Merhaba. Değerli forum üyeleri, yurtiçi ve yurtdışından forumu ilgiyle izleyen çok değerli takipçilerimiz;
Bugün değişik bir konuyu “kuşların mola/konaklamak amacıyla uçuş yollarında tünediği telleri, bazı elektrik ileten kabloları, radyo verici antenlerini, TV antenlerini, vb. seçerken özellikle de voltajı çok yüksek iletim hatlarını (havai hatları) neden tercih etmediğini bilimsel (fizikle) ve bu canlıların kendi zoolojik yetenekleri açısından değerlendirip bu konuyu beyin fırtınasıyla çözüp sonuca varmaya çalışacağız.
İyi bildiğimiz üzere, kuşların sadece alçak gerilim (AG) taşıyan tellere, havai iletim hatlarına gruplar halinde konup tünemeyi genellikle tercih edebildiğini, ancak orta gerilimli (OG) yüksek gerilimli (YG) havai iletim hatlarını genellikle de tercih etmediğini görebilmekteyiz. Bunun nedenini düşündünüz mü?
Kuş, arı, vb. kanatlı uçan canlıların dünyanın mağnetik alanını, mağnetik alanların şiddetini, yönünü kendi biyolojik yapılarıyla (iç yapılarında pusula ibresi benzeri mıknatıs yapısındaki kendi doğal özellikleriyle) kolayca belirleyip konum bilgisini kaybetmeden yönlerini bulabildiklerini çok iyi biliyoruz.
Örneğin göçmen kuşların iklim değişikliği geçişlerinde uzun göç yolları boyunca güneye göç ederken yönlerini hiç şaşırmadıklarını, arıların kendi kovanlarına dönerken dönüş güzergahını veya yollarını hiç şaşırmadan adeta üzerlerine elektronik bir GPS sistemi monteliymiş gibi uçuş seyirlerini gerçekleştirebildiğini çok iyi biliyoruz.
Kuşlarda, arılarda mevcut bulunan mağnetik alanların yönünü algılama yeteneğiyle şiddetini algılama yeteneği YG hatlarındaki yüksek gerilimin büyüklüğünü de algılamalarını sağlayabiliyor. Peki bizlerce özel yapılarından (konstrüksiyonlarında) tehlike riski sınırları kolayca anlaşılabilen YG’li havai iletim hatlarının bu tehlikesi kuşlarca nasıl algılanabilir?
Elektrik akımı taşıyan kablolar akımı taşıdıkları tel çevresinden bu telden uzaklaştıkça gittikçe genişleyen dairelerle elektromanyetik dalgalar yayınlar. YG hatlarının çok yakınından yayınlanan bu elektromanyetik dalgalar şok şiddetli olabildiği için YG hattı direklerinin altından veya çok yakınındaki yollardan geçen araçlarda bu etkileşimlerin araç radyolarında çok yoğun parazitlere neden olabildiğini biliyoruz.
Buradan hareket edilerek kuşların AG’li iletim hatlarındaki elektromanyetik dalgaların büyüklüğüyle YG’li havai iletim hatlarındaki elektromanyetik dalgaların taşıdıkları gerilimle bağıntılı olarak değişkenliğini algılayabildiklerinden YG’li hatlarda konaklamaması bu nedenle direk ilgili olabilir.
Başka bir neden YG’li havai hatlarında nemli, yağışlı havalarda izolatör fincanlarından toprağa olan sızıntı AC akımlarıyla oluşan ve insanlarca da çok belirgin duyulabilen elektrik akımı cızırtıları, ıslık seslerinin, vb. YG’in çok riskli voltajları kuşlarca bu yolla da ayırt edilebilmiş olabilir.
Bu konuyu ele alıp yazmama neden olan asıl konu başlığında konu uzmanının aslında sadece elektrik akımı taşıyan kabloların, radyo vericisi antenlerin, AG taşıyan tellerin nüvelerindeki ısınma oranıyla kuşların bu konaklama tercihini değiştirebildiğinden alttaki linkte bahsediyor. Ancak ben salt bu neden üzerine dayandırmadan kuşların tüneme yerleri tercihinin sadece bununla ağırlıklı olamayacağını, mağnetik alanları algılama yeteneklerinin de bu konuda çok daha önemli olabileceğini özellikle de belirtmek istedim. Kolay gelsin. Saygılarımla.
Why do you never see birds on high-tension power lines? - EDN