Robotiğin Tarihçesi ve Gelişimi (ROBOTİK-2)

Robotik biliminin başlangıcı sayabileceğimiz tarihler, sanayi devriminin aksine milattan önceki yıllara dayanıyor. En şaşırtıcı olanı ise, bazı olay ve kavramların, mistik hikayeler ve destanlar içerisinde robotik biliminin yer alması.

Robotiğin Kilometre Taşları

İşte bunlardan biri çoğumuzun adını duyduğu, MÖ 8. yy da İzmir’de yaşadığı söylenilen Homeros’un İlyada destanından. Destandan anlaşılana göre tanrı ve kutsal sayılan demirci Hephaestus(Hepestus), değerli metallerden kendilerine hizmetkarlar yapmışlardı. Ve bulunan bazı bronz heykellerin bu hizmetkarlar olduğu söyleniyor.

Şimdi yazılanlarda ise robotik, Mısırlı rahiplerin insanlar arasında sözlerinin geçerliliğini artırıyor. Uygulamada Mısırlı rahipler halkı kendi sözlerine itaat ettirmek için yeni bir yöntem bulmuşlardı: Düşünen kahin makineler, meydanlara yerleştirilip konuşarak halka uyarıda bulunuyorlardı. Ancak bu tanrı elçileri, kahinlerin içlerine girdiği kostümlerden başka bir şey değildi.

Robot gelişiminde göze çarpan icatlardan biride matematikçi ve mekanikçi devlet adamı bir filozof olan Archytas(Arkitas), basınçlı buhar ve hava ile çalışan ve kuşların nasıl uçtuğunu gösteren bir mekanik güvercin geliştirerek bir robotik örneği sunmuştur.

MÖ 210. yıllarda yaşamış,ortaya attığı denge prensipleriyle dengeleri alt üst eden ve onu en çok sıvı basınç kanunlarıyla tanıdığımız Archimedes(Arşimet)’ten de bir çok robotik örneği görüyoruz. Bu robotik çalışmalarda öyle yabana atılır şeyler değildi.Kimi zamanları tüm şehri kurtarabiliyordu.

Örneğin, ünlü Sirakuza savunmasında Romalı’ların denizdeki kabusu olan halat ve makara sistemlerinden oluşmuş dev kıskaç,savunmanın başarı elde etmesinde büyük rol oynamıştır.Arşimet’in buna benzer bir çok icadı bulunmaktadır.

Sırada, Automata, Mechanica, Pneumatica vb. kitaplarıyla otomatik teknolojisinin gelişmesine hizmet etmiş Aleksandrialı Heron var. Matematikçi, fizikçi ve mühendis olan Heron Automata kitabında kendi kendine hareket eden robotik mekanizmalardan,otomatik tapınak kapılarından vs. bahseder.

Oysa otomatik kavramının hayata geçirilmesi 1700 ‘lü yıllar olarak kabul edilmektedir. Ayrıca dönemin büyük mühendisi Heron ,tarihteki ilk programlanabilir robotu yaparak bu alanda öncü olduğunu ispatlamıştır.

Şimdiki robotik çalışması ise Artuklu beyliğinin başkenti olan Diyarbakır’da yaşamış Artuklu sarayında uzun yıllar mühendislik yapan İbn-i Rezzaz El Cezeri’den . Cezeri’nin türkçesiyle”Mekanik Hareketlerinden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap” adlı kitabında elliden fazla mekanik sistem yer almaktadır. Bunlardan belkide en ilginci Artuklu hükümdarı için tasarladığı, hükümdarın eline su döken hizmetçidir. Ayrıca filli su saati ,otomatik yüzen kayıklar, ikramda bulunan kurulama makinesi vb. mekanik,robotik sistemler yer almaktadır.

Renosans’ın büyük bilim adamı ve sanatçısı Leonardo Da Vinci’den robotik örneği görmek bizi şaşırtmayacaktır. Da Vinci’nin insan anotomisi çalışmaları ve mühendislik yeteneğinin birleşmesiyle  ortaya çıkartabileceği ,insan hareketleri yapabilecek robot taslakları yazılı kaynaklarda belirtilmiştir. Otamatlara örnek olarakta,kendi kendine giden aracını örnek gösterebiliriz.

Tarihlerle Robotik Gelişim

1770 yıllarda macar bir mekanikçi tarafından ‘satranç oynayan türk’ robotunun nasıl çalışıldığı o dönemler anlaşılamadı.Sonraları müzeye kaldırılan robot müzede yanarak tarihe karıştı.

Bu uygulamalara ek olarak birçok örneği robotik tarihinde görüyoruz.Bu örneklerden günümüze yaklaşana kadar,sıkmamak adına kısa kısa bahsedelim.

1937’de Amerikan şirketinin tasarladığı ‘sigara içebilen’ basit insansı robot,Westinghouse.

1949’da ilk otonom robotlar olarak kabul edilen,ışığa duyarlı robotlar Elmer ve Elsie.

1954’de ilk robot şirketi Unimation kuruldu.Şirket Unimat adlı endüstriyel robotunu General motor şirketinde üretim amaçlı kullanarak tarihe geçti.

1957’de MIT robotlarla bilgisayar destekli üretim yaptı.

1963’de ilk yapay kol denendi.Rancho 6 eksenliydi ve bilgisayar ile kontrol edildi.

1966’da ABD ordusu için 4 bacaklı yürüyebilen hidrolik robot geliştirildi.

1973’de Kuka adlı Alman yapımı robot,elektro mekanik kollara sahipti ve hidrolik olmayan ilk endüstriyel robot ünvanını aldı.

1973’de dünyanın ilk insansı(humanoid) robotu Japonya’dan.Wabot 1 birçok alanda ilk olma özelliği ile görenleri şaşırttı.1984’de Wabot 2 yeni özellikleri ile tanıtıldı.

1986’da Japon otomotiv firması Honda Asimo projesini başlattı.

1997’de güçlü endüstriyel robotik firması ABB kuruldu.

1990 yılında Türk firması Altınay Robotik,ilk altı eksenli robotunu üretti.1993’de ise Altınay ilk endüstriyel robotu üreterek yüksek teknoloji ödülünü aldı.

1999’da Sony, ilk sosyal robot Aibo’u üretti.

2002’de I Robot şirketi robotik elektrik süpürgesi Roomba’u üretti.

2002’de ilk insansı robotumuz Suralp üretiliyor.Yürüyebilen robotumuz görsel algılama özelliğine de sahip.Ayrıca çeşitli algılayıcılarla da donatılmış.Tübitak tarafından desteklenen proje engebeli arazide yürüyüş için tasarlanmış.

Robotlar insanlara şekil olarak benzetildiler ancak ilk defa tamamen insana benzer bir robot,2003 yılında yapıldı.Osako üniversitesi ve Kokora şirketi tarafından yapılan robot, japon kadın benzeri bir görünüme sahip asistandı. Yüreyemeyen asistan ayakta durabiliyor ve oturabiliyordu.

Robotik gelişimini incelediğimiz üzere görüyoruz ki robotlar hızla hayatımızın bir parçası oluyor. Makinelerle iletişime geçen robotların büyüsünden kurtulmamızla birlikte hizmet eden robot dostlarımızı sık görmeye alışıyoruz bu robotlar insan-robot etkileşiminin en somut örnekleri olsa gerek. Kendi kendine çoğalan ilk robot olma özelliği ile Cornell üniversitesi 2005’de uzay robotlarını tanıttı.Ülkemizde nihayet üniversiteler aracılığıyla robotik yarışma ve çalışmaları 2006 yılından itibaren düzenlenmeye başlandı.Yine Japonyalı 2009 yılına damga vuran kadın şeklindeki robota, sosyal özellikler katılması hedeflenerek yüzüne mimik yapabilme yeteneği eklendi. Sistem, gömülü bilgisayarlar ve gelişmiş yazılımlarla desteklendi. Hava robotiğinde de bahsedeceğim şimdi bahsetmekten de gurur duyduğum tamamen yerli insansız hava aracı Anka 2010 yılında üretildi. Kendi sınıfının en üst kategorisinde yer alan hava aracımız, Türk havacılığı açısından önemli bir adım oldu.

2011 yılında iRobot, evde hasta bakıcılığı ve iletişim yapabilecek Ava adlı robotu tanıtıyor.

Birkaç şirket giyilebilir robotik için 2011 yılında kolları sıvamış. İnsan hareketlerine yardımcı fonksiyonel ürünler geliştirmişler. Bu robotlarla gerçek anlamda içli dışlı olmamız anlamına geliyor. 2012 yılında ise Pittsburgh üniversitesi düşünce ile kontrol edilebilen mekanik kol geliştiriyor.

Günümüze kadar robotik,bir çok sahanın içine girmeye devam ediyor. Örneğin robotik cerrahi yakın zamanlarda duyurulmuştu.

Robotlara alışmak onların işlevliği ve güvenilirliği ile ölçülüyor. Umarız tarihte iyi anılmaya devam edilirler.