Evlerimizde kullanılan elektrikli cihazlarda tasarruf sağlanması kişisel gayretlerimize,yapılacak Bakım ve iyileştirmelere de doğrudan bağlı olacaktır.Evlerimizde elektrik tüketimini direk etkileyen cihaz ve makineler tahmini kullanım ve öncelik sırasıyla;
1)Buzdolabı (24/24 saat) 2)Tv,lcd tv,uydu alıcıları (5-6/24 saat) 3)Aydınlatma sistemleri (6-7/24 saat) 4)Çamaşır makinesi,bulaşık makinesi(2-4 /24 saat) 5)Elektrik süpürgesi ( 0.5-1/24 saat) 6)Ekmek kızartıcı,mini fırın (0.15-0.25/24 saat) 7)Masaüstü pc,dizüstü pc,tablet pc (3-5 /24 saat) 8)Radyo (12-14/24 saat) 9)Cep telefonu (2-2.5/24 saat şarj süresi) 10) Sensörlü doğalgaz alarm cihazı(24/24 saat) 11)Saç kurutma makinesi 0.10-0.15/24 saat) 11) Elektrikli masa saati (24/24 saat) 12)Elektrikli ısıtıcılar (3-4/24 saat) gibi yaygın olan cihaz ve makinelerdir.
Görüldüğü gibi (1),(10) ve (11) nolu maddelerde adı geçen cihaz ve makinelerden yalnızca buzdolapları, 24/24 saat şebekede devrede kalıp,diğer (10) ve (11)’dekilerin watt gücü 2-3 watt. gibi düşük değerlerde kalmasına karşın,buzdolapları en az 150-180 wattlık bir gücü, fasılalı olarak şebekeden çekerler.Tasarruf konusunda buzdolabının “A” veya “B” enerji sınıfı kadar,şebekeye bağlı kalmadığı bu aralıkların uzunluğu,bu fasılalardaki verimli ve etkin çalışması da bizim için çok önemlidir.
Buzdolapları, termodinamik prensiple soğutma çevrimini yapabilen,dışarıdan enerji alarak ters prensiple çalışan ısı makineleri(Isı pompaları)dır.Isı enerjisini iç mekandaki evaporatörle,dış mekandaki kondensere,buharlaşma gizli ısısı ile,kompresöre verilen elektrik enerjisinin,kompresörün,bir akışkan pompası görevini üzerine alması ile dış ortama taşıyarak yaparlar.Dijital yapıda sıcaklık kontrolünün mikrodenetleyici devreler ile sağlanabildiği,tam elektronik sistemlerde,elektronik ve mekanik kısmın, ayrı ayrı bakımlarının yapılması,enerji verimliliği ve tasarrufu açısından ayrı bir önem taşımaktadır.
Örneğin,no-frost buzdolaplarına,doğrudan enerji tasarrrufu açısından etki eden faktörleri ele alarak hep birlikte inceleyelim.
A)İç mekandaki etkiler:No-frost buzdolaplarının iç mekanında, soğutma havasının sirküle edebilmesi için birtakım menfezler(hava geşiş ızgaralı aralıklar) bulunur.Bunların tümü içerideki yiyecekler tarafından,dikkatsizce kapanmışlarsa,sirküle eden soğuk hava dirençle karşılaşır,olması gerektiği ölçüde etkin olarak buzdolabı içerisinde dolaşamaz.Termostatla belirli bir derecenin(Örneğin +4 C gibi)sabit tutulabilmesi için yapılan proses kontrol işleminde,hermetik kompresördeki elektrik motorunun devrede kalma süresi gereksiz olarak uzamış olur.Bu da,her fasılalı çalışma süresinin daha sık aralıklarla ve uzun yapılmasına neden olur.Dolayısiyle enerji sarfiyatı da artar.
B)Dış mekandaki etkiler:Dış mekandaki etkileri;
1. Elektronik devre kartının etkisi
2. Kondenser ünitesinin dış ısı transfer yüzeyinin etkisi olarak 2 maddede inceleyelim.
1.Elektronik devre kartları(Modülü) : Makinanın motordaki ve diğer bileşenlerindeki mağnetik ortamdan uzak,üstte,tavan bölümünde yer alan elektronik devre kartı,makinenin sıcaklık gösterimi,kişisel gösterge ile ilgili değişimlerinin,sıcaklık kontrolünün, mikrodenetleyici entegrelerle yapıldığı, tek ve diğer sistemlerden bağımsız bir modülüdür.Bu modülün belirli aralıklarla temizliğinin yapılmayıp ihmal edilmesi,fazla miktarda ev tozuna maruz bırakılması sonucunda,hermetik kompresörün çalışması ve hassas sıcaklık kontrolü,ölçümü işlemlerinde birtakım düzensizliklere,sıcaklık ölçüm tutarsızlıklarına neden olabildiği görülmüştür.Bu da,hermetik kompresörün devrede bazen sürekli takılıp kalabilmesine,fasılaların yok denecek kadar azalmasına,dolayısıyla de enerji sarfiyatını istenmeyen şekilde artırabilmektedir.
2.Kondenser ünitesinin dış yüzeylerinin ısı transfer,yüzeyinin (Kanatçıklarının) temizliğinin etkisi: Kondenser metalik borularının,arkada geniş yüzeye dağılıp,geniş alanda ve çok yer kaplayarak havayla yapılan soğutma şekli, en az yer sorunuyla radyatör yapısında ve cebri bir hava sirkülasyonu sağlayan bir pervane ile soğutulmanın sağlandığı başka bir yapıya dönüştürülmüştür.Ancak bu yapıda,dar bir alanda,ayni işin sürekli hava sirkülasyonu ile sağlanmasında,evaporatör borularının radyatör düzeninde,sıkışık bir yapıda çalışmasında,hava sirkülasyonu sırasında havayla taşınan toz,kir,havadaki partiküllerin,bu yapıda sıkışması,aralıklarda hapis kalması,bir süre sonra dolması kaçınılmazdır,bu yapının bir dezavantajıdır da diyebiliriz.
Bu olumsuz durumu kaldırmak,kondenser boru sisteminin radyatör formundaki yapısında biriken partiküllerinin (Toz,kir,yabancı cisim,vb.) bir şekilde bu yapıdan uzaklaştırılması, sistem verimi ve enerji ekonomisi açısından ayrıca gereklidir.Basınçlı hava verebilen sistemler,bazen yapışkan ve inatçı olan kirleri uzaklaştıramayabilir.Böyle durumlarda,el püskürteçleriyle,suyla karışım yapılmış sıvı yüzey temizleyicilerinin(Cif,pril,vb.) bir atomizörle bu yapıya yakından püskürtülmesiyle,kirlerin metalik yüzeyden tamamen kopabilmesi sağlanabilmelidir.Kopan parçalar,ya alt yüzeye düşecek veya yine bu yapıya takılıp kalabilecektir.İkinci defa uygulanan basınçlı havayla, bu partiküllerin tümüyle uzaklaştığından da emin olunmalıdır.Bu işlemin belirli periyotlarda yapılması ihmal edilirse, bu durum kondenser sisteminin soğutma verimini düşürecek,enerji sarfiyatını ise yine olumsuz yönde arttıracaktır.
Evlerde enerjinin en uzun süre kullanıldığı sistemler olarak, ikinci sırada aydınlatma sistemleri ele alınabilir.Bu sistemler seçilirken,daha verimli olabileni ve ayni ışık şiddetini (Lümeni) sağlayabilen energy-saverli ve “A” enerji verimliliğinde olanları ayni amaçlar doğrultusunda kullanılabilir.Bu,hatırı sayılabilir bir tasarruf sağlayacaktır.
Örneğin ; 32 watt.lık bir yuvarlak flüoresan ampülün,elektronik balast veya normal balastla sağladığı ışık miktarını,25 watt.lık çok ince yapıdaki yuvarlak flüoresan ampülü,”energy-saver”li ve “A” enerji verimliliği sınıfından ayni şekilde sağlayabillir.Eşit şekilde yapılan aydınlatma işleminden,lamba başına 7 watt. Enerji tasarruf elde edimiş olur.Evde en az 4 tane yer almasında ise, 4*7=28 watt’lık bir elektrik tasarrufu demektir.Bu sadece flüoresan lambalar açısından düşünülen çok basit bir tasarruftur.
Elektrik süpürgelerinin toz torbalı olanlarının, toz torbası tam dolduğu halde kullanılması,ayni işi daha fazla elektrikle yapmayla eşdeğerdir.Çünkü verimi düşen bir makinayla, normalde 5 dakikada alınacak tozlar,8-9 dakikada verim düştüğünden dolayı çekilip alınabilir.
Dizüstü pc’ler masaüstü pc’lerden yapı gereği 2-3 kat daha az enerji harcaması yaparlar.
Çamaşır makinaları, 30 derece yerine 60 derece ile,eğer çok gerekmedikçe sürekli yıkandıklarında,rezistanslarının 60 dereceye kadar,daha uzun zamanda,daha fazla akım çekerek ısıtmaları yüzünden daha fazla elektrik harcarlar.
70 ekran tüplü (Crt) bir tv,150 watt, 55 ekran 100 watt, 51 ekran 85 watt, 37 ekran ise 75 wattlık bir. enerji harcaması yapar.Lcd tv seçilecekse ayni ekran boyutlusunun led lcd tipteki bir modeli mutlaka seçilmelidir.Tasarruf sıralaması; led lcd > lcd > crt (Tüplü) şeklindedir.
Elektrik sobalarında sıcaklık seçimi:Elektrik sobalarının termostatik kontrollü olanları seçilerek,termostatları odada konfor için gereken sıcaklık derecesinden daha yüksek değerlere ayarlanmamaya çalışılmalıdır.Bu da,rezistansın daha uzun periyotta devreye daha az girerek,enerjinin,oda aşırı ısıtılmadan tasarruf edilebilmesini sağlar.Odaya enfiltrasyon (Sızıntı) yoluyla ısı kaçağını önleyebilmek için,pencere ve kapıların ısı izolasyonu (Yalıtılması) mükemmel olarak en baştan sağlanabilmiş olmalıdır.
Bu ay gelen elektrik fatura değeri,bazı kişisel gayretlerim neticesi,18 milyon tl. düşerek 45 tl. olarak gelebilmiştir.
Yaptığım bazı değişimler;
1)32” lcd tv (B enerji sınıfı 110 watt,yazılıdır,ancak 140-150 watt’ı tam olarak çektiğini düşünüyorum.Markası Samsung’dir) yerine 51 ekran tüplü,Arçelik,85 watt.lık olanını 1 ay boyunca kullanabilmek.
2)Arçelik no-frost & electronic,5285 NF FH, ”A” enerji sınıfındaki buzdolabında,yukarıdaki işlemleri tek tek yapmak ve 1 aydır bu şekliyle kullanabilmek.
3)Havalar soğuk gittiğinden,kurutma sorunu yüzünden çamaşır kullanma süresini azaltmış bulunmak.Çamaşır makinesi Arçelik 8144 BJ,” A+ ” enerji sınıfında,8 kg’lıktır.
4)32 watt.lık balastları,25 watt.lık elektronik energy-saver’lerin sağlam,çalışan balastlarıyla değişip, 2 yerdeki aydınlatmayı 32 yerine 25 watt. enerji harcamasıyla yapmış bulunmak.
5)Minton uydu alıcısı,pic yazılımı silindiğinden,tamire gitmemiş,kullanılmamış ve 1 ay boyunca çalışır durumda evde şebekeye bağlı kalmamıştır.Cihaz gücü 21 watt'dır. (24/24)*(1 ay)
6)Evde başka herhangi bir değişiklik ayrıca da yapılmamıştır.Bulaşık makinesi 1 ayda,her zaman olduğu gibi,sadece 2-3 kez kullanılmıştır.Markası Bosch olup,sadece 4 yıkama programlıdır.Değerlendirme ve yorumlar yapılabilir.Kolay gelsin.
1)Buzdolabı (24/24 saat) 2)Tv,lcd tv,uydu alıcıları (5-6/24 saat) 3)Aydınlatma sistemleri (6-7/24 saat) 4)Çamaşır makinesi,bulaşık makinesi(2-4 /24 saat) 5)Elektrik süpürgesi ( 0.5-1/24 saat) 6)Ekmek kızartıcı,mini fırın (0.15-0.25/24 saat) 7)Masaüstü pc,dizüstü pc,tablet pc (3-5 /24 saat) 8)Radyo (12-14/24 saat) 9)Cep telefonu (2-2.5/24 saat şarj süresi) 10) Sensörlü doğalgaz alarm cihazı(24/24 saat) 11)Saç kurutma makinesi 0.10-0.15/24 saat) 11) Elektrikli masa saati (24/24 saat) 12)Elektrikli ısıtıcılar (3-4/24 saat) gibi yaygın olan cihaz ve makinelerdir.
Görüldüğü gibi (1),(10) ve (11) nolu maddelerde adı geçen cihaz ve makinelerden yalnızca buzdolapları, 24/24 saat şebekede devrede kalıp,diğer (10) ve (11)’dekilerin watt gücü 2-3 watt. gibi düşük değerlerde kalmasına karşın,buzdolapları en az 150-180 wattlık bir gücü, fasılalı olarak şebekeden çekerler.Tasarruf konusunda buzdolabının “A” veya “B” enerji sınıfı kadar,şebekeye bağlı kalmadığı bu aralıkların uzunluğu,bu fasılalardaki verimli ve etkin çalışması da bizim için çok önemlidir.
Buzdolapları, termodinamik prensiple soğutma çevrimini yapabilen,dışarıdan enerji alarak ters prensiple çalışan ısı makineleri(Isı pompaları)dır.Isı enerjisini iç mekandaki evaporatörle,dış mekandaki kondensere,buharlaşma gizli ısısı ile,kompresöre verilen elektrik enerjisinin,kompresörün,bir akışkan pompası görevini üzerine alması ile dış ortama taşıyarak yaparlar.Dijital yapıda sıcaklık kontrolünün mikrodenetleyici devreler ile sağlanabildiği,tam elektronik sistemlerde,elektronik ve mekanik kısmın, ayrı ayrı bakımlarının yapılması,enerji verimliliği ve tasarrufu açısından ayrı bir önem taşımaktadır.
Örneğin,no-frost buzdolaplarına,doğrudan enerji tasarrrufu açısından etki eden faktörleri ele alarak hep birlikte inceleyelim.
A)İç mekandaki etkiler:No-frost buzdolaplarının iç mekanında, soğutma havasının sirküle edebilmesi için birtakım menfezler(hava geşiş ızgaralı aralıklar) bulunur.Bunların tümü içerideki yiyecekler tarafından,dikkatsizce kapanmışlarsa,sirküle eden soğuk hava dirençle karşılaşır,olması gerektiği ölçüde etkin olarak buzdolabı içerisinde dolaşamaz.Termostatla belirli bir derecenin(Örneğin +4 C gibi)sabit tutulabilmesi için yapılan proses kontrol işleminde,hermetik kompresördeki elektrik motorunun devrede kalma süresi gereksiz olarak uzamış olur.Bu da,her fasılalı çalışma süresinin daha sık aralıklarla ve uzun yapılmasına neden olur.Dolayısiyle enerji sarfiyatı da artar.
B)Dış mekandaki etkiler:Dış mekandaki etkileri;
1. Elektronik devre kartının etkisi
2. Kondenser ünitesinin dış ısı transfer yüzeyinin etkisi olarak 2 maddede inceleyelim.
1.Elektronik devre kartları(Modülü) : Makinanın motordaki ve diğer bileşenlerindeki mağnetik ortamdan uzak,üstte,tavan bölümünde yer alan elektronik devre kartı,makinenin sıcaklık gösterimi,kişisel gösterge ile ilgili değişimlerinin,sıcaklık kontrolünün, mikrodenetleyici entegrelerle yapıldığı, tek ve diğer sistemlerden bağımsız bir modülüdür.Bu modülün belirli aralıklarla temizliğinin yapılmayıp ihmal edilmesi,fazla miktarda ev tozuna maruz bırakılması sonucunda,hermetik kompresörün çalışması ve hassas sıcaklık kontrolü,ölçümü işlemlerinde birtakım düzensizliklere,sıcaklık ölçüm tutarsızlıklarına neden olabildiği görülmüştür.Bu da,hermetik kompresörün devrede bazen sürekli takılıp kalabilmesine,fasılaların yok denecek kadar azalmasına,dolayısıyla de enerji sarfiyatını istenmeyen şekilde artırabilmektedir.
2.Kondenser ünitesinin dış yüzeylerinin ısı transfer,yüzeyinin (Kanatçıklarının) temizliğinin etkisi: Kondenser metalik borularının,arkada geniş yüzeye dağılıp,geniş alanda ve çok yer kaplayarak havayla yapılan soğutma şekli, en az yer sorunuyla radyatör yapısında ve cebri bir hava sirkülasyonu sağlayan bir pervane ile soğutulmanın sağlandığı başka bir yapıya dönüştürülmüştür.Ancak bu yapıda,dar bir alanda,ayni işin sürekli hava sirkülasyonu ile sağlanmasında,evaporatör borularının radyatör düzeninde,sıkışık bir yapıda çalışmasında,hava sirkülasyonu sırasında havayla taşınan toz,kir,havadaki partiküllerin,bu yapıda sıkışması,aralıklarda hapis kalması,bir süre sonra dolması kaçınılmazdır,bu yapının bir dezavantajıdır da diyebiliriz.
Bu olumsuz durumu kaldırmak,kondenser boru sisteminin radyatör formundaki yapısında biriken partiküllerinin (Toz,kir,yabancı cisim,vb.) bir şekilde bu yapıdan uzaklaştırılması, sistem verimi ve enerji ekonomisi açısından ayrıca gereklidir.Basınçlı hava verebilen sistemler,bazen yapışkan ve inatçı olan kirleri uzaklaştıramayabilir.Böyle durumlarda,el püskürteçleriyle,suyla karışım yapılmış sıvı yüzey temizleyicilerinin(Cif,pril,vb.) bir atomizörle bu yapıya yakından püskürtülmesiyle,kirlerin metalik yüzeyden tamamen kopabilmesi sağlanabilmelidir.Kopan parçalar,ya alt yüzeye düşecek veya yine bu yapıya takılıp kalabilecektir.İkinci defa uygulanan basınçlı havayla, bu partiküllerin tümüyle uzaklaştığından da emin olunmalıdır.Bu işlemin belirli periyotlarda yapılması ihmal edilirse, bu durum kondenser sisteminin soğutma verimini düşürecek,enerji sarfiyatını ise yine olumsuz yönde arttıracaktır.
Evlerde enerjinin en uzun süre kullanıldığı sistemler olarak, ikinci sırada aydınlatma sistemleri ele alınabilir.Bu sistemler seçilirken,daha verimli olabileni ve ayni ışık şiddetini (Lümeni) sağlayabilen energy-saverli ve “A” enerji verimliliğinde olanları ayni amaçlar doğrultusunda kullanılabilir.Bu,hatırı sayılabilir bir tasarruf sağlayacaktır.
Örneğin ; 32 watt.lık bir yuvarlak flüoresan ampülün,elektronik balast veya normal balastla sağladığı ışık miktarını,25 watt.lık çok ince yapıdaki yuvarlak flüoresan ampülü,”energy-saver”li ve “A” enerji verimliliği sınıfından ayni şekilde sağlayabillir.Eşit şekilde yapılan aydınlatma işleminden,lamba başına 7 watt. Enerji tasarruf elde edimiş olur.Evde en az 4 tane yer almasında ise, 4*7=28 watt’lık bir elektrik tasarrufu demektir.Bu sadece flüoresan lambalar açısından düşünülen çok basit bir tasarruftur.
Elektrik süpürgelerinin toz torbalı olanlarının, toz torbası tam dolduğu halde kullanılması,ayni işi daha fazla elektrikle yapmayla eşdeğerdir.Çünkü verimi düşen bir makinayla, normalde 5 dakikada alınacak tozlar,8-9 dakikada verim düştüğünden dolayı çekilip alınabilir.
Dizüstü pc’ler masaüstü pc’lerden yapı gereği 2-3 kat daha az enerji harcaması yaparlar.
Çamaşır makinaları, 30 derece yerine 60 derece ile,eğer çok gerekmedikçe sürekli yıkandıklarında,rezistanslarının 60 dereceye kadar,daha uzun zamanda,daha fazla akım çekerek ısıtmaları yüzünden daha fazla elektrik harcarlar.
70 ekran tüplü (Crt) bir tv,150 watt, 55 ekran 100 watt, 51 ekran 85 watt, 37 ekran ise 75 wattlık bir. enerji harcaması yapar.Lcd tv seçilecekse ayni ekran boyutlusunun led lcd tipteki bir modeli mutlaka seçilmelidir.Tasarruf sıralaması; led lcd > lcd > crt (Tüplü) şeklindedir.
Elektrik sobalarında sıcaklık seçimi:Elektrik sobalarının termostatik kontrollü olanları seçilerek,termostatları odada konfor için gereken sıcaklık derecesinden daha yüksek değerlere ayarlanmamaya çalışılmalıdır.Bu da,rezistansın daha uzun periyotta devreye daha az girerek,enerjinin,oda aşırı ısıtılmadan tasarruf edilebilmesini sağlar.Odaya enfiltrasyon (Sızıntı) yoluyla ısı kaçağını önleyebilmek için,pencere ve kapıların ısı izolasyonu (Yalıtılması) mükemmel olarak en baştan sağlanabilmiş olmalıdır.
Bu ay gelen elektrik fatura değeri,bazı kişisel gayretlerim neticesi,18 milyon tl. düşerek 45 tl. olarak gelebilmiştir.
Yaptığım bazı değişimler;
1)32” lcd tv (B enerji sınıfı 110 watt,yazılıdır,ancak 140-150 watt’ı tam olarak çektiğini düşünüyorum.Markası Samsung’dir) yerine 51 ekran tüplü,Arçelik,85 watt.lık olanını 1 ay boyunca kullanabilmek.
2)Arçelik no-frost & electronic,5285 NF FH, ”A” enerji sınıfındaki buzdolabında,yukarıdaki işlemleri tek tek yapmak ve 1 aydır bu şekliyle kullanabilmek.
3)Havalar soğuk gittiğinden,kurutma sorunu yüzünden çamaşır kullanma süresini azaltmış bulunmak.Çamaşır makinesi Arçelik 8144 BJ,” A+ ” enerji sınıfında,8 kg’lıktır.
4)32 watt.lık balastları,25 watt.lık elektronik energy-saver’lerin sağlam,çalışan balastlarıyla değişip, 2 yerdeki aydınlatmayı 32 yerine 25 watt. enerji harcamasıyla yapmış bulunmak.
5)Minton uydu alıcısı,pic yazılımı silindiğinden,tamire gitmemiş,kullanılmamış ve 1 ay boyunca çalışır durumda evde şebekeye bağlı kalmamıştır.Cihaz gücü 21 watt'dır. (24/24)*(1 ay)
6)Evde başka herhangi bir değişiklik ayrıca da yapılmamıştır.Bulaşık makinesi 1 ayda,her zaman olduğu gibi,sadece 2-3 kez kullanılmıştır.Markası Bosch olup,sadece 4 yıkama programlıdır.Değerlendirme ve yorumlar yapılabilir.Kolay gelsin.