KISA DEVRE-ROTORLU MOTORLAR(SİNCAP KAFES MOTORLAR)
Kısa devre-rotorlu motorlar üç fazlı motorların en önemlilerinden olup kısadevre çekirdekli motorlar ve kafes-rotorlu motorlar olarak da anılmaktadır. Ülkemizde bir benzetme nedeni ile kafes - rotorlarına sincap kalesi deyimi yakıştırılmıştır.
Bu motorların statoru Döner bilezik - rotorlu motorlarda olduğu gibi yapılmıştır. Buna karşın rotor saç paketi oluklarında sargılar yerine alüminyum ya da bakırdan yuvarlak veya kanatçık şeklinde çubuklar bulunur. Bu çubuklar her iki ucundan kısadevre bilezikleriyle elektriksel olarak kısadevre edilmiştir. Bu değin oluşturulmuş bir düzen şekli rotor saç paketi ile birlikte sincap kalesi olarak tanınır.
Alüminyum kafes doğrudan doğruya rotor saç paketi üzerinde pres - döküm yöntemi ile elde edilir. Bakır kafesin yapılması için: önce, rotor saç paketi oluklarına bakır -dökümü yapılarak, çubuklar elde edilir, sonra bu çubukların her iki tarafına kısadevre bilezikleri sert lehim ile birleştirilir.Bu türde kısadevre edilmiş kafesli bir rotorun, bilezikleri dışarıdan kısadevre edilmiş döner bilezikli bir rotora göre çalışma şekli bakımından bir ayrıcalığı yoktur.
İşletme Karakteristikleri:
Kısadevre-rotorlu motorlar işletme anında bilezikleri kısadevre edilmiş döner bilezik -rotorlu motorlarla hemen hemen aynı özellikleri gösterir. Kısadevre rotorunun yol
alma momenti daha küçük ve yol alma akımı çekişi daha büyüktür.Kısadevre-rotorlu motorların yol alma akımı, anma akımının 8-10 katı büyüklükte olmaktadır. Geçit - momentini küçük tutmak amacı ile rotor çubukları yatık ya da V -basamakları halinde
tertiplenirler. Bazı kafes-rotorlu motorların rotorlarıilk devre bağlama anında yüksek bir etkin direnç ve motor yüksek devire geldikten sonra küçük bir etkin direnç gösterir. Bir tür kendinden yol-verme dirençli olan bu rotorlarda ilk devre bağlama anında akım çekişi küçük ve yol alma momenti büyük olmaktadır. Bunun sonucu motor daha yumuşak yol alır. Motor yüksek devire ulaştığında rotor direnci kendiliğinden küçülür ve yüklenmeler karşısında devir sayısı değişikliklerini büyük ölçüde önler. Bu tür otomatik direnç ayarlı bir rotor Skin efekti prensibine göre çalışır ve bunlara bu nedenle Skin efektli rotor da denir. Skin efektli
rotorların saç paketi üzerinde alt alta iki sincap kalesi bulunur. Alttaki kafes işletme kafesi; üstteki kafes yol-verme kafesi olarak anılmaktadır. İlk devre bağlama anında hem işletme kafesinin, hem de yol-verme kafesinin çubukları üzerinden alternatif akımlar geçer. Üzerinden akım geçiren çubuklar çevresinde manyetik alanlar oluşur.
Her bir çubuğun manyetik alanı hem kendisine hem de komşu çubuğa etkiyerek çubuk dirençlerinin- yükselmesine neden olur (Skin efekti ve Proximity efekti). İşletme kafesinin çubukları altta bulunduğundan, bunların alan çizgileri daha çok demir üzerinden geçmekte ve manyetik akının büyük olmasından dolayı dirençleri büyük olmaktadır. Rotor devir sayısı arttıkça, rotor frekansı düşer ve skin efekti akım frekansı ile doğru orantılı olduğundan çubukların direnci küçülür.Skin-efektli rotorların yol alma momentleri (MA) büyük ve yol alma akımları küçüktür. Bunların en büyük sakıncalı tarafı, oluk kesitlerinin, yani bir deyimle hava aralıklarının oldukça büyük olmasıdır. Bu nedenle bunlarda akı kaçakları büyük, güç faktörü ve verimi küçük olmaktadır.
Daha hafif ve ucuz olan kafes-rotorlu motorlar çok az bir bakıma gereksinim duyarlar ve fırçaları olmadığından kıvılcım; yani parazit oluşturmazlar. Bu üstünlüklerinden dolayı döner bilezik rotorlu motorlara göre daha çok tercih edilirler. Kafes – rotorlu motorlardan, örneğin: iş makinalarında, kaldırma düzenlerinde ve tarım,