MURATCAN
Üye
- Katılım
- 11 Şub 2007
- Mesajlar
- 1
- Puanları
- 1
- Yaş
- 45
arkadaşlar oto mekanik konusunda görüş ve
Oto Fren Bakım-Onarımcısı
(Seviye 2)
Oto Fren Bakım-Onarımcısı, kendi başına ve belirli bir süre içerisinde, mekanik, hidrolik, havalı, ABS, elektro manyetik şaft freni ve eksoz fren sistemlerinin arızalarını belirleme, bakım ve onarımını yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Kasım 1999
Revizyon 0
ÖNSÖZ
Ülkemizde son yıllarda yapılan bütün çalışmalarda Türk ekonomisinin uluslararası rekabet gücünün artırılması ve başta Gümrük Birliği olmak üzere Avrupa Birliği ile bütünleşme süreci hedeflenmiştir. 1990’lı yıllarda yaşanan hızlı küreselleşme süreci, giderek artan teknolojik yenilikler ve uluslararası pazarlardan pay kapma yarışları, ülkelerin insan kaynaklarını geliştirmeye yönelmesine neden olmuştur. Çalışanların iş değiştirme ve iş bulma yeteneğiyle doğrudan ilgili olarak işgücü hareketliliğinin artırılması, işgücü piyasasının şeffaflaştırılması ve verimliliğin artırılması istihdamla ilgili her türlü girişimde öne çıkmaktadır. Çalışma yaşamının istediği ve ihtiyaç duyduğu insanların niteliklerinin tanımlanmasında, iş yaşamınca geliştirilen ve benimsenen meslek standardları büyük önem taşımaktadır. Bu standardlara uygun insan yetiştirilmesi ve istihdamı ise ancak meslek standardları hazırlandıktan sonra gerçekleştirilebilecektir.
Ülkemizde meslek standardları ve belgelendirmeye ilişkin en geniş kapsamlı girişim, “İstihdam ve Eğitim Projesi” kapsamında, Devlet, işçi ve işveren kesimini temsil eden kuruluşların oluşturduğu Meslek Standardları Komisyonu (MSK) tarafından yürütülmektedir. Bu komisyonda: Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) ile gözlemci üye olarak Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfı (MEKSA) temsilcileri bulunmaktadır. Teknik çalışmalar MSK’nun kararları doğrultusunda, uygulama birimi olan Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi (ATHB) tarafından, Almanya’da faaliyet gösteren Federal Mesleki Eğitim Kurumu (BIBB)’nun teknik yardımları ile yürütülmektedir.
Elinizdeki bu standard, ülkemizde istihdam ve eğitim arasında sağlam köprüler kurmak, istihdamı geliştirmek amacıyla oluşturulan “İstihdam ve Eğitim Projesi”nin sekiz bölümünden biri olan Meslek Standardları ve Belgelendirme Sistemi bölümü çalışmaları çerçevesinde hazırlanmıştır. Sözkonusu standard, Oto Fren Bakım-Onarımcılığı meslek dalında 2. seviyede çalışan bir kişinin yapması gereken görev ve işlemler ile sahip olması gereken genel bilgi ve becerileri göstermektedir. Bu alanda bizzat faaliyet gösteren kişilerden oluşan bir çalışma grubu tarafından, iki gün süren teknik çalışma sonunda oluşturulmuştur. Sözkonusu grubu oluşturan kişiler, ülkemizde faaliyet gösteren değişik büyüklükteki (küçük-orta-büyük) işletmelerden MSK/ATHB kanalıyla davet edilerek bir araya getirilmiştir. Bu standard daha sonra MSK tarafından önerilen ilgili kuruluşlara gönderilmiş ve görüşleri alınmıştır. Meslek Standardları ve Belgelendirme çalışmalarımıza teknik elemanlarını göndermek suretiyle destek veren işletmelere ve değerli bilgilerini bizlerle paylaşan ve elinizdeki bu standardı hazırlamamıza yardım eden; Sayın Azimet AĞIRDEMİR (Aydemir Oto Fren Servisi), Sayın Bülent BATUK (Atılım Oto), Sayın Fahrettin ARAR (Hızal Oto), Sayın Hasan KIYIKÇI (Etlik Garajları), Sayın Kazım TUĞ (Etlik Garajları), Sayın Şerafettin UZUN (Uzunoğlu Oto Tamir Atölyesi), Sayın Mikail EVKAYA (Oto Kaya Fren), Sayın Ünal ÇİZMECİ (Ünal Oto Fren), ve ayrıca, hazırlanan meslek standardına değerli görüşleri ile katkıda bulunan başta MSK üyesi kuruluşlar ve alt teşkilatları olmak üzere, ilgili tüm kuruluşlara teşekkür ediyoruz.
Meslek Standardı geliştirme çalışmalarımızı daha sonra sınav ve belgelendirme sistemi oluşturma faaliyetleri izleyecektir. Ülkemizde istihdamın geliştirilmesine önemli katkılar yapacağına inandığımız bu çalışmanın, bu yolda yapılacak başka çalışmalara ışık tutmasını, yeni girişimlere vesile olmasını diliyoruz.
Mustafa DEMİREZEN
Meslek Standardları Komisyonu Başkanı
DPT İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Dairesi Başkanı
İÇİNDEKİLER
I. Meslek Standardı
II. Unvan ve Tanımı
III. Oto Fren Bakım-Onarımcısı'nın Yaptığı Görev ve İşlemler
IV. Genel Olarak Kullanılan Araç, Gereç ve Ekipmanlar
V. Genel Bilgi ve Beceriler
VI. Genel Tutum ve Davranışlar
VII. Uluslararası Standard Meslek Sınıflandırma Sistemi (ISCO-88)
ile Karşılaştırma
VIII. Avrupa Birliği’nce Ortak Kabul Gören Meslek Profilleri
ile Karşılaştırma
IX. Mesleğin Bugünkü Durumu ve Gelecekteki Eğilimler
IX.I. Türk İşgücü Piyasasında
IX.II. Avrupa Birliği’nde
X. MSK Yeterlilik Belgesi Nasıl Alınır?
Telif hakkı, Meslek Standardları Komisyonu (MSK)’na aittir. Bütün hakları saklıdır. Ankara, Türkiye 1999.
I. MESLEK STANDARDI
F Meslek Standardı Nedir?
Meslek Standardı, bir mesleğin gereklerinin kabul edilebilir standardlarda yerine getirilebilmesi için ihtiyaç duyulan asgari bilgi, beceri, tutum ve davranışları gösteren normlardır. Meslek standardları ayrıca, başta çalışanlar, eğitimciler ve işverenler olmak üzere, ilgili bütün kesimlere, bir mesleğin başarı ile yürütülebilmesi için gerekli olan nitelikler ve o meslekte yeterlilik belgesi alabilmek için yapılacak sınavlarda aranacak ölçme ve değerlendirme kriterleri hakkında fikir vermektedir.
Bir Meslek Standardı genel olarak aşağıdaki hususları içermektedir:
standardın hazırlandığı seviye için yaygın olarak kullanılan mesleki unvan ve tanım,
bir mesleğin gereklerini uygun olarak yerine getirmek için kişinin yapması gereken görev ve işlemler,
genel olarak kullanılan araç-gereç ve ekipmanlar,
bir mesleğin gereklerini uygun şekilde yerine getirebilmek için kişinin sahip olması gereken genel bilgi ve beceriler ile tutum ve davranışlar,
mesleğin uzmanlık dalları ile birlikte mevcut durumu ve gelecekte göstereceği eğilimler.
F Meslek Standardına Neden İhtiyaç Duyuluyor?
Meslek Standardı hazırlanmasının başlıca amaçları:
işgücü piyasasında, belirli bir meslekte istihdam edilebilmek için işgücünde aranan mesleki yeterlilikleri ortaya koymak,
işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu mesleki yeterlilikleri ortaya koyarak, eğitim programcılarına müfredat hazırlamada yardımcı olmak,
kişilerin, sözkonusu mesleki yeterliliklerle donatılmasına yönelik olarak sunulan mesleki eğitim, meslek değiştirme, mesleki ilerleme vb. eğitim hizmetlerine destek vermek,
eğitim ile işyaşamı arasında sağlam köprüler kurularak, işyaşamının eğitime ilgi, katılım ve katkısını artırmak,
iş değiştirme ve işe yerleştirme faaliyetlerine yardımcı olmak,
Türk ekonomisinin uluslararası rekabet gücünün, nitelikli işgücü ile desteklenmesine yardımcı olmak,
uluslararası normlara uygun, saygın ve güvenilir bir sınav ve belgelendirme sisteminin kurulmasına yardımcı olmak,
bütün kesimlerce kabul gören mesleki yeterlilik belgelerine sahip işgücünün sayı ve oranını artırmak,
mesleki yeterlilik belgelerine sahip işgücü istihdamının yaygınlaştırılmasıyla tüketiciye daha kaliteli mal ve hizmet sunulmasına destek vermek,
mesleki yeterlilik belgesi sahibi nitelikli işgücü hareketliliğini artırmak, ve
uzun vadede işsizliğin azaltılmasına ve istihdamın geliştirilmesine katkıda bulunmaktır.
F Meslek Standardı Nasıl Hazırlanıyor ?
Meslek Standardları, MSK’nun uygulama birimi olan ATHB (Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi) tarafından çalışma yaşamını temsil eden çeşitli büyüklükteki (küçük, orta, büyük) işyerlerinden gelen ve bizzat alanda çalışan meslek uzmanları ile sıkı bir işbirliği içinde hazırlanmaktadır. Hazırlanan meslek standardı daha sonra, MSK tarafından önerilen ilgili kuruluşlara gönderilmekte ve görüşleri alınmaktadır. MSK tarafından onaylandıktan sonra ise ilgili tüm tarafların kullanımına sunulmaktadır. Meslek Standardları hazırlanırken, bir yandan Türk işgücü piyasasının ve ekonomisinin gereklilikleri yansıtılmaya çalışılmakta, öte yandan uluslararası gelişmelerin de gözden uzak tutulmamasına çaba gösterilmektedir. Standard hazırlama çalışmalarında, gerek ülke içi gerekse uluslararası alanda yapılmış çalışmalardan, kaydedilmiş gelişmelerden yararlanılmaktadır. Elinizdeki standardın VII’nci ve VIII’nci bölümlerinde uluslararası meslek sistemleri ile karşılaştırma yapılmıştır.
Meslek Standardları genel olarak üç ayrı seviye (1, 2, 3) gözönüne
alınarak hazırlanmaktadır
Seviye 1: Bu seviyede çalışan kişi, mesleğin gerektirdiği rutin ve basit görev ve işlemleri yapabilir.
Seviye 2: Bu seviyede çalışan kişi, geniş veya dar bir meslek alanında, o mesleğin gerektirdiği bir kısmı rutin olmayan ve kompleks nitelikli görev ve işlemleri yapabilir. Bu görev ve işlemleri yerine getirirken bireysel sorumluluk alabilir ya da başkaları ile işbirliği içinde çalışabilir.
Seviye 3: Bu seviyede çalışan kişi, geniş veya dar bir meslek alanında, o mesleğin gerektirdiği çoğunlukla rutin olmayan ve kompleks nitelikli görev ve işlemleri değişik koşullarda yapabilir. Bu görev ve işlemleri yerine getirirken önemli ölçüde sorumluluk alabilir ve kendi başına karar verebilir. Çoğunlukla yanında çalışanları yönlendirir ve denetler.
Elinizdeki meslek standardı 2. seviyedeki bir Oto Fren Bakım-Onarımcısı için hazırlanmıştır.
II. UNVAN VE TANIMI
Unvan: Oto Fren Bakım-Onarımcısı (Seviye 2)
Tanım: Oto Fren Bakım-Onarımcısı, kendi başına ve belirli bir süre içerisinde, mekanik, hidrolik, havalı, ABS, elektro manyetik şaft freni ve eksoz fren sistemlerinin arızalarını belirleme, bakım ve onarımını yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
III. OTO FREN BAKIM-ONARIMCISI'NIN YAPTIĞI GÖREV VE İŞLEMLER
Oto Fren Bakım-Onarımcısı, işletmenin genel çalışma prensipleri doğrultusunda, araç, gereç ve ekipmanları etkin bir şekilde kullanarak, işçi sağlığı, iş güvenliği ve çevre koruma düzenlemelerine ve mesleğin verimlilik ve kalite gerekliliklerine uygun olarak, aşağıdaki görev ve işlemleri yerine getirir.
GÖREVLER
İŞLEMLER
A
İş Organizasyonu Yapmak A01
Amirinden iş emri almak
A02
Günlük çalışma programı yapmak
A03
Çalışma alanını kontrol etmek
A04
Yanında çalışanlara görev dağılımı yapmak
A05
Çalışma alanının düzenlenmesini sağlamak
A06
Makine ve ekipmanların kullanıma hazır hale getirilmesini sağlamak
A07
Yedek parça teminini sağlamak
A08
İşçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin önlemleri almak
A09
Araç bakım kartı düzenlemek
B
Frenlerin Mekanik, Hidrolik ve Hava Sistemi Arızalarını Belirlemek B01
Arızaya ilişkin müşteri şikayetlerini dinlemek
B02
Araç lastiklerini kontrol etmek
B03
Fren pedalını kontrol etmek
B04
Hava emiş ve basınçlarını kontrol etmek
B05
Vakum yardımcılı fren güçlendiriciyi (westinghouse/hidrovak) kontrol etmek
B06
Fren ana merkezini kontrol etmek
B07
Fren beynini kontrol etmek
B08
Ventilleri kontrol etmek
B09
Hava tahliye valfini kontrol etmek
B10
Fren hortumlarını kontrol etmek
B11
Fren borularını kontrol etmek
B12
Aracın yukarı kaldırılmasını sağlamak
B13
Fren disk ve kampanalarını kontrol etmek
B14
Fren balatalarını kontrol etmek
B15
Fren tablasını kontrol etmek
B16
Fren silindir lastiklerini kontrol etmek
B17
Poryayı kontrol etmek
B18
Fren "S" kolları ve pabuçlarını kontrol etmek
B19
Fren körüklerini kontrol etmek
B20
Fren alkollüklerini kontrol etmek
B21
Fren halat ve çubuklarını kontrol etmek
B22
Poryayı ve akis keçelerini kontrol etmek
B23
Bijonları kontrol etmek
B24
Fren ayarlarını kontrol etmek
C
ABS Sisteminin Arızasını Belirlemek C01
ABS sigortalarını kontrol etmek
C02
ABS tesisatı kablolarını kontrol etmek
C03
ABS sensörlerini kontrol etmek
C04
ABS sensör tutucularını kontrol etmek
C05
ABS sensör sayaç dişlisini kontrol etmek
C06
ABS regretörlerini kontrol etmek
C07
ABS elektronik kontrol ünitesini kontrol etmek
D
Termal Fren Sisteminin (Elektromanyetik Şaft Freni-Retarder) Arızasını Belirlemek D01
Termal fren kolunu kontrol etmek
D02
Termal fren mıknatıs bobinlerini kontrol etmek
D03
Termal fren disklerini (rüzgarlıklarını) kontrol etmek
D04
Termal fren şalterini kontrol etmek
E
Eksoz Fren Sistemi Arızasını Belirlemek E01
Eksoz fren düğmesini kontrol etmek
E02
Eksoz fren kelebeğini kontrol etmek
E03
Eksoz fren pistonunu kontrol etmek
F
Fren Sistemlerinin Bakımını Yapmak F01
Vakum ve basınç sistemlerini ölçmek
F02
Fren rekorlarını sıkmak
F03
Fren hidrolik yağını değiştirmek
F04
Fren alkollerini tamamlamak
F05
Fren hava kurutucu filtresini değiştirmek
F06
Disk limitlerini alıştırmak
F07
Fren balatalarını değiştirmek
F08
Fren ayarı yapmak
F09
Hidrolik fren havasını almak
F10
Araç yük limitlerini ayarlamak
G
Frenlerin Mekanik, Hidrolik ve Hava Sisteminin Onarımını Yapmak G01
Vakum yardımcılı fren güçlendirici tamir takımını değiştirmek
G02
Fren ana merkezlerinin tamir takımını değiştirmek
G03
Fren beyni tamir takımını değiştirmek
G04
Ventil tamir takımını değiştirmek
G05
Hava tahliye valfi tamir takımını değiştirmek
G06
Fren hortumlarını değiştirmek
G07
Fren borularını değiştirmek
G08
Fren disk ve kampanalarını değiştirmek
G09
Fren tablasını değiştirmek
G10
Fren silindir lastiklerini değiştirmek
G11
Poryayı değiştirmek
G12
Fren "S" kolu ve burçlarını değiştirmek
G13
Fren körüklerini değiştirmek
G14
Fren halat ve çubuklarını değiştirmek
G15
Porya ve akis keçelerini değiştirmek
G16
Bijonları değiştirmek
G17
Araç fren testi yapmak
H
ABS Sisteminin Onarımını Yapmak H01
ABS sigortalarını değiştirmek
H02
ABS sensörlerini değiştirmek
H03
ABS sensör tutucularını değiştirmek
H04
ABS sensör sayaç dişlisini değiştirmek
H05
ABS sensör regülatörü tamir takımını değiştirmek
H06
ABS kontrol ünitesini değiştirmek
H07
Araç fren testi yapmak
I
Termal Fren Sisteminin Onarımını Yapmak I01
Termal fren kolunu değiştirmek
I02
Termal fren mıknatıs bobinlerinin tamirinin yapılmasını sağlamak
I03
Termal fren disklerini değiştirmek
I04
Termal fren şalterinin tamirinin yapılmasını sağlamak
I05
Araç fren testi yapmak
J
Eksoz Fren Sisteminin Onarımını Yapmak J01
Eksoz fren kelebeğini değiştirmek
J02
Eksoz fren düğmesi tamir takımını değiştirmek
J03
Eksoz fren pistonu tamir takımını değiştirmek
J04
Araç fren testi yapmak
K
Mesleki Gelişime İlişkin Faaliyetleri Yürütmek K01
Yardımcı elemanlara eğitim vermek
K02
Meslekle ilgili toplantı seminer vb. faaliyetlere katılmak
K03
Meslekle ilgili yayınları, teknolojik gelişmeleri izlemek
K04
Meslekle ilgili hizmetiçi eğitim, işbaşı eğitimi vb. faaliyetlere katılmak
Aşağıda 4. 5. ve 6. bölümlerde yer alan listeler mesleğin geneli ile ilgili olup, mesleğin daha iyi anlaşılması için standarda dahil edilmiştir. Sözkonusu listeler alfabetik olarak hazırlanmış olup, bir işyerinden diğerine değişebilmektedir.
GENEL OLARAK KULLANILAN ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMANLAR
Araçlar, Makine ve Ekipmanlar
ABS test cihazı
Allien anahtar takımı
Anahtar takımı
Araç yıkama makinesi
Ayar levyesi
Besleme sehbaları
Bijon anahtarı
Cırcır tamir özel aparatı
Çekiç
Çektirme
Demir testeresi
Disk tornası
Eğe takımı
Elektrikli el breyizi
Fren test cihazı
Hava alma aparatı
Hava kompresörü
Hava ölçüm saatleri
Hava tabancası
Hava test cihazı
Havşa aleti
Kampana tornası
Karga burun
Kaynak makinesi
Keski
Körük sökme özel aparatı
Kriko
Kumpas
Lift
Mengene
Metre
Parça yıkama tezgahı
Perçin makinesi
Porya anahtarı
Pres
Raspa
Rekor anahtar takımı
Sekman pensesi
Sentil
Servis aracı
Takım tezgahı
Teker ve kampana çıkarma aparatı
Tornavida
Toz emiş süpürgesi
Vakum ölçüm saatleri
Yan keski
Yay çekme aparatı
Gereçler (Malzemeler)
Alkol
Conta
Çamurluk bezi
Deterjan
Dişli yağı
Döşeme bezi
Gres yağı
Hidrolik yağı
İzole bant
Kaydırıcı lastik yağı
Kontak temizleme spreyi
Mazot
Pas sökücü
Sıvı conta
Teflon bant
Temizlik bezi
Törpü
Yedek parça
V. GENEL BİLGİ VE BECERİLER
Araç, gereç ve ekipman bilgisi
Çevre düzenlemeleri bilgisi
Ekip içinde çalışma yeteneği
El becerisi
Hijyen bilgisi
İkna yeteneği
İletişim yeteneği
İlkyardım bilgisi
İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri bilgisi
İşyeri çalışma prosedürleri bilgisi
Karar verme yeteneği
Kayıt tutma yeteneği
Malzeme bilgisi
Malzeme katalogları/el kitapları bilgisi
Mekanik bilgisi
Mesleki elektrik bilgisi
Mesleki elektronik bilgisi
Mesleki hidrolik bilgisi
Mesleki matematik bilgisi
Mesleki pnömatik bilgisi
Mesleki teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi
Mesleki terim bilgisi
Öğrenme yeteneği
Öğretme yeteneği
Organizasyon yeteneği
Problem çözme yeteneği
Standart ölçüler bilgisi
Yedek parça bilgisi
VI. GENEL TUTUM VE DAVRANIŞLAR (1)
Çalışkan olmak
Çevre korumaya karşı duyarlı olmak
Detaylara özen göstermek
Dikkatli olmak
Dürüst olmak
Enerjik olmak
Esnek çalışmaya yatkın olmak
İnsan ilişkilerine özen göstermek
İş disiplinine sahip olmak
İş güvenliğine dikkat etmek
İşyeri çalışma prensiplerine uymak
İşyerine ait araç, gereç ve ekipmanların kullanımına özen göstermek
İyi niyetli olmak
Kararlı olmak
Meslek ahlakına sahip olmak
Planlı ve organize olmak
Sabırlı olmak
Soğukkanlı olmak
Sorumluluk sahibi olmak
Temiz olmaya özen göstermek
Titiz olmak
Yeniliklere açık olmak
Zamanı iyi kullanmak
VII. ULUSLARARASI STANDARD MESLEK SINIFLANDIRMA SİSTEMİ
(ISCO-88) İLE KARŞILAŞTIRMA
Elinizdeki "Oto Fren Bakım-Onarımcısı Meslek Standardı", ISCO-88 sınıflandırma sisteminde "Motorlu Taşıtlar Bakım-Onarımcıları" ünite grubunda (Ana Grup 7, Alt-Ana Grup 72, Alt Grup 723 ve Ünite Grubu 7231) yer almaktadır.
VIII. AVRUPA BİRLİĞİ’NCE ORTAK KABUL GÖREN
MESLEK PROFİLLERİ İLE KARŞILAŞTIRMA
Avrupa Birliği’nce ortak kabul gören meslek profilleri, kısa adı CEDEFOP olan Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi tarafından hazırlanmaktadır.
Elinizdeki "Oto Fren Bakım-Onarımcısı Meslek Standardı", Avrupa Birliği’nin 03.07.1989 Tarihli, ve C 168/20 ve C 168/18 Sayılı Resmi Gazeteleri'nde yayımlanan "Motor Bakım-Onarımcısı (Hafif Taşıtlar) ve Motor Bakım-Onarımcısı (Ağır Taşıtlar)" meslek profilleri ile karşılaştırılmıştır.
Karşılaştırma yapılan her iki meslek profilinde de görev ve işlemler genel bir çerçevede ele alınmakta, araçların fren sistemleri donanımların bakımını onarımlarını da kapsamaktadır. Türkiye'de motorlu araçların sadece fren sistemlerinin bakım-onarımlarını yapan kişiler bulunmaktadır.
IX. MESLEĞİN BUGÜNKÜ DURUMU VE GELECEKTEKİ EĞİLİMLER
IX.I. Türk İşgücü Piyasasında
Motorlu kara taşıtlarının fren sistemlerinin bakım-onarım işlemleri geçmiş yıllarda oto bakım onarımcıları tarafından yerine getirilmekte iken günümüzde, oto fren bakım-onarımcılığı farklı bir uzmanlık alanı haline gelmeye başlamıştır. Eskiden üretilen araçların fren sistemleri mekanik aksamlardan oluştuğundan günümüzdeki araçların fren sistemlerine göre çok basit bir yapıya sahipti. Bu nedenle, mesleki bilgi ve becerileri gereği mekanik bilgileri bulunan oto bakım ve onarımcıları fren sistemlerinin bakım-onarımlarında herhangi bir sorunla karşılaşmamakta idi. Ancak, teknolojinin gelişmesiyle birlikte araçların fren sistemleri hidrolik ve havalı sistemlerle üretilmeye başlandı. Bunun sonucu olarak da bazı oto bakım-onarımcıların fren sistemleri üzerinde uzmanlaşmaya başladıkları görülmüştür.
Günümüzde, otomotiv teknolojisindeki gelişmelere parelel olarak araçların hız ve yük kapasitelerinin büyük ölçüde arttığı görülmektedir. Buna bağlı olarak, fren sistemlerinde de çok önemli gelişmeler kayıt edilmiştir. Araçların daha kısa mesafede daha güvenle durabilmeleri için geliştirilen yeni fren sistemleri, hidrolik ve havalı frenleri elektronik ünitelerle kontrol eden daha karmaşık sistemler haline getirmiştir. Dolayısı ile, yüksek teknoloji ürünü olan bu fren sistemlerinin bakım ve onarımları da daha fazla bilgi, beceri ve uzmanlık gerektirmektedir. Usta- çırak ilişkisi içerisinde, önce çırak olarak işe başlayan daha sonra sırasıyla kalfa yardımcısı, kalfa ve usta olan oto fren bakım-onarımcıları yeni fren sistemlerinin bakım ve onarımlarını yapabilmeleri için daha fazla mesleki eğitime ihtiyaç duymaktadırlar. Meslekte iyi yetişmiş elemanların mevcut bilgi ve becerilerine ilave olarak kısa bir eğitimden sonra oto elektrik, oto mekanik ve ön düzen ayarları gibi alanlarda da hizmet verebilecekleri belirtilmektedir.
Oto fren bakım-onarımcılığı mesleğinde teknolojik gelişmelerin süreceği, meslekte iyi yetişmiş elemanların istihdam problemlerinin olmayacağı düşünülmektedir. Meslek elemanlarının gelişen şartlara göre devamlı bilgi ve becerilerini geliştirmek durumunda oldukları ve mesleğin yürütülebilmesi için mesleki elektrik, elektronik, hidrolik, pnömatik vb. bilgiler giderek daha fazla önem kazanmaya başlamıştır.
IX.II. Avrupa Birliği’nde
Bu bölümde oto fren bakım-onarımcılığı mesleğinin yer aldığı sektördeki genel eğilimler, çalışan işgücünün istihdam durumu, değişen mesleki vasıflar, teknoloji ve organizasyona ilişkin yenilikler ile müşteri talepleri açılarından ele alınmaktadır.
Türk işgücü piyasasındaki durumun anlatıldığı yukarıdaki bölümden farklı olarak bu bölümde, meslekten ziyade mesleğin içinde yer aldığı sektöre ilişkin genel nitelikteki bilgilere yer verilmiştir. CEDEFOP kaynaklarından(2) yararlanılarak özetlenilen bu bilgiler Avrupa Birliği’ne üye ülkeler bazında farklılıklar gösterebilmektedir.
Avrupa Birliği’nde, motorlu araç onarımının yapıldığı işletmeler genellikle el sanatı ağırlıklı küçük veya orta ölçekli işletmelerdir. Bu işletmelerin otomobil üreticileriyle bağlantıları büyük bir çeşitlilik gösterir. Bu işletmelerin bir kısmının üreticilerle ilişkileri, şartları çoğunlukla katı olan sözleşmelerle belirlenmektedir. Bunun yanında, AB’ne üye ülkelerde çok sayıda bağımsız küçük onarım işletmeleri de vardır. Bu işletmelerin çoğu yeni otomobil satmakta ve satılan markayı taşıyan otomobillerin onarımını yapmaktadır.
Piyasa çoğunlukla Avrupalı üreticilerin elinde olduğundan sınır ötesi işbirliği bugüne kadar istisnai bir durum olarak kalmıştır. Bunun sonucu olarak bu alanda vasıflı işgücü hareketliliği henüz düşük seviyededir.
Araçların karmaşık yapısının artması sebebiyle, çalışanların sahip olmaları gereken mesleki gereklilikler artmakta ve bu gereklilikler üye ülkelerin çoğunda birbiri ile uyumlu hale getirilmektedir. Son zamanlarda, otomobillerdeki elektronik parçaların ağırlığının artması, motor işlevleri ve ayar değerlerinin modern elektronik yöntemlerle ölçülmesi ve test edilmesi, bu alanda büyük değişikliklere yol açmıştır. Vasıflı işçilerin sahip olması gereken özellikler (özellikle arıza tesbitinde) motor, emniyetle ilgili parçalar ve yolcuların rahatlığı konusundaki gelişmeleri içeren alt sistemlerin birbirleriyle bağlanmasına paralel olarak sürekli değişim göstermektedir. Bu sistemlerdeki marka ve modele özgü farklılıklardan dolayı, sürekli eğitim istihdam için kaçınılmaz bir önşart haline gelmiştir.
Vasıflı işçiler için, ileri seviye eğitim ve sürekli meslek eğitimi personel vasıflarının yeni araç ve motor tiplerine uyarlanmasında uzun süre önemli rol oynamıştır. Bu eğitim, genellikle üretici firma tarafından, üretilen araç tipinin teknik özelliklerinin diğer işletmecilerce anlaşılmasını sağlamak ve bilgilendirmeyi arttırmak amacıyla verilmektedir.
Yüksek kalite sağlayan üretim yöntemlerinin uygulanması, kaliteli malzeme kullanımı ve tasarımın bakım kolaylığı sağlayacak şekilde yapılması ile üretilen modern araçlar eskiye göre daha az onarıma ihtiyaç duymaktadır. Bununla birlikte 1990’ların başlarına kadar onarım hizmetleri için talep yüksek olduğundan, bu durumun fabrikalar üzerinde muhtemel görünen olumsuz etkisi henüz hissedilmemektedir.
Artan çevre bilinci ile birlikte, daha sert çevre koruma kurallarının uygulamaya konulması, işletmeleri katalitik konvertör montaj ve bakımı, emisyon ölçümü ve buna bağlı olarak motor bakımı, atık gazların yeniden kazanımı sistemleri gibi yeni işlerin yapılması ihtiyacıyla karşı karşıya bırakmıştır.
Piyasanın hemen hemen doyuma ulaşmış olması, diğer ulaşım türlerinde süregelen rekabet ve hızla çoğalan kişisel ulaşımın çevreye zararlı etkilerine yönelik tepkilerin artması nedeniyle, orta vadede özel otomobillere olan talepte düşüş beklenmektedir. 1990’ların başından itibaren büyümenin yılda % 1 oranında azalması ile birlikte, otomotiv sektöründe ulaşılan maksimum büyüme oranı azalmaya başlamıştır. Otomotiv sektörünün ulusal ekonomiler için önemli olması nedeniyle, özellikle yatırımlarda görülen büyük dalgalanmalar sonucu büyümede görülen düşüşün, imalatçı ve satıcı firmalarda çalışan kişi sayısı üzerinde olumsuz etkisi söz konusudur.
Otomobil sektörü genç nüfus için halen cazip bir istihdam alanı gibi göründüğünden, eğitim merkezlerine ve işyerlerine başvurularda yoğun bir talep söz konusudur.
X. MSK YETERLİLİK BELGESİ NASIL ALINIR?
MSK tarafından onaylanmış bir MSK Yeterlilik Belgesi almak isteyen adaylar, yetkisi MSK’ca onaylanmış bir kurumun yapacağı yeterlilik sınavını başarıyla geçmek zorunda olacaktır.
Sınav ve belgelendirme sistemine ilişkin düzenlemeler önümüzdeki dönemde MSK tarafından belirlenecektir.
Meslek Analiz Çalışması sırasında, alan uzmanları tarafından genel tutum ve davranışlar sıralanmıştır. Ancak, bu hususlar sınav ve değerlendirmede esas alınmayacaktır.
Kaynak: Sellin, Burkart; CEDEFOP, Supplement to the Compendium of occupational profiles at the skilled blue-and white-collar worker level-situation and trends: supply and demand for skilled workers-, Berlin 1995
bilgilerimizi paylaşırsak sevinirim.
Oto Fren Bakım-Onarımcısı
(Seviye 2)
Oto Fren Bakım-Onarımcısı, kendi başına ve belirli bir süre içerisinde, mekanik, hidrolik, havalı, ABS, elektro manyetik şaft freni ve eksoz fren sistemlerinin arızalarını belirleme, bakım ve onarımını yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Kasım 1999
Revizyon 0
ÖNSÖZ
Ülkemizde son yıllarda yapılan bütün çalışmalarda Türk ekonomisinin uluslararası rekabet gücünün artırılması ve başta Gümrük Birliği olmak üzere Avrupa Birliği ile bütünleşme süreci hedeflenmiştir. 1990’lı yıllarda yaşanan hızlı küreselleşme süreci, giderek artan teknolojik yenilikler ve uluslararası pazarlardan pay kapma yarışları, ülkelerin insan kaynaklarını geliştirmeye yönelmesine neden olmuştur. Çalışanların iş değiştirme ve iş bulma yeteneğiyle doğrudan ilgili olarak işgücü hareketliliğinin artırılması, işgücü piyasasının şeffaflaştırılması ve verimliliğin artırılması istihdamla ilgili her türlü girişimde öne çıkmaktadır. Çalışma yaşamının istediği ve ihtiyaç duyduğu insanların niteliklerinin tanımlanmasında, iş yaşamınca geliştirilen ve benimsenen meslek standardları büyük önem taşımaktadır. Bu standardlara uygun insan yetiştirilmesi ve istihdamı ise ancak meslek standardları hazırlandıktan sonra gerçekleştirilebilecektir.
Ülkemizde meslek standardları ve belgelendirmeye ilişkin en geniş kapsamlı girişim, “İstihdam ve Eğitim Projesi” kapsamında, Devlet, işçi ve işveren kesimini temsil eden kuruluşların oluşturduğu Meslek Standardları Komisyonu (MSK) tarafından yürütülmektedir. Bu komisyonda: Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) ile gözlemci üye olarak Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfı (MEKSA) temsilcileri bulunmaktadır. Teknik çalışmalar MSK’nun kararları doğrultusunda, uygulama birimi olan Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi (ATHB) tarafından, Almanya’da faaliyet gösteren Federal Mesleki Eğitim Kurumu (BIBB)’nun teknik yardımları ile yürütülmektedir.
Elinizdeki bu standard, ülkemizde istihdam ve eğitim arasında sağlam köprüler kurmak, istihdamı geliştirmek amacıyla oluşturulan “İstihdam ve Eğitim Projesi”nin sekiz bölümünden biri olan Meslek Standardları ve Belgelendirme Sistemi bölümü çalışmaları çerçevesinde hazırlanmıştır. Sözkonusu standard, Oto Fren Bakım-Onarımcılığı meslek dalında 2. seviyede çalışan bir kişinin yapması gereken görev ve işlemler ile sahip olması gereken genel bilgi ve becerileri göstermektedir. Bu alanda bizzat faaliyet gösteren kişilerden oluşan bir çalışma grubu tarafından, iki gün süren teknik çalışma sonunda oluşturulmuştur. Sözkonusu grubu oluşturan kişiler, ülkemizde faaliyet gösteren değişik büyüklükteki (küçük-orta-büyük) işletmelerden MSK/ATHB kanalıyla davet edilerek bir araya getirilmiştir. Bu standard daha sonra MSK tarafından önerilen ilgili kuruluşlara gönderilmiş ve görüşleri alınmıştır. Meslek Standardları ve Belgelendirme çalışmalarımıza teknik elemanlarını göndermek suretiyle destek veren işletmelere ve değerli bilgilerini bizlerle paylaşan ve elinizdeki bu standardı hazırlamamıza yardım eden; Sayın Azimet AĞIRDEMİR (Aydemir Oto Fren Servisi), Sayın Bülent BATUK (Atılım Oto), Sayın Fahrettin ARAR (Hızal Oto), Sayın Hasan KIYIKÇI (Etlik Garajları), Sayın Kazım TUĞ (Etlik Garajları), Sayın Şerafettin UZUN (Uzunoğlu Oto Tamir Atölyesi), Sayın Mikail EVKAYA (Oto Kaya Fren), Sayın Ünal ÇİZMECİ (Ünal Oto Fren), ve ayrıca, hazırlanan meslek standardına değerli görüşleri ile katkıda bulunan başta MSK üyesi kuruluşlar ve alt teşkilatları olmak üzere, ilgili tüm kuruluşlara teşekkür ediyoruz.
Meslek Standardı geliştirme çalışmalarımızı daha sonra sınav ve belgelendirme sistemi oluşturma faaliyetleri izleyecektir. Ülkemizde istihdamın geliştirilmesine önemli katkılar yapacağına inandığımız bu çalışmanın, bu yolda yapılacak başka çalışmalara ışık tutmasını, yeni girişimlere vesile olmasını diliyoruz.
Mustafa DEMİREZEN
Meslek Standardları Komisyonu Başkanı
DPT İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Dairesi Başkanı
İÇİNDEKİLER
I. Meslek Standardı
II. Unvan ve Tanımı
III. Oto Fren Bakım-Onarımcısı'nın Yaptığı Görev ve İşlemler
IV. Genel Olarak Kullanılan Araç, Gereç ve Ekipmanlar
V. Genel Bilgi ve Beceriler
VI. Genel Tutum ve Davranışlar
VII. Uluslararası Standard Meslek Sınıflandırma Sistemi (ISCO-88)
ile Karşılaştırma
VIII. Avrupa Birliği’nce Ortak Kabul Gören Meslek Profilleri
ile Karşılaştırma
IX. Mesleğin Bugünkü Durumu ve Gelecekteki Eğilimler
IX.I. Türk İşgücü Piyasasında
IX.II. Avrupa Birliği’nde
X. MSK Yeterlilik Belgesi Nasıl Alınır?
Telif hakkı, Meslek Standardları Komisyonu (MSK)’na aittir. Bütün hakları saklıdır. Ankara, Türkiye 1999.
I. MESLEK STANDARDI
F Meslek Standardı Nedir?
Meslek Standardı, bir mesleğin gereklerinin kabul edilebilir standardlarda yerine getirilebilmesi için ihtiyaç duyulan asgari bilgi, beceri, tutum ve davranışları gösteren normlardır. Meslek standardları ayrıca, başta çalışanlar, eğitimciler ve işverenler olmak üzere, ilgili bütün kesimlere, bir mesleğin başarı ile yürütülebilmesi için gerekli olan nitelikler ve o meslekte yeterlilik belgesi alabilmek için yapılacak sınavlarda aranacak ölçme ve değerlendirme kriterleri hakkında fikir vermektedir.
Bir Meslek Standardı genel olarak aşağıdaki hususları içermektedir:
standardın hazırlandığı seviye için yaygın olarak kullanılan mesleki unvan ve tanım,
bir mesleğin gereklerini uygun olarak yerine getirmek için kişinin yapması gereken görev ve işlemler,
genel olarak kullanılan araç-gereç ve ekipmanlar,
bir mesleğin gereklerini uygun şekilde yerine getirebilmek için kişinin sahip olması gereken genel bilgi ve beceriler ile tutum ve davranışlar,
mesleğin uzmanlık dalları ile birlikte mevcut durumu ve gelecekte göstereceği eğilimler.
F Meslek Standardına Neden İhtiyaç Duyuluyor?
Meslek Standardı hazırlanmasının başlıca amaçları:
işgücü piyasasında, belirli bir meslekte istihdam edilebilmek için işgücünde aranan mesleki yeterlilikleri ortaya koymak,
işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu mesleki yeterlilikleri ortaya koyarak, eğitim programcılarına müfredat hazırlamada yardımcı olmak,
kişilerin, sözkonusu mesleki yeterliliklerle donatılmasına yönelik olarak sunulan mesleki eğitim, meslek değiştirme, mesleki ilerleme vb. eğitim hizmetlerine destek vermek,
eğitim ile işyaşamı arasında sağlam köprüler kurularak, işyaşamının eğitime ilgi, katılım ve katkısını artırmak,
iş değiştirme ve işe yerleştirme faaliyetlerine yardımcı olmak,
Türk ekonomisinin uluslararası rekabet gücünün, nitelikli işgücü ile desteklenmesine yardımcı olmak,
uluslararası normlara uygun, saygın ve güvenilir bir sınav ve belgelendirme sisteminin kurulmasına yardımcı olmak,
bütün kesimlerce kabul gören mesleki yeterlilik belgelerine sahip işgücünün sayı ve oranını artırmak,
mesleki yeterlilik belgelerine sahip işgücü istihdamının yaygınlaştırılmasıyla tüketiciye daha kaliteli mal ve hizmet sunulmasına destek vermek,
mesleki yeterlilik belgesi sahibi nitelikli işgücü hareketliliğini artırmak, ve
uzun vadede işsizliğin azaltılmasına ve istihdamın geliştirilmesine katkıda bulunmaktır.
F Meslek Standardı Nasıl Hazırlanıyor ?
Meslek Standardları, MSK’nun uygulama birimi olan ATHB (Araştırma ve Teknik Hizmetler Birimi) tarafından çalışma yaşamını temsil eden çeşitli büyüklükteki (küçük, orta, büyük) işyerlerinden gelen ve bizzat alanda çalışan meslek uzmanları ile sıkı bir işbirliği içinde hazırlanmaktadır. Hazırlanan meslek standardı daha sonra, MSK tarafından önerilen ilgili kuruluşlara gönderilmekte ve görüşleri alınmaktadır. MSK tarafından onaylandıktan sonra ise ilgili tüm tarafların kullanımına sunulmaktadır. Meslek Standardları hazırlanırken, bir yandan Türk işgücü piyasasının ve ekonomisinin gereklilikleri yansıtılmaya çalışılmakta, öte yandan uluslararası gelişmelerin de gözden uzak tutulmamasına çaba gösterilmektedir. Standard hazırlama çalışmalarında, gerek ülke içi gerekse uluslararası alanda yapılmış çalışmalardan, kaydedilmiş gelişmelerden yararlanılmaktadır. Elinizdeki standardın VII’nci ve VIII’nci bölümlerinde uluslararası meslek sistemleri ile karşılaştırma yapılmıştır.
Meslek Standardları genel olarak üç ayrı seviye (1, 2, 3) gözönüne
alınarak hazırlanmaktadır
Seviye 1: Bu seviyede çalışan kişi, mesleğin gerektirdiği rutin ve basit görev ve işlemleri yapabilir.
Seviye 2: Bu seviyede çalışan kişi, geniş veya dar bir meslek alanında, o mesleğin gerektirdiği bir kısmı rutin olmayan ve kompleks nitelikli görev ve işlemleri yapabilir. Bu görev ve işlemleri yerine getirirken bireysel sorumluluk alabilir ya da başkaları ile işbirliği içinde çalışabilir.
Seviye 3: Bu seviyede çalışan kişi, geniş veya dar bir meslek alanında, o mesleğin gerektirdiği çoğunlukla rutin olmayan ve kompleks nitelikli görev ve işlemleri değişik koşullarda yapabilir. Bu görev ve işlemleri yerine getirirken önemli ölçüde sorumluluk alabilir ve kendi başına karar verebilir. Çoğunlukla yanında çalışanları yönlendirir ve denetler.
Elinizdeki meslek standardı 2. seviyedeki bir Oto Fren Bakım-Onarımcısı için hazırlanmıştır.
II. UNVAN VE TANIMI
Unvan: Oto Fren Bakım-Onarımcısı (Seviye 2)
Tanım: Oto Fren Bakım-Onarımcısı, kendi başına ve belirli bir süre içerisinde, mekanik, hidrolik, havalı, ABS, elektro manyetik şaft freni ve eksoz fren sistemlerinin arızalarını belirleme, bakım ve onarımını yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
III. OTO FREN BAKIM-ONARIMCISI'NIN YAPTIĞI GÖREV VE İŞLEMLER
Oto Fren Bakım-Onarımcısı, işletmenin genel çalışma prensipleri doğrultusunda, araç, gereç ve ekipmanları etkin bir şekilde kullanarak, işçi sağlığı, iş güvenliği ve çevre koruma düzenlemelerine ve mesleğin verimlilik ve kalite gerekliliklerine uygun olarak, aşağıdaki görev ve işlemleri yerine getirir.
GÖREVLER
İŞLEMLER
A
İş Organizasyonu Yapmak A01
Amirinden iş emri almak
A02
Günlük çalışma programı yapmak
A03
Çalışma alanını kontrol etmek
A04
Yanında çalışanlara görev dağılımı yapmak
A05
Çalışma alanının düzenlenmesini sağlamak
A06
Makine ve ekipmanların kullanıma hazır hale getirilmesini sağlamak
A07
Yedek parça teminini sağlamak
A08
İşçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin önlemleri almak
A09
Araç bakım kartı düzenlemek
B
Frenlerin Mekanik, Hidrolik ve Hava Sistemi Arızalarını Belirlemek B01
Arızaya ilişkin müşteri şikayetlerini dinlemek
B02
Araç lastiklerini kontrol etmek
B03
Fren pedalını kontrol etmek
B04
Hava emiş ve basınçlarını kontrol etmek
B05
Vakum yardımcılı fren güçlendiriciyi (westinghouse/hidrovak) kontrol etmek
B06
Fren ana merkezini kontrol etmek
B07
Fren beynini kontrol etmek
B08
Ventilleri kontrol etmek
B09
Hava tahliye valfini kontrol etmek
B10
Fren hortumlarını kontrol etmek
B11
Fren borularını kontrol etmek
B12
Aracın yukarı kaldırılmasını sağlamak
B13
Fren disk ve kampanalarını kontrol etmek
B14
Fren balatalarını kontrol etmek
B15
Fren tablasını kontrol etmek
B16
Fren silindir lastiklerini kontrol etmek
B17
Poryayı kontrol etmek
B18
Fren "S" kolları ve pabuçlarını kontrol etmek
B19
Fren körüklerini kontrol etmek
B20
Fren alkollüklerini kontrol etmek
B21
Fren halat ve çubuklarını kontrol etmek
B22
Poryayı ve akis keçelerini kontrol etmek
B23
Bijonları kontrol etmek
B24
Fren ayarlarını kontrol etmek
C
ABS Sisteminin Arızasını Belirlemek C01
ABS sigortalarını kontrol etmek
C02
ABS tesisatı kablolarını kontrol etmek
C03
ABS sensörlerini kontrol etmek
C04
ABS sensör tutucularını kontrol etmek
C05
ABS sensör sayaç dişlisini kontrol etmek
C06
ABS regretörlerini kontrol etmek
C07
ABS elektronik kontrol ünitesini kontrol etmek
D
Termal Fren Sisteminin (Elektromanyetik Şaft Freni-Retarder) Arızasını Belirlemek D01
Termal fren kolunu kontrol etmek
D02
Termal fren mıknatıs bobinlerini kontrol etmek
D03
Termal fren disklerini (rüzgarlıklarını) kontrol etmek
D04
Termal fren şalterini kontrol etmek
E
Eksoz Fren Sistemi Arızasını Belirlemek E01
Eksoz fren düğmesini kontrol etmek
E02
Eksoz fren kelebeğini kontrol etmek
E03
Eksoz fren pistonunu kontrol etmek
F
Fren Sistemlerinin Bakımını Yapmak F01
Vakum ve basınç sistemlerini ölçmek
F02
Fren rekorlarını sıkmak
F03
Fren hidrolik yağını değiştirmek
F04
Fren alkollerini tamamlamak
F05
Fren hava kurutucu filtresini değiştirmek
F06
Disk limitlerini alıştırmak
F07
Fren balatalarını değiştirmek
F08
Fren ayarı yapmak
F09
Hidrolik fren havasını almak
F10
Araç yük limitlerini ayarlamak
G
Frenlerin Mekanik, Hidrolik ve Hava Sisteminin Onarımını Yapmak G01
Vakum yardımcılı fren güçlendirici tamir takımını değiştirmek
G02
Fren ana merkezlerinin tamir takımını değiştirmek
G03
Fren beyni tamir takımını değiştirmek
G04
Ventil tamir takımını değiştirmek
G05
Hava tahliye valfi tamir takımını değiştirmek
G06
Fren hortumlarını değiştirmek
G07
Fren borularını değiştirmek
G08
Fren disk ve kampanalarını değiştirmek
G09
Fren tablasını değiştirmek
G10
Fren silindir lastiklerini değiştirmek
G11
Poryayı değiştirmek
G12
Fren "S" kolu ve burçlarını değiştirmek
G13
Fren körüklerini değiştirmek
G14
Fren halat ve çubuklarını değiştirmek
G15
Porya ve akis keçelerini değiştirmek
G16
Bijonları değiştirmek
G17
Araç fren testi yapmak
H
ABS Sisteminin Onarımını Yapmak H01
ABS sigortalarını değiştirmek
H02
ABS sensörlerini değiştirmek
H03
ABS sensör tutucularını değiştirmek
H04
ABS sensör sayaç dişlisini değiştirmek
H05
ABS sensör regülatörü tamir takımını değiştirmek
H06
ABS kontrol ünitesini değiştirmek
H07
Araç fren testi yapmak
I
Termal Fren Sisteminin Onarımını Yapmak I01
Termal fren kolunu değiştirmek
I02
Termal fren mıknatıs bobinlerinin tamirinin yapılmasını sağlamak
I03
Termal fren disklerini değiştirmek
I04
Termal fren şalterinin tamirinin yapılmasını sağlamak
I05
Araç fren testi yapmak
J
Eksoz Fren Sisteminin Onarımını Yapmak J01
Eksoz fren kelebeğini değiştirmek
J02
Eksoz fren düğmesi tamir takımını değiştirmek
J03
Eksoz fren pistonu tamir takımını değiştirmek
J04
Araç fren testi yapmak
K
Mesleki Gelişime İlişkin Faaliyetleri Yürütmek K01
Yardımcı elemanlara eğitim vermek
K02
Meslekle ilgili toplantı seminer vb. faaliyetlere katılmak
K03
Meslekle ilgili yayınları, teknolojik gelişmeleri izlemek
K04
Meslekle ilgili hizmetiçi eğitim, işbaşı eğitimi vb. faaliyetlere katılmak
Aşağıda 4. 5. ve 6. bölümlerde yer alan listeler mesleğin geneli ile ilgili olup, mesleğin daha iyi anlaşılması için standarda dahil edilmiştir. Sözkonusu listeler alfabetik olarak hazırlanmış olup, bir işyerinden diğerine değişebilmektedir.
GENEL OLARAK KULLANILAN ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMANLAR
Araçlar, Makine ve Ekipmanlar
ABS test cihazı
Allien anahtar takımı
Anahtar takımı
Araç yıkama makinesi
Ayar levyesi
Besleme sehbaları
Bijon anahtarı
Cırcır tamir özel aparatı
Çekiç
Çektirme
Demir testeresi
Disk tornası
Eğe takımı
Elektrikli el breyizi
Fren test cihazı
Hava alma aparatı
Hava kompresörü
Hava ölçüm saatleri
Hava tabancası
Hava test cihazı
Havşa aleti
Kampana tornası
Karga burun
Kaynak makinesi
Keski
Körük sökme özel aparatı
Kriko
Kumpas
Lift
Mengene
Metre
Parça yıkama tezgahı
Perçin makinesi
Porya anahtarı
Pres
Raspa
Rekor anahtar takımı
Sekman pensesi
Sentil
Servis aracı
Takım tezgahı
Teker ve kampana çıkarma aparatı
Tornavida
Toz emiş süpürgesi
Vakum ölçüm saatleri
Yan keski
Yay çekme aparatı
Gereçler (Malzemeler)
Alkol
Conta
Çamurluk bezi
Deterjan
Dişli yağı
Döşeme bezi
Gres yağı
Hidrolik yağı
İzole bant
Kaydırıcı lastik yağı
Kontak temizleme spreyi
Mazot
Pas sökücü
Sıvı conta
Teflon bant
Temizlik bezi
Törpü
Yedek parça
V. GENEL BİLGİ VE BECERİLER
Araç, gereç ve ekipman bilgisi
Çevre düzenlemeleri bilgisi
Ekip içinde çalışma yeteneği
El becerisi
Hijyen bilgisi
İkna yeteneği
İletişim yeteneği
İlkyardım bilgisi
İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri bilgisi
İşyeri çalışma prosedürleri bilgisi
Karar verme yeteneği
Kayıt tutma yeteneği
Malzeme bilgisi
Malzeme katalogları/el kitapları bilgisi
Mekanik bilgisi
Mesleki elektrik bilgisi
Mesleki elektronik bilgisi
Mesleki hidrolik bilgisi
Mesleki matematik bilgisi
Mesleki pnömatik bilgisi
Mesleki teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi
Mesleki terim bilgisi
Öğrenme yeteneği
Öğretme yeteneği
Organizasyon yeteneği
Problem çözme yeteneği
Standart ölçüler bilgisi
Yedek parça bilgisi
VI. GENEL TUTUM VE DAVRANIŞLAR (1)
Çalışkan olmak
Çevre korumaya karşı duyarlı olmak
Detaylara özen göstermek
Dikkatli olmak
Dürüst olmak
Enerjik olmak
Esnek çalışmaya yatkın olmak
İnsan ilişkilerine özen göstermek
İş disiplinine sahip olmak
İş güvenliğine dikkat etmek
İşyeri çalışma prensiplerine uymak
İşyerine ait araç, gereç ve ekipmanların kullanımına özen göstermek
İyi niyetli olmak
Kararlı olmak
Meslek ahlakına sahip olmak
Planlı ve organize olmak
Sabırlı olmak
Soğukkanlı olmak
Sorumluluk sahibi olmak
Temiz olmaya özen göstermek
Titiz olmak
Yeniliklere açık olmak
Zamanı iyi kullanmak
VII. ULUSLARARASI STANDARD MESLEK SINIFLANDIRMA SİSTEMİ
(ISCO-88) İLE KARŞILAŞTIRMA
Elinizdeki "Oto Fren Bakım-Onarımcısı Meslek Standardı", ISCO-88 sınıflandırma sisteminde "Motorlu Taşıtlar Bakım-Onarımcıları" ünite grubunda (Ana Grup 7, Alt-Ana Grup 72, Alt Grup 723 ve Ünite Grubu 7231) yer almaktadır.
VIII. AVRUPA BİRLİĞİ’NCE ORTAK KABUL GÖREN
MESLEK PROFİLLERİ İLE KARŞILAŞTIRMA
Avrupa Birliği’nce ortak kabul gören meslek profilleri, kısa adı CEDEFOP olan Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi tarafından hazırlanmaktadır.
Elinizdeki "Oto Fren Bakım-Onarımcısı Meslek Standardı", Avrupa Birliği’nin 03.07.1989 Tarihli, ve C 168/20 ve C 168/18 Sayılı Resmi Gazeteleri'nde yayımlanan "Motor Bakım-Onarımcısı (Hafif Taşıtlar) ve Motor Bakım-Onarımcısı (Ağır Taşıtlar)" meslek profilleri ile karşılaştırılmıştır.
Karşılaştırma yapılan her iki meslek profilinde de görev ve işlemler genel bir çerçevede ele alınmakta, araçların fren sistemleri donanımların bakımını onarımlarını da kapsamaktadır. Türkiye'de motorlu araçların sadece fren sistemlerinin bakım-onarımlarını yapan kişiler bulunmaktadır.
IX. MESLEĞİN BUGÜNKÜ DURUMU VE GELECEKTEKİ EĞİLİMLER
IX.I. Türk İşgücü Piyasasında
Motorlu kara taşıtlarının fren sistemlerinin bakım-onarım işlemleri geçmiş yıllarda oto bakım onarımcıları tarafından yerine getirilmekte iken günümüzde, oto fren bakım-onarımcılığı farklı bir uzmanlık alanı haline gelmeye başlamıştır. Eskiden üretilen araçların fren sistemleri mekanik aksamlardan oluştuğundan günümüzdeki araçların fren sistemlerine göre çok basit bir yapıya sahipti. Bu nedenle, mesleki bilgi ve becerileri gereği mekanik bilgileri bulunan oto bakım ve onarımcıları fren sistemlerinin bakım-onarımlarında herhangi bir sorunla karşılaşmamakta idi. Ancak, teknolojinin gelişmesiyle birlikte araçların fren sistemleri hidrolik ve havalı sistemlerle üretilmeye başlandı. Bunun sonucu olarak da bazı oto bakım-onarımcıların fren sistemleri üzerinde uzmanlaşmaya başladıkları görülmüştür.
Günümüzde, otomotiv teknolojisindeki gelişmelere parelel olarak araçların hız ve yük kapasitelerinin büyük ölçüde arttığı görülmektedir. Buna bağlı olarak, fren sistemlerinde de çok önemli gelişmeler kayıt edilmiştir. Araçların daha kısa mesafede daha güvenle durabilmeleri için geliştirilen yeni fren sistemleri, hidrolik ve havalı frenleri elektronik ünitelerle kontrol eden daha karmaşık sistemler haline getirmiştir. Dolayısı ile, yüksek teknoloji ürünü olan bu fren sistemlerinin bakım ve onarımları da daha fazla bilgi, beceri ve uzmanlık gerektirmektedir. Usta- çırak ilişkisi içerisinde, önce çırak olarak işe başlayan daha sonra sırasıyla kalfa yardımcısı, kalfa ve usta olan oto fren bakım-onarımcıları yeni fren sistemlerinin bakım ve onarımlarını yapabilmeleri için daha fazla mesleki eğitime ihtiyaç duymaktadırlar. Meslekte iyi yetişmiş elemanların mevcut bilgi ve becerilerine ilave olarak kısa bir eğitimden sonra oto elektrik, oto mekanik ve ön düzen ayarları gibi alanlarda da hizmet verebilecekleri belirtilmektedir.
Oto fren bakım-onarımcılığı mesleğinde teknolojik gelişmelerin süreceği, meslekte iyi yetişmiş elemanların istihdam problemlerinin olmayacağı düşünülmektedir. Meslek elemanlarının gelişen şartlara göre devamlı bilgi ve becerilerini geliştirmek durumunda oldukları ve mesleğin yürütülebilmesi için mesleki elektrik, elektronik, hidrolik, pnömatik vb. bilgiler giderek daha fazla önem kazanmaya başlamıştır.
IX.II. Avrupa Birliği’nde
Bu bölümde oto fren bakım-onarımcılığı mesleğinin yer aldığı sektördeki genel eğilimler, çalışan işgücünün istihdam durumu, değişen mesleki vasıflar, teknoloji ve organizasyona ilişkin yenilikler ile müşteri talepleri açılarından ele alınmaktadır.
Türk işgücü piyasasındaki durumun anlatıldığı yukarıdaki bölümden farklı olarak bu bölümde, meslekten ziyade mesleğin içinde yer aldığı sektöre ilişkin genel nitelikteki bilgilere yer verilmiştir. CEDEFOP kaynaklarından(2) yararlanılarak özetlenilen bu bilgiler Avrupa Birliği’ne üye ülkeler bazında farklılıklar gösterebilmektedir.
Avrupa Birliği’nde, motorlu araç onarımının yapıldığı işletmeler genellikle el sanatı ağırlıklı küçük veya orta ölçekli işletmelerdir. Bu işletmelerin otomobil üreticileriyle bağlantıları büyük bir çeşitlilik gösterir. Bu işletmelerin bir kısmının üreticilerle ilişkileri, şartları çoğunlukla katı olan sözleşmelerle belirlenmektedir. Bunun yanında, AB’ne üye ülkelerde çok sayıda bağımsız küçük onarım işletmeleri de vardır. Bu işletmelerin çoğu yeni otomobil satmakta ve satılan markayı taşıyan otomobillerin onarımını yapmaktadır.
Piyasa çoğunlukla Avrupalı üreticilerin elinde olduğundan sınır ötesi işbirliği bugüne kadar istisnai bir durum olarak kalmıştır. Bunun sonucu olarak bu alanda vasıflı işgücü hareketliliği henüz düşük seviyededir.
Araçların karmaşık yapısının artması sebebiyle, çalışanların sahip olmaları gereken mesleki gereklilikler artmakta ve bu gereklilikler üye ülkelerin çoğunda birbiri ile uyumlu hale getirilmektedir. Son zamanlarda, otomobillerdeki elektronik parçaların ağırlığının artması, motor işlevleri ve ayar değerlerinin modern elektronik yöntemlerle ölçülmesi ve test edilmesi, bu alanda büyük değişikliklere yol açmıştır. Vasıflı işçilerin sahip olması gereken özellikler (özellikle arıza tesbitinde) motor, emniyetle ilgili parçalar ve yolcuların rahatlığı konusundaki gelişmeleri içeren alt sistemlerin birbirleriyle bağlanmasına paralel olarak sürekli değişim göstermektedir. Bu sistemlerdeki marka ve modele özgü farklılıklardan dolayı, sürekli eğitim istihdam için kaçınılmaz bir önşart haline gelmiştir.
Vasıflı işçiler için, ileri seviye eğitim ve sürekli meslek eğitimi personel vasıflarının yeni araç ve motor tiplerine uyarlanmasında uzun süre önemli rol oynamıştır. Bu eğitim, genellikle üretici firma tarafından, üretilen araç tipinin teknik özelliklerinin diğer işletmecilerce anlaşılmasını sağlamak ve bilgilendirmeyi arttırmak amacıyla verilmektedir.
Yüksek kalite sağlayan üretim yöntemlerinin uygulanması, kaliteli malzeme kullanımı ve tasarımın bakım kolaylığı sağlayacak şekilde yapılması ile üretilen modern araçlar eskiye göre daha az onarıma ihtiyaç duymaktadır. Bununla birlikte 1990’ların başlarına kadar onarım hizmetleri için talep yüksek olduğundan, bu durumun fabrikalar üzerinde muhtemel görünen olumsuz etkisi henüz hissedilmemektedir.
Artan çevre bilinci ile birlikte, daha sert çevre koruma kurallarının uygulamaya konulması, işletmeleri katalitik konvertör montaj ve bakımı, emisyon ölçümü ve buna bağlı olarak motor bakımı, atık gazların yeniden kazanımı sistemleri gibi yeni işlerin yapılması ihtiyacıyla karşı karşıya bırakmıştır.
Piyasanın hemen hemen doyuma ulaşmış olması, diğer ulaşım türlerinde süregelen rekabet ve hızla çoğalan kişisel ulaşımın çevreye zararlı etkilerine yönelik tepkilerin artması nedeniyle, orta vadede özel otomobillere olan talepte düşüş beklenmektedir. 1990’ların başından itibaren büyümenin yılda % 1 oranında azalması ile birlikte, otomotiv sektöründe ulaşılan maksimum büyüme oranı azalmaya başlamıştır. Otomotiv sektörünün ulusal ekonomiler için önemli olması nedeniyle, özellikle yatırımlarda görülen büyük dalgalanmalar sonucu büyümede görülen düşüşün, imalatçı ve satıcı firmalarda çalışan kişi sayısı üzerinde olumsuz etkisi söz konusudur.
Otomobil sektörü genç nüfus için halen cazip bir istihdam alanı gibi göründüğünden, eğitim merkezlerine ve işyerlerine başvurularda yoğun bir talep söz konusudur.
X. MSK YETERLİLİK BELGESİ NASIL ALINIR?
MSK tarafından onaylanmış bir MSK Yeterlilik Belgesi almak isteyen adaylar, yetkisi MSK’ca onaylanmış bir kurumun yapacağı yeterlilik sınavını başarıyla geçmek zorunda olacaktır.
Sınav ve belgelendirme sistemine ilişkin düzenlemeler önümüzdeki dönemde MSK tarafından belirlenecektir.
Meslek Analiz Çalışması sırasında, alan uzmanları tarafından genel tutum ve davranışlar sıralanmıştır. Ancak, bu hususlar sınav ve değerlendirmede esas alınmayacaktır.
Kaynak: Sellin, Burkart; CEDEFOP, Supplement to the Compendium of occupational profiles at the skilled blue-and white-collar worker level-situation and trends: supply and demand for skilled workers-, Berlin 1995
bilgilerimizi paylaşırsak sevinirim.
