kadirilkimen
Üye
- Katılım
- 18 Kas 2008
- Mesajlar
- 47
- Puanları
- 1
- Yaş
- 39
Merhaba, öncelikle daha önce açtığım konu ile benzerliğinden dolayı kusuruma bakmayın, diğer konu, doğrudan Tip41 üzerine bir soruydu. Bu sorum daha genel kaldığı için yeni konu açma ihtiyacı duydum.
Durumlar ve sorular:
Durum 1 = Datasheet'lerde çok farklı tiplerde transistör isimleri görüyorum Epitaxial, bipolar bjt fet mosfet, darlington bıdı bıdı.
Soru 1 = Bu farklı tipteki transistörleri sürmenin mantığı aynı mıdır? yoksa transistöre göre sürme mantığı değişir mi? Mesela base emitter voltajı 5 volt olup kazancı 1000 olan bir epitaxial transistör ile, yine base emitter voltajı 5 volt olup kazancı 1000 olan bipolar transistör farklı mı sürülür? yoksa aynı devrede birbirinin yerine kullanabilir miyim?
Durum 2 = Şimdi transistörün kazancı 1000 diyelim. Base - emitter voltajı 5v. Base'e 5 volt 10 mA sinyal uygularsak, çıkışta bu 1000'e katlanıp 10.000 mA yani, transistörden 10A geçebilecek anlamına geliyor değil mi?
Soru 2 = Çoğu datasheet'te base' ne kadar akım uygulayabileceğimiz yazmıyor. Bu noktada da benim kafam karışıyor. Transistörün kaldırabildiği max. akım 5 amper, kazancı da gene 1000 olsun, bu durumda, base'e 5mA sinyal uyguladığımızda, transistörden 5 amper geçebilecek. Ancak datashette max akım 5 amper ise, kısa süreliğine 10 ampere dayanabilir yazıyor genelde. bu durumda ben bu transistöre 10 mA uygulasam, çıkıştan 10 Amper alabilecek miyim? transistör yanmayacak olsa, bu durumda base'e 100ma uygulasam, 100 Amper alabilirim anlamına mı geliyor? ( tabiki güç kaynağı yetiyorsa ve bunu çeken bir yük varsa vs. vs. )
Durum 3 = Hiç bir datasheette bu transistörü switch olarak kullanmak için şunu yapabilirsiniz demiyor. Elbette bir matematiği vardır. Ancak anladığım kadarı ile, transistörü röle yada anahtar gibi kullanmanın yolu, transistörün iç direncinin en düşük olacağı şekilde base'e akım uygulamak. doğru değil ise, lütfen bilgilendirin.
Soru 3 = Transistörün kazancı 1000, be voltajı 5, max akımı da 5 amper olsun. Ben bu transistörü switch olarak kullanmak için ne yapmam gerektiğini nasıl hesaplayacağım? Bu kafamı çok karıştırıyor. Çoğu kaynakta, base emitter saturation voltage dan bahsediliyor. Ancak çoğu datasheette bu geçmiyor. Transistöleri switch olarak kullanabilmek benim için çok önemli. Ancak bi türlü çözemedim lütfen bu konuya özellikle el atın
Durum 4 = Mosfetleri çok seviyoruz o kesin. Anladığım kadarı ile mosfetler, diğer transistörlerden farklı oluyor. Çünkü datasheette verilen veriler diğer tür transistörlerden farklı oluyor. Kazanç diye bir değer hiç bir mosfet datasheet'inde görmedim?
Soru 4 = Mosfetler kendiliğinden anahtar gibi mi çalışır? datasheet'ine bakıp, bir mosfet'i doğrudan anahtar gibi kullanmak için ne yapmam gerektiğini nasıl anlarım? Mesela internette, npn tipi irf530 mosfet'i arduino ile araya 1k transistör bağlayıp süren çok olmuş. bu hesaptan, benim kaba hesabımla irf530 girişine 5v. 4.5 - 5mA sinyal verilmiş oluyor.irf datasheet'ine baktığımda VGS yani gate- source voltajı +- 20v diyor. aşağıda nasıl okumam gerektiğini daha çözemediğim grafiklerde de VGS en çok 15v olarak gösterilmiş. Şimdi bu insanlar 5v ile irf530'u sürdüklerinde bu durumda anahtar gibi kullanmamış oluyorlar anladığım kadarı ile.
Mosfetler için mosfet sürücüler var ama, türkiyede özellikle çok pahalılar. Hem bir mosfeti nasıl süreceğimi hesaplayabilmeyi isterdim süper olurdu.
Durum 5 ( son durum ) = POWER DISSIPATION nedir arkadaş. Şimdi bir transistörün olayı, direncinin değişmesi. yani base ( yada mosfetler de aynı mantıkta ise, gate'e ) girişine verdiğimiz voltaj ve akıma göre, transistörün direnci değişiyor. Yani transistörün kendi direnci 0 olmadığı sürece, üzerinden akım geçerken direncinden dolayı transistör ısınacaktır. bunun da power dissipation olduğunu biliyorum. Ancak datasheetteki power dissipation'ı nasıl algılamalıyım onu bilmiyorum.
Soru 5 = Mesela, bir transistörün güvenli max akımı 5 amper olsun. datasheette de power dissipation 50 watt olsun. Bunun anlamı, bu transistörden 5 amper enerji geçerken, aynı zamanda 50 watt ısı üretir mi?
Bu durumda ben bu transistörden ne kadar ve nasıl enerji çekersem çekeyim sürekli ısınır anlamına mı geliyor? Mesela bazı devreler görüyorum. motor sürücülerde özellikle ( PWM olayları ayrı. onları karıştırmadan ) motor döndüğü sürece transistör bildiğin ısınmıyor. Ama benzer bir devreyi ben yaptığımda transistör ısınıyor. hatta genelde yanıp gidiyor işte bozuk komponent çekmecesi de burdan geliyor. düşünün ki bu iş için çekmece ayırdım Yani bazı devreler aynı şartlarda ısınma göstermezken, benim devrelerim neden ısınır? elbette devreyi görmeden bunu anlamak zordur. Ancak transistörü tam olarak switch gibi kullanamadığımdan kaynaklandığını düşünüyorum.
Bütün sorularıma referans olacak bir örnek durum da şu;
Bu transistör konusunu iyi anlayabilmek için kendim bir step motor sürücü yapmaya karar verdim. programlama ve pwm konusunda sıkıntım yok. istediğim gibi pwm üretip bununla motor için sinyaller oluşturabiliyorum.
Step motorun bir sargısı 1 ohm dirence sahip. 24 volt güç kaynağına direk bağladığımda ( dönmeyip sabit duruyor doğal olarak ) 14 amper'e kadar akım çekiyor ve elle step motoru döndürmek imkansız. hatta pense ile bile döndürmeyi başaramadım.
Aynı motoru güç kaynağına irf530 ile bağladığımı düşünelim. irf530, 100volt 17 amper. VGS 20 volta kadar müstehaktır denmiş. Gate'e 1k direnç bağlayıp, 20volt veriyorum. bu durumda ampermetre de gördüğüm değer 10 amper. bu aradaki 4 amper transistörde mi kayboluyor? ampermetreyi güç kaynağı ile motor arasına bağlıyorum. motoru da transistöre, transistörü de gnd ye. transistörde 4 amper havaya karışsa bile, yine de 14 amper okumam gerekmez mi? yada transistörde mesela 5 amper kayboluyor olsa, toplamda 14+5 amper okumam gerekmez mi? Bu şartlarda anlıyorum ki transistörü switch olarak kullanamıyorum. Yoksa 14 amper olmasa bile 12 - 13 amper gibi bir değer görmem gerekirdi?
PWM ile irf530'a %10 duty uygulayarak switch gibi kullanmak için ne yapabilirim? gate'e nasıl bir voltaj / akım uygulamam gerekir?
Ben yazarken yoruldum umarım küfür etmezsiniz. Ama boş sorular sormadığımı düşünüyorum. Umarım herkese faydalı olur.
Durumlar ve sorular:
Durum 1 = Datasheet'lerde çok farklı tiplerde transistör isimleri görüyorum Epitaxial, bipolar bjt fet mosfet, darlington bıdı bıdı.
Soru 1 = Bu farklı tipteki transistörleri sürmenin mantığı aynı mıdır? yoksa transistöre göre sürme mantığı değişir mi? Mesela base emitter voltajı 5 volt olup kazancı 1000 olan bir epitaxial transistör ile, yine base emitter voltajı 5 volt olup kazancı 1000 olan bipolar transistör farklı mı sürülür? yoksa aynı devrede birbirinin yerine kullanabilir miyim?
Durum 2 = Şimdi transistörün kazancı 1000 diyelim. Base - emitter voltajı 5v. Base'e 5 volt 10 mA sinyal uygularsak, çıkışta bu 1000'e katlanıp 10.000 mA yani, transistörden 10A geçebilecek anlamına geliyor değil mi?
Soru 2 = Çoğu datasheet'te base' ne kadar akım uygulayabileceğimiz yazmıyor. Bu noktada da benim kafam karışıyor. Transistörün kaldırabildiği max. akım 5 amper, kazancı da gene 1000 olsun, bu durumda, base'e 5mA sinyal uyguladığımızda, transistörden 5 amper geçebilecek. Ancak datashette max akım 5 amper ise, kısa süreliğine 10 ampere dayanabilir yazıyor genelde. bu durumda ben bu transistöre 10 mA uygulasam, çıkıştan 10 Amper alabilecek miyim? transistör yanmayacak olsa, bu durumda base'e 100ma uygulasam, 100 Amper alabilirim anlamına mı geliyor? ( tabiki güç kaynağı yetiyorsa ve bunu çeken bir yük varsa vs. vs. )
Durum 3 = Hiç bir datasheette bu transistörü switch olarak kullanmak için şunu yapabilirsiniz demiyor. Elbette bir matematiği vardır. Ancak anladığım kadarı ile, transistörü röle yada anahtar gibi kullanmanın yolu, transistörün iç direncinin en düşük olacağı şekilde base'e akım uygulamak. doğru değil ise, lütfen bilgilendirin.
Soru 3 = Transistörün kazancı 1000, be voltajı 5, max akımı da 5 amper olsun. Ben bu transistörü switch olarak kullanmak için ne yapmam gerektiğini nasıl hesaplayacağım? Bu kafamı çok karıştırıyor. Çoğu kaynakta, base emitter saturation voltage dan bahsediliyor. Ancak çoğu datasheette bu geçmiyor. Transistöleri switch olarak kullanabilmek benim için çok önemli. Ancak bi türlü çözemedim lütfen bu konuya özellikle el atın
Durum 4 = Mosfetleri çok seviyoruz o kesin. Anladığım kadarı ile mosfetler, diğer transistörlerden farklı oluyor. Çünkü datasheette verilen veriler diğer tür transistörlerden farklı oluyor. Kazanç diye bir değer hiç bir mosfet datasheet'inde görmedim?
Soru 4 = Mosfetler kendiliğinden anahtar gibi mi çalışır? datasheet'ine bakıp, bir mosfet'i doğrudan anahtar gibi kullanmak için ne yapmam gerektiğini nasıl anlarım? Mesela internette, npn tipi irf530 mosfet'i arduino ile araya 1k transistör bağlayıp süren çok olmuş. bu hesaptan, benim kaba hesabımla irf530 girişine 5v. 4.5 - 5mA sinyal verilmiş oluyor.irf datasheet'ine baktığımda VGS yani gate- source voltajı +- 20v diyor. aşağıda nasıl okumam gerektiğini daha çözemediğim grafiklerde de VGS en çok 15v olarak gösterilmiş. Şimdi bu insanlar 5v ile irf530'u sürdüklerinde bu durumda anahtar gibi kullanmamış oluyorlar anladığım kadarı ile.
Mosfetler için mosfet sürücüler var ama, türkiyede özellikle çok pahalılar. Hem bir mosfeti nasıl süreceğimi hesaplayabilmeyi isterdim süper olurdu.
Durum 5 ( son durum ) = POWER DISSIPATION nedir arkadaş. Şimdi bir transistörün olayı, direncinin değişmesi. yani base ( yada mosfetler de aynı mantıkta ise, gate'e ) girişine verdiğimiz voltaj ve akıma göre, transistörün direnci değişiyor. Yani transistörün kendi direnci 0 olmadığı sürece, üzerinden akım geçerken direncinden dolayı transistör ısınacaktır. bunun da power dissipation olduğunu biliyorum. Ancak datasheetteki power dissipation'ı nasıl algılamalıyım onu bilmiyorum.
Soru 5 = Mesela, bir transistörün güvenli max akımı 5 amper olsun. datasheette de power dissipation 50 watt olsun. Bunun anlamı, bu transistörden 5 amper enerji geçerken, aynı zamanda 50 watt ısı üretir mi?
Bu durumda ben bu transistörden ne kadar ve nasıl enerji çekersem çekeyim sürekli ısınır anlamına mı geliyor? Mesela bazı devreler görüyorum. motor sürücülerde özellikle ( PWM olayları ayrı. onları karıştırmadan ) motor döndüğü sürece transistör bildiğin ısınmıyor. Ama benzer bir devreyi ben yaptığımda transistör ısınıyor. hatta genelde yanıp gidiyor işte bozuk komponent çekmecesi de burdan geliyor. düşünün ki bu iş için çekmece ayırdım Yani bazı devreler aynı şartlarda ısınma göstermezken, benim devrelerim neden ısınır? elbette devreyi görmeden bunu anlamak zordur. Ancak transistörü tam olarak switch gibi kullanamadığımdan kaynaklandığını düşünüyorum.
Bütün sorularıma referans olacak bir örnek durum da şu;
Bu transistör konusunu iyi anlayabilmek için kendim bir step motor sürücü yapmaya karar verdim. programlama ve pwm konusunda sıkıntım yok. istediğim gibi pwm üretip bununla motor için sinyaller oluşturabiliyorum.
Step motorun bir sargısı 1 ohm dirence sahip. 24 volt güç kaynağına direk bağladığımda ( dönmeyip sabit duruyor doğal olarak ) 14 amper'e kadar akım çekiyor ve elle step motoru döndürmek imkansız. hatta pense ile bile döndürmeyi başaramadım.
Aynı motoru güç kaynağına irf530 ile bağladığımı düşünelim. irf530, 100volt 17 amper. VGS 20 volta kadar müstehaktır denmiş. Gate'e 1k direnç bağlayıp, 20volt veriyorum. bu durumda ampermetre de gördüğüm değer 10 amper. bu aradaki 4 amper transistörde mi kayboluyor? ampermetreyi güç kaynağı ile motor arasına bağlıyorum. motoru da transistöre, transistörü de gnd ye. transistörde 4 amper havaya karışsa bile, yine de 14 amper okumam gerekmez mi? yada transistörde mesela 5 amper kayboluyor olsa, toplamda 14+5 amper okumam gerekmez mi? Bu şartlarda anlıyorum ki transistörü switch olarak kullanamıyorum. Yoksa 14 amper olmasa bile 12 - 13 amper gibi bir değer görmem gerekirdi?
PWM ile irf530'a %10 duty uygulayarak switch gibi kullanmak için ne yapabilirim? gate'e nasıl bir voltaj / akım uygulamam gerekir?
Ben yazarken yoruldum umarım küfür etmezsiniz. Ama boş sorular sormadığımı düşünüyorum. Umarım herkese faydalı olur.