akımlarını kesebilecek, motor ve kondansatör bataryasının kapasitif akımlarını başlatabilecek ve kesebilecek özellikte olmalıdır. Boşaltma dirençlerinin devre dışı olması durumunda motor uçları kısa devre edilerek topraklanmadan motor üzerin de çalışma yapılmamalıdır. 6.1.5-Tesislerde harmonik akım üreten tristörlü, redresörlü ark ocakları gibi cihazlar varsa bunların elektrik şebekesinde meydana getirecekleri olumsuz etkileri önlemek için gerekli önlemler alınmalıdır. 6.1.6-Kondansatör bataryalarının korunmasını sağlamak için birbirleri ile koordinasyonlu şekilde çalışabilecek (bireysel ünite, dengesizlik, kısa devre, bağlantı ucu yüksek gerilimi ve darbe gerilimi koruması gibi) koruma sistemleri proje kapsamına alınmalıdır. 6.1.7-Tesisin çektiği aktif enerjiyi ölçen aktif sayaçtan başka, endüktif reaktif enerjiyi ölçmek için bir adet ve enerji sağlayacak kuruluşun gerekli görmesi durumunda, abonenin aşırı kompanzasyon sonunda sisteme vereceği kapasitif reaktif enerjiyi ölçmek için bir adet olmak üzere toplam iki adet geri dönmesiz reaktif sayaç tesis edilmelidir. 6.2-Kurulu gücü veya besleme transformatörlerinin toplam kurulu gücü 50 kVA’ nın üstünde olan, orta gerilim barasından beslenen ve darbeli akım çeken ark fırını gibi tesisleri bulunan abonelerin kompanzasyon tesisi projeleri yapılırken enerji sağlayan TEK, TEDAŞ, TEAŞ… vb. kuruluşların, sözü edilen abonelerin enerji gereksinimlerinin karşılanabilmesi için uyulmasını zorunlu gördüğü hususlar göz önünde bulundurulmalıdır. III-MEVCUT TESİSLERDE KOMPANZASYON 8.1-Kurulu gücü veya besleme transformatörlerin toplam kurul gücü 50 kVA’ nın üstünde olan tesislerin orta gerilim barasından kompanzasyon tesisi projesi madde 6.1, madde 7.1.1 ve madde 7.1.2′deki esaslara göre yapılmalıdır. 8.2-Kurulu gücü veya beslenme transformatörlerinin toplam kurulu gücü 50 kVA’ nın üs- tünde olan, orta gerilim barasından beslenen ve darbeli akım çeken ark fırını gibi tesisleri bulunan abonelerin kompanzasyon tesisi projeleri, madde 6.2 de belirtilen esaslara göre yapılmalıdır. IV-TEBLİĞİN UYGULANMASI İLE İLGİLİ HÜKÜMLER 9-Yeni kurulacak tesislere ait kompanzasyon tesisleri, tesisin işletmeye açılmasında ta- mamlanmış olmalıdır. 10-Daha önce onaylanmış elektrik besleme projeleri ile daha önce yapılmış olan elektrik tesis lerine ait kompanzasyon projeleri, bu tebliğin yayınlandığı tarihten başlayarak en geç bir yıl içinde onaylatılmalı ve söz konusu kompanzasyon tesislerinin yapılması ve geçici kabul işlemi altı ay içerisinde tamamlanmış olmalıdır. 11-Kompanzasyon tesisi projelerinin onaylanması ile tesislerin geçici kabul işleri Bakanlıkça verilmiş yetkiye göre Türkiye Elektrik Kurumu (TEDAŞ)’ ın ilgili “Elektrik Dağıtım Müesseseleri” tarafından veya ilgili diğer kuruluşlar tarafından yapılır. 12-TEDAŞ veya Bakanlıkça yetki verilen diğer kuruluşlar, kompanzasyon tesislerini belirtilen süre içerisinde kurmayan abonelerin elektriğini kesebilir. 13-Bu tebliğ yayınlandığı tarihte yürürlüğe girer. Tebliğ olunur. ELEKTRİK TARİFELERİ YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 09.MART.2000 TARİH VE 23988 SAYILI RESMİ GAZETEYE GÖRE: 09.11.1995 tarihli ve 22458 sayılı Resmi gazetede yayınlanan yönetmelikte aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır. 1-Reaktif enerjiyi ölçmek üzere gerekli ölçü aletlerini tesis eden aboneden, çektiği aktif ener jinin 0,33(yüzde otuz üç dahil) katına kadar (endüktif) reaktif enerji bedeli alınmaz. Bu sınır aşılırsa çekilen reaktif enerjinin tamamına reaktif enerji tarifesi uygulanır. 2-Sisteme verilecek reaktif enerji, o dönem de çekilen aktif enerji miktarının 0,20(yüzde yirmi dahil) katından fazla olmayacaktır. Bu sınır aşılırsa, abonenin çektiği aktif enerjinin 0,90 (yüzde doksan) katı kadar reaktif enerji tükettiği kabul edilir ve reaktif enerji tarifesi üzerinden bedeli alınır. 3-Kompanzasyon tesisi bulunan ve güç faktörünü 0,95-1 arasında tutan tüm abonelerde reaktif sayaç veya kompanzasyon tesisinde meydana gelebilecek mekanik arızalardan dolayı abonenin yıl içerisinde elinde olmayan nedenlerle 1ay için sistemden çektiği reaktif enerjinin, aktif enerjinin 0,33 (yüzde otuz üç) katından fazla olması halinde, reaktif enerji bedeli faturalama da dikkate alınmaz. Bu durumun yılda birden fazla olması durumunda, o yıl için daha önceden dikkate alınmayan reaktif enerji bedeli, sistemden çekildiği aydaki birim fiyat üzerinden ilk faturaya eklenerek alınır.

 

[yaman9]

Sorunun cevabı "kutupsuz kullanılır" olacaktı sanırım? Yine de ek bilgiler için teşekkürler.