Farklı bir sorum var. Pek çok şeyi öğrenip de onlarca tesisat kurup da hiç üzerinde düşünmediğim bir durum aslında. Nötr hatlarda elektrik yoktur. Dokunduğumuzda elektrik çarpmıyor. Ama faz ve nötr beraber kullanılınca devre birbirini tamamlıyor ve bağlı cihaz çalışıyor. Nötr hatda elektrik yok ise tam olarak ne yapıyor?, görevi nedir ? Evet devreyi tamamlıyor ama üzerinden hiç akım geçmiyorsa ne işe yarıyor ?
Farklı bir sorum ise şuan çalıştığımız binada gelen ana hat 3x16 + 10 şeklinde. 16mm olanlar faz, 10mm olan nötr. Siyah yeraltı kablosu. Binada 12 adet daire ve 2 adet dükkan var. Enerji firması bu kabloyu yeterli bulmuş. Ama her bir bağımsız bölüm için 5x6mm kablo çektik. Enerji firması bu şekilde yapılmasını istiyor diye yapıyoruz ama nedenini bilmiyorum. Beraber çalıştığım kişilerde bilmiyor. Ezbere pano kuruyoruz, tesisat çekiyoruz. Böyle olmalı denildiği için böyle yapıyoruz. Tabi ben çok meraklı olduğum için zaman zaman sorguluyorum. 14 bağımsız bölüme 5x6 çekip bunu sadece 3x16 + 10 ile nasıl yeterli buluyoruz? Böyle bir yer kurmuştuk altında süper market vardı. Ölçüp yapmıştım her bir fazdan anlık 35A-38A çekiyordu. Dairelere tek tek bakmadım ama onların kullanımını da dahil edersek ana hat bu kadar yükü taşımaya nasıl yetiyor diye düşünmüştüm. Acaba o kablolar daha mı farklı ?
Dairelerden çok fazla güç çekilmiyordur, ayrıca aynı anda da yüklenilmiyor. Her daireden aynı anda yüksek ve uzun süreli güç çekilse o 3x16 kaldırmaz emin ol. Bunun için eş zamanlılık hesapları yapılıyor, aynı anda güç çekilmeyeceği varsayılarak daha ince kablo kullanılıyor. Sigortanında o kabloya göre konması lazım ki akım aşıldığında açma yapsın, ona göre önlem alınsın, kesit arttırılsın fakat kablonun kaldıramayacağı yükseklikte sigortalar takıldığını görüyoruz maalesef.
Birde 2 tür yük vardır. Omik(sabit dirençli yani rezistanslı cihazlar, akkor flamanlı ampul vs.) yüklerde voltaj düştüğünde çekilen akım azalır. Smps (Akıllı voltaj regülasyonu) devreli olanlarda veya bazı motorlarda voltaj düştüğünde tam tersi olur, çekilen akım artar. Evlerde yüksek güç çeken cihazlar genelde omik yüktür. Aynı anda apartmandaki dairelerde aşırı omik yüklenme olsa bile voltaj aşırı düşeceğinden çekilen akım aşırı yüksek olamaz, çekemez. Bu dairelere yine aynı "güçte" smps devreli (örnek güçlü bilgisayarlar, güçlü inverter klimalar) çalıştırdık diyelim, voltaj düştükçe daha fazla akım çekilir, kablo ısınır voltaj daha da düşer çekilen akım aşırı yükselir, kablonun yanmasına kadar gider. Normal dairelerde yüksek güç çeken smps cihaz pek yoktur, çok fazla bu şekilde yüklenilmez, risk azalır.
Marketlerdeki buzdolabları, soğutucularda fazla akım çeker, o yüzden yüksek değer görmüşsün. Normal bir evde sürekli olarak genelde 1-3 amper çekilir. 2 amper desek 12x2 24a yapar, +38a Toplam 62a yapar. 3x16+10 kablo 79a sürekli akıma dayanıklıdır. Anlık daha yüksek güçler atıyorum 100-120 amperlere de dayanır. 79a anlık değer değil, sürekli akım değeridir. Hesap yapmak lazım ama bence o apartmana 3x16+10 kablo kesinlikle yetersiz. Mahallede üç harfli büyük olmayan bir market açıldı. Kabloya baktım sadece market için 3x50+25 idi yanlış hatırlamıyorsam. Benim ev 4 daire 2den 4e çıkınca daire sayısı 3x16+10 kabloyla değişti geçen sene. Öyle ezbere iş yapmamak lazım anlayacağın. O kablolar farklı değil fazla güç çekilmediği için götürüyor bir şekilde.
Nötr hattan 3 fazın akımları tamamen eşitse ve dalga boyunu bozan harmonikler yoksa akım geçmez. Yani teoride geçmez ama gerçek hayatta o dengenin tam oluşması ve hiç harmonik etki olmaması imkansız olduğu için azda olsa her zaman akım geçer. Dengesiz olduğu durumlarda nötr den akım geçsin diye var nötr hattı. Fazların dengesi bozuksa yük az olan fazda voltaj aşırı yükseliyor. Nötr bağlayınca voltajlar dengeleniyor. Monofazeda zaten fazdan ne geçerse nötr den de aynı yük geçiyor.
