10k lık ntc ve ona bağlı olan trimpot bir gerilim bölücü oluşturuyor. trimpot değerini bir dirence sabitlediğinde ntc de sıcaklığa göre değer değiştirdiğinde bölünen gerilim (trimpot orta ucdan cıkan uc)
comparator olarak konfigüre edilmiş op-amp ın non-inverting girişine uygulanıyor. r2 ve r1 de yine aynı şekilde birer gerilim bölücü olarak uygulanmış burada tek fark sabit olmaları. aynı şekilde bunlardan biriside trimpot olup , şuandaki trimpot yerinde de sabit direnç olabilirdi. hiç birşey farketmezdi sadece ters çalışabilir bu durumuda bir çok şekilde değiştirebilrisn. mesela opamp giren 3 ve 2 numaralı ucları yer değiştirebilirsin (öğrenme maksatlı) yada trimpot ile ntc de yer değiştirebilirsin.
gelelim op-amp ın komparator (karşılaştırıcı) olarak kullanılmasına. opamp lar içerisinde bir çok yarı iletken ve transistor bulunduran tümleşik devrelerdir. bir çok uygulama alanı ve bağlantı şekli vardır. (burada anlat anlat bitmez op-amp ları incelemelesin)
burada opampın iki adet girişinden birisine sabit bir gerilim uygulanıyor 2 adet 10k ile bölümüş 12v yani 12v/2 = 6v opampın 2 numaralı ucunda bulunuyor (ölçmelisin). diğer uç ise sürekli değişen bir gerilime sahip bunun sebebi ntc sıcaklıkla direnç değiştiriyor ve gerilim değişiyor. 3 numaralı uçtaki gerilim 6 numaralı uçtan eşit veya yüksek olduğunda çıkış 1 (+v) oluyor. düşük olduğunda ise 0 (
gnd) oluyor. bu sayede çıkştaki mosfet iletime geçip yükünü devreye alıyor.
bir örnek daha vereyim mesela buradaki NTC ile bir fan kontrollü oda soğutucu yapsan set ettiğin noktaya gelene kadar fan çalışsa sonra duracaktır fakat en ufak bir değişimde 0.1c bile oynasa fan tekrar çalışacaktır. ikidebir fan bir çalışıp bir duracaktır buna osilasyon denir bu kontrol sistemlerinde istenmeyen bir durumdur. bunun için hysteresis aralığı vermek gerekir. buda yine op-amp larla yapılan window comparator yöntemi ile olur. iki adet set sedilen nokta vardır. mesela +10 derecede fan devreye girer soğutmaya başlar +1 dereceye kadar çalışır +9.99 olsa bile fan durmaz. +10 ile +1 arasındaki değere hysteresis denir. bunu opampa bağlanan dirençler ile hesaplarsın. bunlar donanımsal yöntemlerdir. ileride bu işlere devam edersen MCU yazmaya başladığında hysteresis gibi işlemleri 2 satırda program olarak bitirebileceksin. arabalarda otomatik far sistemleri mesela hysteresis kullanılarak çalışır aksi takdirde tek bir set noktası olsaydı mesela akşam saat 19:00 daki hava karanlığına set edilseydi ufak osilasyonlar yüzünden far çok hızlı yanıp söner ve hatta far rölesi zırıltılı bir şekilde çekemeden bırakır yada bırakamadan çekerdi.
neyse hysteresis kısmını şimdilik geçelim. op-amp lar diğer bütün komponentler gibi çok önemlidir.mutlaka araştırıp bol bol uygulama yapmalısın.
devreyi çalıştırmanın sana yetmemesi onun nasıl çalıştığını merak etmen, senin için başarının habercisi bu sözüme kulak vermelisin eğer iyi bir tasarımcı olmak istiyorsan bu yolda devam. bu iş tamamen paranoyakça merak ve sabır gerektiren bir iştir.zaten bu yapılmış diyen insanlara asla kulak asma yapılmış ama nasıl yapılmış olduğundan fikirleri yok. ben 10 yaşından beri elektroniğin içindeyim 37 yaşındayım sökmediğim televizyon radyo kalmamıştır zamanında hep nasıl olur sorusunu sordum. bu nasıl çalışır şu nasıl tepki verir diyerek. hiçbir işime yaramayan bir çok malzemeyi sadece öğrenmek adına alıp denerdim halende alırım.sonuçta şimdi biomedikal cihaz tasarımcısıyım. silahların çok çeşitli olsun donanımın çok olsun fazla bilgi zarar vermez bilgilendikçe bilgiye olan açlığın artar mütevaziliğin artar. yaradanın verdiği akıl fikirle insanların neler yapabildiğini daha iyi anlarsın dolayısıyla inancın artar.
kolay gelsin
