Soru: Elektrik ampullerindeki filamanlar, çoğunlukla, uzun süre açık kalıp ısındıktan sonra değil de, elektrik düğmesine basar basmaz patlar. Bunun nedeni nedir?
Yanıt: Işık filamanları elektrik düğmesine basar basmaz patlar, çünkü en yüksek akım ve en yüksek sıcaklık o evrede ortaya çıkar. Ampul soğukken direncini (rezistans) ölçerseniz, üzerinde belirtilen dirençten daha az olduğunu görürsünüz.
100-watt'lık bir ampulde, soğuk direnç yaklaşık 6 ohm'dur. Oysa sıcak direnç 140 ohm civarındadır. Böylece elektrik düğmesine basıldığı zaman elektrik akımı ve üretilen ısı, filamanın üzerinde yazan sıcaklıktan daha fazladır. Bu özellikle filamanın uzun süre kullanma ve metalin buharlaşmasına bağlı olarak inceldiği durumlarda ortaya çıkar. İlk büyük akım, filamanın bu kısımlarının standart çalışma sıcaklığının üzerine çıkartır ve bu da sonuçta filamanı eritir. Bir ampulün filamanı ilk açılışta daha fazla çalışır ve ince kısımları normal işlem sırasındakinden daha yüksek sıcaklıklara kadar ısınır.
Filamanın kırık uçları arasında açıklık oluştuğu zaman, elektriksel deşarj bu boşluk üzerinde bir kıvılcım veya ark oluşturur. Bu ark, filamana akım gönderen kurşunlara sıçrayabilir. Böyle bir durum söz konusu olduğu zaman, düşük-dirençli ark büyük bir akımın ampul içinde dalgalanmasına yol açar. Sonuçta sigorta atar. Ve bu e-ark ampulün içinde göz kamaştırıcı bir ışık şeklinde görülür.
Kaynak: New Scientist, 28 Ocak 2006
(Alıntıdır)
