Lehim Nasıl Yapılır?

Katılım
9 Eki 2011
Mesajlar
231
Puanları
1
Lehim Nasıl Yapılır?

Lehimleme, metallerin, erime noktası düşük olan bir alaşım metal kullanılarak birleştirilmesi olarak

tanımlanabilir. Başka bir deyişle, lehimleme erime noktası düşük olan yumuşak bir metal, diğer iki

metali birbirine tutkalla yapıştırılır gibi eklenmesinde kullanılmasıdır. Lehimleme, elektrik-elektronikle

ilgili herhangi bir konuda hobi olsum profesyonel olsun çalışmak isteyen herkesin kesinlikle sahip olması

gereken bir beceridir. Kullanıldıkça artan ve zamanla gelişen bir beceri olduğu da kesin olarak

söylenebilir. Yani, iyi lehimlemek için bolca denemek gerekir.

Bu yazı, birkaç basit adımda size lehimlemeyi öğretmeyi amaçlamaktadır. Yazının sonunda ise

lehimlemenin püf noktalarına kısaca değinilecektir.

Adım adım lehimleme.

Adım 1: Araç - Gereç

Lehimleme yapabilmeniz için öncelikle iki şeye ihtiyacınız vardır; Bir havya ve biraz lehim.

Havya, lehimi eritmek için kullanacağınız, yüksek sıcaklığa sahip bir ucu olan kaleme benzer bir

araçtır. Ama kalem gibi ucundan değil (ucu yakar :)) ahşap veya plastik türevlerinden olan

sapından tutulur. Watt ile ifade edilen değişik güçlerde olabilirler. 15-30 Watt aralığındaki

havyalar elektronik için gereken hemen tüm PCB lehimleme işlerini başarıyla halledebilirler. Daha

yüksek güçlü havyalar da kullanılabilir tabi, ama o durumda baskılı devrenizi veya lehimlediğiniz

devre elemanını yakarak hasara uğratma riskini de kabul etmiş olursunuz.

Bir de lehim tabancası denen, tabanca şeklinde kabzası olan havyalar vardır. Bunları

kullanmanızı tavsiye etmiyoruz. Çok yüksek güce sahip olan bu havyalar, lehimleme ucundan,

sadece tetiğine basıldığı zaman ısınacak şekilde yüksek akımlar akıtırlar. Bu akımlar aktığı sürece

sıcak uçta istenmeyen gerilimler de oluşur ve bu gerilimler lehimlemekte olduğunuz devre

elemanı için tahrip edici etki yapabilir.

Lehim seçimi de oldukça önemlidir. Lehim teli içerisinde bulunan tüp veya tüplerde asit içeren

lehimleri Asla kullanmayınız. Bu tür lehimler, devre elemanı bacakları ve baskılı devre yolları ile

reaksiyona girerek devrenizde zaman içerisinde kısa devre rotaların oluşmasına yol açacaklardır.

Elektronikte kullanılmaya en uygun lehim teli ise içerisinde birden fazla ince kanalda reçine türü

bir lehim alıştırıcısı taşıyandır. =0.5 veya 0.75mm kalınlığındaki lehim tellerinden kullanırsanız

lehimleme daha da kolaylaşacaktır. Daha kalınını aldı iseniz, onu bitirene kadar zor lehim

yapacaksınız demektir. Özellikle de havyanız düşük güçlü ise.

Lehim teli içerisindeki reçine malzeme ısındığı zaman, ciğerleriniz ve gözleriniz için zararlı olan

bir duman çıkartacaktır. Bu yüzden asla kapalı ve dar alanlarda lehim yapmayın. Lehim yaptığınız

odayı havalandırın ve hatta tam dumanın çıktığı yerden hava emecek minik bir havalandırma fanı

kullanın.

Havyanın ucundaki erimiş lehim de oldukça tehlikelidir. Akışkan halde olacağı için havya ucundan

damlayabilir veya havyanın ani bir hareketi ile sağa sola sıçrayabilir. Göze sıçraması durumu sizi

üzebilir, onun için dikkatli olmayı bir an bile unutmayın. Alışma süresince koruyucu gözlük

takmak kesin çözüm olabilir.


Adım 2: Yüzeyin Hazırlanması:

Eğer sağlam ve düşük dirençli bir lehim elde edilebilmesi için yüzeylerin temizliği çok önemlidir.

Lehimlenecek tüm yüzeyler, işlem öncesinde tel fırça, çok ince zımpara, çelik yünü vs gibi

aşındırıcı malzemelerle temizlenmeli, sonra da alkollü veya tinerli pamukla silinmelidir.

Elinizde hiçbiri yoksa hani şu eskiden kullandığımız, yeşil renkli kaba kurşun kalem silgileri

vardır. Onlardan bulun bir rafın çekmecenin köşesinden. Onunla lehimlenecek yüzeyleri SiLiN. iş

görecektir.

Komponent bacaklarına da bir göz atmayı unutmayın. Depolandıkları yerlerin nemi dolayısı ile

zaman içerisinde korozyona uğramış olabilirler. Eğer öyle ise, onları da SiLMEYi unutmayın.


Adım 3: Devre Elemanlarının Yerleştirilmesi

Devre elemanı ve plaket lehim yüzeyinin temizlenmesinden sonra, elemanınızı yerleştirmeye

hazırsınız demektir. Elemanı, bacaklarını pcb deki deliklere uyacak şekilde büktükten sonra

yavaşça yerine itelim. Yerine taktığımız elemanın lehimleme esnasında yerinden çıkmaması için,

pcb nin arka tarafından çıkan bacaklarını 45° açı ile bükebilirsiniz. Elemanın yerleştirilmesi sizce

bitti ise ve eleman düşmeden yerinde durabiliyorsa bir sonraki adıma geçebilirsiniz.


Adım 4: Isı Uygulanması

Havyanın ucunda çok az bir miktar lehimi eritelim. Bu minik erimiş lehim parçası, havya

ucundaki ısının eleman bacağına ve pcb deki lehimlenecek bakır yüzeye geçişini

kolaylaştıracaktır. Fakat lehimlenmeyi sağlayacak asıl lehim değildir. Şimdi, eleman bacağını ve

lehim yüzeyini ısıtmaya hazırsınız. Havyayı, hem pcb deki bakıra hem de eleman bacağına aynı

anda değecek bir şekilde tutup her iki yüzeyi de ısıtalım. Normal boyutta elemanlar ve lehim

yüzeyleri için 1-2 saniyelik bir ısıtma süresi yeterlidir. Yüksek güçlü, kalın bacaklı elemanlar ve

bunlara göre hazırlanmış pcb ler için bu süre biraz daha uzayabilir.


Adım 5: Lehimin uygulanması ve soğutma

Devre elemanının bacağı ve lehim yüzeyi yeterince ısındığında lehim uygulamaya hazırsınız

demektir. Lehim telinin ucunu, havya ile hala ısıtmakta olduğunuz eleman bacağı ve lehim yüzeyi

ikilisine dokundurun. Havya ucuna değil. İkili yeterince ısınmışsa değdirdiğiniz lehim telinin ucu

hemen eriyecek, sıvılaşıp, içindeki reçine ile karışınca iki ısınmış yüzeye hemencecik

yayılıverecektir. Lehimlenecek yüzey tamamen lehim kaplanana kadar lehim telini itmeye,

dolayısı ile lehim ilave etmeye devam edin. Kaplanma tamamlanınca önce lehim telini, sonra da

havyayı işlem alanından uzaklaştırın (sıraya dikkat). Lehim bu anda hala akıcıdır. Plaketi

sarsmayın, tamamen soğuyup sertleşmesini bekleyin. Eğer beklemez ve bu arada lehimlenecek

iki yüzeyi hareket ettirirseniz soğuk lehim olarak adlandırılan istenmeyen durum karşınıza çıkar.

Soğuk lehimlenmiş iki yüzey, zaman içerisinde birbirinden ayrılabilir, ayrılmasa bile normal bir

lehime kıyasla direnci çok fazladır.


Adım 6: Temizleme

PCB üzerindeki tüm lehimler yapıldıktan sonra devrenizi tiner, alkol vs bir çözücü ile

temizleyebilirsiniz. Böylece lehimlerin kenarlarında kalan artık reçinelerden vs kurtulmuş

olacaksınız. Daha da uzun ömürlü bir devre elde etmek isterseniz devrenin lehim yüzeyini,

yalıtkan ince vernik vs bir malzeme ile kaplayabilirsiniz. Böylece lehimleriniz zaman içerisinde

oksitlenmez ve pırıl pırıl kalırlar.

Soğuk Lehimler

Bu, lehimin eleman bacağına ve/veya lehim yüzeyine iyi tutunamadığı durumdur. Soğuk lehim,

uygulanan lehimle birleştirilen iki metalin, lehim işlemi bitip, lehim alaşımı tamamen sertleşmeden

hareket ettirilmesi ile oluşur. Soğuk lehimler elektriksel açıdan kötü bağlantılardır ve devrenizin

çalışmasını engelleyebilirler.

Soğuk Lehim, tanecikli yapıdaki dış görüntüsü ve parlak olmayan gri renginden kolaylıkla tanınabilir ve

gene aynı kolaylıkla düzeltilebilirler.

Bir soğuk lehimi düzelmek için önce eski lehimin alınması gerekir. Lehim emici pompa ile çekebilir veya

pcb nizi başaşağı tutup lehimi havya ile alttan ısıtarak lehimin havyaya akmasını sağlayabilirsiniz.

Bu şekilde soğuk lehimi aldıktan sonra, aynı yere, yukarıda adım adım anlatıldığı gibi yeni bir lehim

yapabilirsiniz. Tabi bu sefer lehimin kuruyana kadar sarsmamaya dikkat etmelisiniz.

Lehimleme ipuçları ve kolay yolar.

Lehimleme, sadece pratik yaparak iyi gerçekleştirebileceğiniz bir işlemdir. Bu ipuçları iyi lehim yapma

amacınıza ulaşmada size yararlı olacaktır. İyi lehim yapmayı başardığınıza emin olmadan daha büyük

boyutlu lehimleme gerektiren projelere girmemenizi tavsiye ederiz. Yoksa neden oluştuğu belli olmayan

sorunları çözmek için çok vakit kaybedebilirsiniz.

1. Soğutucu Kullanın Özellikle hassas devre elemanlarını lehimlerken, yüksek sıcaklığın elemanı

tahrip etmemesi için, eleman gövdesi ile lehim bacağı arasında soğutucu kullanılması gerekebilir.

Bu amaçla, bahsedilen noktayı kargaburunla tutmak iyi bir soğutma yöntemidir. Böylece

lehimlenen bacağa uygulanan ısı, elemana ulaşmadan kargaburuna geçecek ve böylece eleman

korunmuş olacaktır.

2. Havya ucunu her zaman temiz tutun. Temiz bir havya ucu ısıyı iyi iletir ve lehimlenecek

yüzeylere de iyi temas eder. Havya ucunu temizlemek için ıslak bir sünger parçası, ıslak bir bez

veya bu amaçla yapılmış, ıslatılarak kullanılan özel süngerlerden kullanın.

3. Lehimlerinizi tekrar kontrol edin..Yaptığınız lehimleri bir ohmmetre (direnç ölçer) ile kontrol

etmek iyi bir fikirdir. Eğer ölçülen direnç, 10-15 ohm u geçiyorsa, o lehimin yenilenmesinde

fayda vardır.

4. Uygun havya kullanın. Büyük bir lehim bölgesini 30W lık havya ile ısıtmak, 150W lık havya ile

ısıtmaktan çok daha uzun sürecektir. Aynı şekilde, pcb üzerine lehimlemekte olduğunuz BC serisi

minik bir transistörü ısıtarak kavurmak da 30W lık havya ile daha zor olacaktır. Yani, pcb

üzerinde lehim yapıyorsanız 30W ı geçmeyin, ama metal şasiler vs üzerinde sık sık lehim

yapmanız gerekiyorsa, bir kenarda 100W lar civarında bir havya daha bulundurabilirsiniz.

5. Her zaman, küçük parçaları önce lehimleyin. Dirençleri, kısadevre tellerini, diodları ve

benzer malzemeleri, kondansatörlerden, transistörlerden vs büyük parçalardan önce lehimleyin.

Bu devre yapımında büyük kolaylık sağlayacaktır.

Resimli Haline Ekten İndirebilirsiniz.
 

Ekli dosyalar

  • LehimNasilYapilir.pdf
    217.3 KB · Görüntüleme: 4

Forum istatistikleri

Konular
127,952
Mesajlar
913,877
Kullanıcılar
449,599
Son üye
Gksn

Yeni konular

Geri
Üst