Elektrik kazalarını oluşturan etkenler ve çözümler

Berdibek

Üye
Katılım
4 Eki 2006
Mesajlar
439
Puanları
1
Yaş
37
Daha dikkatli ve bilgili olmak zorundayiz.Yasama ayiracagimiz uzun ve saglikli bir yasam olmasi dilegimle.


Is Sagligi ve Guvenligi Dunyada en onemli konular arasinda yer almakta, kayip kontrol analizleri yapilmaktadir. Bu analizler sonucunda elde edilen bilgiler isiginda olusan kayiplari azaltma yolunda buyuk adimlar da atmaktadirlar..Bu ulkelerde Is Guvenligi Muhendisligi kavrami cok seneler once baslamis ve bunun sayesinde cok onemli olumlu sonuclar alinmistir.

Ulkemizde her 6 dakikada bir is kazasi olmakta, her 6 saatte de bir iscimiz hayatini kaybetmektedir. Bu evlerinden cikan ve cocuklarinin gecimlerini saglamak icin calismaya giden 4 iscimizin aksamlari evlerine donememeleri anlamina gelmektedir. Istatistikler her 2,5 saatte 1 iscinin is goremez hale geldigini aciklamaktadir..Bu cok aci bir durumdur. Is Kazalari istatistiklerinde Avrupa'da ilk sirayi , dunyada ise 3. sirayi almaktayiz.. Hayatlarimiz bu kadar ucuz olmamali..
Boyle bir ortam icerisinde isverenlerin, iscilerin ve devletin uzerlerine buyuk gorevler dusmektedir. Kimsenin Allah'in vermis oldugu mukaddes cani alma yetkisi bulunmamaktadir. Ancak Tehlikeli Durumlar - Tehlikeli Davranislar ile birlestiginde kazalar meydana gelmekte ve canlar gitmekte... Insanlara verilen deger ya da insanlarin kendilerine vermis olduklari degerler toplumlarin gelismislik seviyeleri ile de alakalidir.
Yapilan Arastirmalarda is kazalarinin % 50 sinin kolaylikla onlenebilecek kazalar oldugu, % 48 inin sistemli bir calisma ile onlenebilecegi, % 2 sinin ise onlenemeyecegini ortaya cikmistir. Bu da bizlere is kazalarinin % 98 onlenebilecegi gercegini ortaya koymaktadir.
Onlemek odemekten ucuzdur mantigi ile hareket ederek isyerlerinde tehlike kaynaklarini ortaya cikartip bunlardan olusabilecek riskleri kontrol altina alabilirsek olabilecek kazalari azaltmis ve tehlikeli ortamlari ortadan kaldirmis oluruz. Tabii bu calisma bir ekip calismasi olmali ve tum ekip uyumlu bir sekilde calismalidir. Iste bu uygulamalar isyerlerinde Risk Degerlendirme Calismalari olarak adlandirilmaktadir.
Elektrik bir tehlikedir. Her zaman karsimiza cikar ve her yanlis bir davranis bizlere kotu sonuclar verebilir. Elektrik tehlike ise elektrikten kaynaklanan her turlu olumsuz etken riskleri olusturmaktadir. Bizler elektrik kablolarinin uclarini tehlikeli olmayacak sekilde prizlerle kapatmamiz bu riski az da olsa kontrol altina almamizi ortaya cikartir. Ama prizde yine tehlike ve risk de bulunmaktadir. Priz ureticileri parmaklarin priz delikleri icerisine girmemesini saglayarak bu riski kontrol altina almislardir. Is bununla da bitmiyor calisanlarimiza ve cevremize bu tehlikeyi gosterip yine de kisileri riskli davranislardan uzak tutmayi saglamak icin kisileri egitmek de gerekmektedir.
Is Guvenligi ile ilgili calisanlara verilecek egitimler Egitim Yonetmeliginde belirtilmistir. Bu yonetmelige gore uzman egiticiler tarafindan belgelendirilerek egitimler gerceklestirilecektir. Isyerinde bir egitim planlamasi yapilarak tum iscilerin belirtilen egitimleri almalari saglanacaktir. Bu yasal bir mecburiyettir.


Elektrikle Yapilan Calismalarda Is Kazalarini Olusturan Genel Etkenler Sunlardir:
1-Elektrik tesisatinin cins ve hacmine gore yetkili ehliyete sahip kisilerce yapilmamasi, bakim ve onariminin saglanamamasi,
2-Makina veya aletlerin ciplak metal kisimlarinin topraklanmamis ya da gerekli yalitimin yapilmamis olmasi,
3-Topraklamanin kolay muayene edilememesi sonucu, topraklamasi yapilmis bilinen alet veya makinalarin, zaman sureci icerisinde veya dis etkenler sonucu topraklamasinin bozulmasi,
4-Calisanlara yeterli kisisel koruyucu, yeterli guvenlik malzemesi verilmemesi veya calisanlarin bunlari kullanmamalari,
5-Calisanlara isci sagligi ve is guvenligi konularinda gerekli bilgilerin verilmemesi ve bu konuda surekli olarak uyarilmamalari veya isyerinde konulan bu kurallara calisanlarin uymamasi,
6-Calisanlarin elektrik enerjisi hakkinda gerekli egitim, bilgi ve deneyime sahip olmamalari, bunun sonucu olarak kendilerine asiri guven duymalari ve elektrige karsi gerekli dikkat ve ozeni gostermemeleri
7-Calisanlarin gerekli talimatlari almadan veya gorevleri disinda arizaya mudahale etmeleri.
8-Calisanlarin veya calistiranlarin islerini benimsememeleri.
Elektrik enerjisinin tehlikesi, yalitim ozelliginin bozularak makinalarin govdelerine gecmesi veya iletim hatlarinin koparak canlilara dokunmasi ile olusur.Kopmus iletim hatlarina dokunmamak en iyi korunma onlemidir.
Insanlari elektrik carpmasindan korumak icin genel olarak:
-Koruyucu yalitma,
-Uzerinde durulan yerin yalitilmasi,
-Kucuk gerilim kullanma,
-Sifirlama ve
-Topraklama, gibi duzenler kullanilir.
Ayrica Elektrik Ic Tesisleri Yonetmeliginin 25.10.1996 tarih 22798 sayili resmi gazetede yayimlanan son degisIkligi ile TEDAS'in da zorunlu kildigi Kacak akim rolesi (diger adiyla hayat koruma) is guvenligi adina cok guzel bir teknik ilerlemedir.
Koruyucu yalitma: Normalde gerilim altinda olmayan ancak yalitim hatasi sonucu elektriklenebilen parcalarin izoleli yapilmasidir.
Elektrik islerinde kullanilan penseler, karga burunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri, uygun sekilde yalitilmis ve yagdanliklarin, supurgelerin, fircalarin ve diger temizlik araclarinin saplari, akim gecirmeyen malzemeden yapilmis olmalidir.
Uzerinde durulan yerin yalitilmasi: Yerleri degismeyen sabit elektrikli makina ve araclarla, elektrik panolarinin taban alanina tahta izgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yapilan bir korunma onlemidir.
Bu korunma onlemi, herhangi bir elektrik kacaginda insani topraga karsi yalittigi icin elektik carpilmasi gerceklesmez.
Kucuk Gerilim Kullanma: Bir yalitim hatasinda elektrik carpmasinin etkili olmamasi icin, elektrikli araclarin 42 voltluk gerilimle calistirilmasidir. Bu korunma onlemi yapilan elektrikli araclari ayrica topraklamaya gerek yoktur.
Kazan icinde veya buna benzer dar ve iletken kisimlari bulunan yerlerle islak yerlerde, alternatif akim ile calisan lambalar kullanildigi takdirde kucuk gerilim kullanilmalidir.
Bu devredeki fisler ayni yerde bulunabilecek daha yuksek gerilimli prizlere uymayacak turden secilmelidir.
Sifirlama: Elektrikli makina ve araclarin govde kisimlarinin (yani saselerinin) notr iletkenine baglanmasidir. Ancak notr hattina dogrudan dogruya baglamak icin en az 10 mm². kesitinde bakir iletken kullanilmasi zorunludur.
Topraklama
Elektrik enerjisinin kullanildigi yerlerde, uzerinde akim tasiyabilecek madeni kisimlarin toprak ile yapilan elektriksel baglanti duzenine topraklama denir. (diger anlatimla makina sasesi ile yeryuzundeki topragin birbirleri ile baglanmasidir)
Elektrikle calisan tum makina ve tezgahlar, tornalar, frezeler, planyalar, vargeller, hizarlar, matkaplar, kompresorler vb. nin saselerine gozle muayene edilebilen topraklama hatlari cekilmelidir.
Ayrica celik konstruksiyonlu metal catilar da yildirima karsi etkili bir sekilde topraklanmalidir.
Topraklama devresi, dusuk direncli iletkenden (bakir veya aluminyumdan) yapilmis olmali, baglandigi cihazin devresinde meydana gelecek en buyuk kacak akimi iletecek kapasitede olmali, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmus olarak cekilmelidir.
Elektrik tesisatinin yillik periyodik kontrol belgesinde, topraklama levhalarinin olculen direnc degerleri ohm cinsinden yazilmali, direnci 10 ohm'dan buyuk levhalara ek topraklama levhasi eklenmelidir. (Radyoaktif paratonerlerin topraklama direnci 5 ohm'dan kucuk olmalidir.)
Kacak akim rolesi : Tuketici devrede, gelen ve giden akimlarin birbirlerine esit olmadigi durumlarda, devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazidir. Yani insan vucudundan bir akim gecmesi halinde donen akim, gelen akima esit olmayacak ve elektrik devresi kesilecektir.
Hayat Koruma denen Kacak akim rolesinde toprak hattina da gerek yoktur. Bu nedenle yerleri surekli degisen elektrikli aletlerin kullanilmasinda cok guvenlidir.
Yukarida sayilan koruma onlemlerinin disinda;
-Atolyelerde bulunan makina ve tezgahlarin ayri ayri durdurma tertibatindan baska, atolyedeki veya kisimdaki tezgahlari tamamen durduracak bir ana salter bulunmalidir.
-Elektrik panolarinin on kisimlarinda gecisi guclestirecek malzeme birakilmamalidir.
-Makine ve tezgahlarin calistirma dugmeleri yesil, durdurma dugmeleri kirmizi renkte olmalidir. Kollu ve cevirmeli salterlerde ise calistirma icin "1" , durdurma icin "0" gibi etiketler bulunmalidir.
-Makina ve tezgahlarin kumanda yeri, bunlarin gorulemeyecegi yerde ise calismaya baslamadan once bir uyari sesi ile haber verilmelidir. (Yani elektrik geliyorum demelidir.)
-Elektrikli el aletlerinin kullanilmasi gereken yerlerde, yeteri kadar topraklanmis elektrikli prizler bulundurulmalidir. Bu prizlerin yeterince bulunmamasindan dolayi, el aletlerinin fisleri sokulmekte, kablolar duz olarak baglanmaktadir. Bu da cesitli kazalara yol acmaktadir.
-Elektrik el aletlerini calistirmak icin anahtarin uzerine basildiginda calistiracak, birakildiginda durduracak yayli anahtarlar kullanilmalidir. Bu anahtarlar bozuldugunda ayni ozellikteki yayli anahtarla degistirilmelidir.
-Elektrik kablolari muntazaman dosenmis olmali, kirik fis ve prizler onarilmali, sigortalar kapali dolap icerisinde bulundurulmalidir.
Buyuk mutfaklar, bulasIk yikama yerleri, soguk hava depolari, su pompa daireleri ve kazan daireleri ile camasirhaneler, banyolar, galvanik isletmeler gibi nemli ve islak yerler ile parlama ve patlama tehlikesi olusturabilecek tozlu yerlerde;
-aydinlatma lambalari, fis ve prizler ile anahtarlar su damlalarina ve toza karsi tamamen korunmus tipte (etans) olmali,
-sigortalar tehlikeli ortamin disinda bulundurulmali,
-yipratici etkisi olan buhar ve dumana acik metal parcalar, ornegin koruyucu boya ya da dayanikli gerecler kullanilarak korozyona karsi korunmalidir.
Maddelerin yapisi, isleme, ogutme, surtunme, karistirma, sicrama, tasima ve depolama islemleri sonucunda statik elektrik yuklenmeleri olusur. Statik elektrik, iletken bir baglanti olmaksizin, surtunme ve hareket sonucu olusan durgun elektriktir.
Statik elektrik yuklu cisimlerin, birbirleriyle temas etmeleri sonucu kivilcim olusur ve patlama ve yangin tehlikeleri meydana gelir.
Ayrica kagit, kumas gibi hafif ve iletken olmayan malzemelerin islendigi veya kullanildigi yerlerde, statik elektrik yuklu malzemelerin birbirlerini itmesi veya birbirlerine yapismasi gibi uretim zorluguna,
-Hassas elektrik alet ve cihazlarinin hatali calismasina,
-Insan vucudundaki normal elektrik dengesini bozarak, sinirsel sistemini etkilemesine, yol acarak baska kazalara da davetiye cikarabilir.
Statik elektrigi onlemek icin, yapilan isin niteligine gore;
-Nemlendirme,
-Birbirine baglama ve topraklama,
-Iyonizasyon yontemlerinde biri veya birkaci uygulanmalidir.
Nemlendirme: Cevre havasini statik elektrik akiminin gecmesine izin verecek kadar nemli hale getirerek, statik elektrik birikimi engellenebilir. Nemlendirme bircok madde icin zararli oldugundan ve sicak havalarda asiri nem, insanlari rahatsiz edebileceginden kullanim alani sinirlidir.
Birbirine baglama ve topraklama : Iletken ozellikteki iki veya daha fazla cismi, bir iletken araciligiyla birbirine baglayarak topraklamaktir. Boylece, cisimlerdeki statik elektrik yuku dengelenmis olacaktir.
Parlayici sivilarin konuldugu butun depolar ve boru donatimlari, boru baglantilari bu yontemle statik elektrige karsi topraklanmalidir. Depolarin parlayici sivilarla doldurulmasi veya bosaltilmasinda arac ile depo arasinda topraklama hatti baglantisi yapilmalidir.
Iyonizasyon yontemleri : Hava, normal kosullarda iletken degildir. Ancak, havayi yeterli oranda iyonlastirarak statik elektrigin cisimlerde birikmesi onlenebilir.
Havayi iyonlastirmak icin; statik tarak, radyoaktivite ile iyonlastirma veya acik alev gibi yontemler kullanilmalidir.
Elektrikli Calismalarda Insan Faktorleri ve Ergonomik Onlemler:
1. Insanlar unutkandir. Unutkanlik faktoru goz onunde tutularak; uyari levhalarinin konuldugu yerin secimine, talimatnamelerin kisa ve oz olusuna, cift guvenlik sistemine buyuk olcude onem verilmelidir. Ornegin zimpara tasinin calistirildigi yerde "GOZLUKSUZ CALISMA" levhasi bulunmali ve zimpara tasinin yaninda bir gozluk bulunmalidir.
2. Belli bir isi ogrenmis ve bunu uzun bir sure uygulamis insanlar, yaptiklari hareketlerin belli bir sonuclarinin olmasini beklerler. Ornegin, yukariya ve asagiya dogru hareket ettirilerek calisan bir elektrikli makina salterinin, yukariya dogru hareket ettirilmesinde makinanin calismasi, asagiya dogru hareket ettirilmesinde de makinanin stop etmesi beklentisi vardir.
Ancak, evimizde veya is yerlerimizde, elektrik lambalarini yakip sondurmek icin kullandigimiz anahtarlara bakacak olursak, lambayi acmak icin, bazi anahtarlari yukariya dogru, bazilarini ise asagiya dogru hareket ettirmek zorunda kaliriz. Elektrigin bir anda kesildigi dusunuldugunde, hangi anahtarin acik, hangisinin kapali oldugu kestirilemeyeceginden, elektrigin tekrar gelmesi sirasinda istenmeyen durumlar olusabilecektir.
Bu nedenle tum makina tasarimlarinda, insan aliskanlik ve beklentileri dikkate alinmadikca, buna bagli kazalar da onlenemez.
3. Insanlar kendilerini on plana cikarmak isterler. Ornegin; elektrigi kesmeden elektrik diregine cikip elektrik baglarlar, yine elektrigi kesmeden bir makinada veya panoda onarima girisirler, hatta agizlarina ampul koyup yakmaya calisirlar.
Calisanlarin belli riskleri gorebildikleri halde, erkeklik, kabadayilik, gozu peklik ve kendine guven gibi toplumsal degerleri on plana cikararak, veya kendilerini isverene kabul ettirmeye calisarak belirgin risk faktorlerini gormezlikten gelmeleri, bu hareketlerinden dolayi cezalandirilacaklari yerde odullendirilmeleri surdukce kazalar da surecektir.
4. Is ortaminda asiri duzeyde titresimler, gurultu, esinti, nem duzeyi gibi faktorler ve bedensel zorlanmalar stres yaratarak kazalara neden olabilirler.
Ayrica, is guvenligi amaciyla calisanlara verilmesi gereken guvenlik malzemelerinin ergonomik yapida olmasina ozen gosterilmelidir. Guvenlik malzemeleri ve el aletleri, yapimina ozgu islerde kullanilmali, Alcak gerilim eldiveni, Yuksek gerilimli calismalarda kullanilmamali ayni sekilde elektrik kontrol kalemi tornavida yerine kullanilmamalidir.
Bununla beraber calisanlarin ise alindiklarinda ve isbasi suresince iyi bir teknik duzeye kadar egitilmesi, kaza yapma olasiligini azaltacaktir.

kaynak www.isguv.netfirms.com
 
Zaman rölesi bir diğer ifade ile zaman saati adı verilen sistem süresi belli olan bir aralıkta araya girmesi veya çıkması amaçlanan elektrik sisteminin kontrol edilmesinde kullanılmak için tasarlanmıştır.
Topraklama ölçümü ister endüstriyel bir tesis ister bir ofis binası olsun her işletme için kritik bir öneme sahiptir.
Teşekkürler kardeş....

kısacası " ELEKTRİKÇİNİN İŞİNİ ELEKTRİKÇİYE BIRAK " ;)
 

Yeni mesajlar

Forum istatistikleri

Konular
127,965
Mesajlar
913,961
Kullanıcılar
449,611
Son üye
ramazansanli@

Yeni konular

Geri
Üst