Tekrar Şarj Edilebilen Bataryaların En Kritik Malzemesi : Lityum

binbaşı

Onursal Üye
Onursal Üye
Katılım
1 Eyl 2011
Mesajlar
6,197
Puanları
3,256
Konum
BURSA
FZjY9r.jpg


Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü (Eti Maden), bor madeninin işlendiği fabrikalarda ortaya çıkan sıvı atıklardan geri dönüşüm yöntemiyle lityum elde edilmesi için bir yöntem geliştirdi. Lityum periyodik tablodaki atom ağırlığı ve yoğunluğu en düşük metal. Günümüzde taşınabilir cihazlarda ve elektrikli araçlarda yaygın olarak kullanılan tekrar şarj edilebilen bataryaların temel bileşeni olan lityum, yer kabuğunda kütlece %,0.002-0,006 oranında bulunuyor.

Lityum tepkimeye girmeye hayli istekli bir element. Bu nedenle yeryüzünde saf halde değil iyonik bileşikler halinde bulunuyor. Lityumun doğadaki en önemli kaynağı kayaçlardaki lityumun çözülerek yer altı sularında toplanması sonucu oluşan karasal tuzlu sular. Yeryüzündeki lityumun yaklaşık %60'ı karasal tuzlu sularda bulunuyor.

Yeryüzünde yaklaşık 150 farklı lityum minerali var. Bunlar arasında spodümen, Iepidolit, ambligonit, petalit en önemlileri.

Günümüzde lityumdan metal, mineral ve bileşik olmak üzere üç farklı şekilde yararlanılıyor. Lityum metali atom ağırlığının ve yoğunluğunun düşük olmasından dolayı, taşınabilir cihazların ve elektrikli araçların tekrar şarj edilebilir bataryalarında, yüksek hızlı trenlerde ve uzay araçlarında kullanılıyor. Ayrıca sıcaklık değişimlerine karşı dayanıklılığı artırması için camın ve seramiğin içine lityum oksit eklenebiliyor. Uluslararası Uzay İstasyonu'nda açığa çıkan karbondioksit, istasyonun içindeki havadan lityum hidroksit bileşiği tarafından soğurularak ayrılıyor. Cam seramiği olarak da bilinen lityum disilikat bileşiği ise yapay diş üretiminde kullanılıyor.

Lityum Nasıl Elde Ediliyor?

Karasal tuzlu sulardan lityum elde edilirken öncelikle tuzlu su havuzlarda biriktirilir ve suyun açık havada güneş enerjisi ile kendi kendine buharlaşması beklenir. Daha sonra kalan çökelti içindeki lityum karbonat ayrılır. Ancak tuzlu suyun içinde yüksek oranda magnezyum bulunması ayrıştırma sürecinin verimini düşürür ve maliyeti artırır. Bu nedenle karasal tuzlu sulardan lityum elde edilebilmesi için mağnezyum/lityum oranının en çok 6/1 olması gerekir.

Türkiye'deki Lityum Potansiyeli

Türkiye'nin farklı bölgelerinde lityum kaynaklan var. Ancak bunlar ekonomik değeri. olan kaynaklar değil. Örneğin Tuz Gölü'nde bir litre tuzlu suda 325 miligram lityum bulunuyor. Ancak yüksek oranda magnezyum içermesi nedeniyle Tuz Gölü'nden lityum elde edilmesi hayli güç.

Atık Sulardan Lityum Elde Edilmesi için Yenilikçi Yöntem

Eti Maden İşletmeleri. Genel Müdürlüğü (Eti Maden) ise bor madeninin işlendiği fabrikalarda ortaya çıkan sıvı atıklardan geri. dönüşüm yöntemiyle lityum elde edilmesi için bir yöntem geliştirdi. Eti Maden tarafından geliştirilen lityum karbonat üretim yöntemiyle sıvı atığın yaklaşık %90'ı ekonomik değeri olan ürünlere dönüştürülüyor. Bu sayede atık miktarında ciddi bir azalma da sağlanıyor.

Sıvı atıktan lityum karbonat üretim sürecinde lityum karbonat (Li2C03) bileşiğinin yanı sıra boraks dekahidrat (Na2B6O7.10H2O)) ve temiz su da elde ediliyor. İlk etapta yıllık 10 ton lityum karbonatın üretildiği tesiste, kapasitenin artırılmasıyla birlikte, ilerleyen zamanlarda sıvı atıkların geri. dönüşümü yöntemi ile yılda yaklaşık 600 ton lityum karbonat elde edilmesi planlanıyor.

Üretilen lityum karbonat bileşiğinin ilerleyen zamanlarda başta taşınabilir elektronik cihazlar ve yerli elektrikli araç olmak üzere tekrar şarj edilebilen bataryalarda kullanılması planlanıyor. Lityum iyon piller çoğunlukla elektrikli araçlarda kullanılan ve şarj edilebilen pillerdir.

Alıntıdır. Kaynak: Bilim ve Teknik, Aylık Popüler Bilim Dergisi, Nisan Sayısı, Sayfa 76- 77
 

Forum istatistikleri

Konular
127,956
Mesajlar
913,904
Kullanıcılar
449,606
Son üye
rasit.

Yeni konular

Çevrimiçi üyeler

Geri
Üst