Tristörler

Katılım
20 Eyl 2006
Mesajlar
440
Puanları
1
Yaş
39
KONU: A. TRİSTÖRÜN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ



a) Tristörün yapısı ve çeşitleri :






Tristör en az dört silisyum yarı iletken parçanın birleştirilmesinden oluşan , anahtar ve doğrultma görevi yapan bir elemandır. SCR ( Silikon Kontrollü Redresör) ismi de verilir. Değişik güçte tristörler imal edilmektedir. Çalışma sahası ; 50 V – 8000 V , 0.4 A – 4500 A arasında olabilmektedir.

Tristörler sırasıyla birbirini takip eden “ P ” ve “ N ” tipi silisyumdan yapılmış dört yarı iletken tabakadan yapılmıştır. Bu dört tabakanın en dışındaki “ P ” tabakası anot, diğer dıştaki “ N ” tabakası katot görevi yapar. Yapısındaki yarı iletkenler çeşitli kalınlıktadır ve değişik miktarlarda katkılandırılmıştır. Bu yüzden her katmanın iletkenliği farklıdır.

Yukarıdaki şekilde tristörün yapısı, diyotlu ve transistörlü eşdeğer devresi göstererilmiştir. Transistörlü eşdeğer devresinde G ucuna bir akım verilince NPN tipi transistör iletime geçerek kollektör akımı geçirmeye başlar. Bu kollektör akımı PNP tyransistör baz akımını sağladığı için PNP tipi transistörde hemen iletime geçer ve emiter – kollektör üstünden NPN tipi transistörün beyzine akım gönderir. Dolayısı ile G ucundan uygulanan akım kesilse bile transistörler birbirini besleme devam eder, iletimde kalırlar.

9 çeşit tristör vardır ;

1) Standart tristör: Ağır sanayi cihazlarında AC ve DC de 400 – 1000 Hz,4000V,1000A

2) Hassas tristörler : Düşük gerilimli elektronik devrelerde. 0,7V – 100uA ile tetiklenebilir.

3) Hızlı tristörler: 10 KHz’ lik frekans sınırında çalıştırılabilirler.

4) Komplemanter ( Tamamlayıcı) tristör : Geyt anota yakındır. Negatif pals ile çalışır.

5) İki geytli tetrod tristör

6) Geyt ile yalıtkan olan tristör ( GTO ) , ( GCS )

7) Fototristör

8) Asimetrik çok hızlı tristör ( ASCR )

9) Amplifikatör geytli tristör.



b) Tristörün uçlarının açıklanması :



Aşağıda bir tristörün sembolü gösterilmektedir. Tristör 3 elektrotlu ( uç , ayak ) bir elemandır. Bu uçlar Anot, katot ve geyt ( gate , kapı )’ dir.




c) Tristörün çalışması :






Tristörü doğru polarize etmek için anotuna ( + ) katotuna ( - ) gerilim verilmelidir. Uygulanan bu gerilim değeri çok arttırılırsa bir noktadan sonra tristör aniden iletime geçip A –K direnci dolayısı ile A – K voltajı düşer geçen akım artar. Eğer ters polarize edilip gerilim arttırılırsayine bir noktadan sonra ters yönde ani akım artışı olur. Bu ise istenmeyen bir durumdur ve tristörü bozar. Tristörün doğru polarize edilip A –K voltajının arttırılması ile iletime geçirilmesi kullanılan bir yöntem değildir. Çoğunlukla A – K doğru polarize edildikten sonra geyte ufak bir gerilim darbesi verilip tristör iletime geçirilir. Tristör bu şekilde iletime geçtikten sonra geyt gerilimi kesilse bile tristör iletimde kalır.



d) Tristörün kullanım alanları :



Kumandalı doğrultucular, elektronik kontaktörler, zaman rölesi, DC ve AC motorların hızlarının ayarlanması ve dönüş yönlerinin değiştirilmesinde kullanılır.





KONU: B. TRİSTÖR TETİKLEME YÖNTEMLERİ

a) Tristörü tetikleme ve yöntemlerinin açıklanması:



Tristör birden fazla yöntemle iletime geçirilebilir. Bu metotlar şunlardır.

· Anot-Katot gerilimdeki hızlı bir değişim: Anot – Katot gerilimi iletim yönünde çok hızlı bir değişim gösterirse tristörü iletime geçirebilir. Nedeni de tristörün birleşim bölgelerinin bir kondansatör gibi davranmasıdır.

· Doğru yönde Anot – Katot geriliminin çok arttırılması : Geyt gerilimi sıfırken ( Ig=0) anot – katot gerilimi çok arttırılırsa tristör kırılma voltajından sonra iletime geçer.

· Işıkla tetikleme : Diyot ve transistörlerde olduğu gibi tristörlerde de foto elektrik etkisi ile elektron hareketi başlatılabilir. Işık bir mercek yardımıyla silisyum yapıya uygulanır. Anot katot arası iç direnç küçülerek tristör iletime geçer.

· Sıcaklığın arttırılması : Sıcaklığın artması ile tristör iletime geçebilir. Ancak bu istenmeyen bir durumdur. Tristörün bileşim noktasındaki ısının artması kaçak akımların artmasına neden olur. Eğer kaçak akım seviyesi eşik seviyesini geçerse tristör kendiliğinden iletime geçer.

· Geyt’ine düşük gerilim, küçük akım uygulama : Ençok kullanılan yöntemdir. Geyt’e uygulanan düşük gerilimlerle, büyük gerilim ve akımlı devreler kontrol edilir. Tristörün anot – katot arası direnci çok büyüktür. Geyt’e uygulanan düşük gerilim, anot – katot arası direnci küçültür ve tristör iletime geçer. Bu yöntem DC ve AC devrelerde uygulanırken devre özelliklerinden dolayı farklı şekillerde uygulanır. Tristörü DC’ de tetiklemek gayet basitken AC’ de tetiklemek için Geyt polarması doğrultulmalıdır.



b) Tristörün DC’ de tetikenmesi yöntemi :



Tristörün DC tetiklenmesinde geyte tetikleme veren S anahtarı açık olduğu sürece Anot ve katot’un doğru polarma olması , tristörün çalışması için yeterli değildir. S anahtarı kapatılınca tristörün geyt ucu tetikleme voltajını alacağından iletime geçer ve yükü ( lambayı ) çalıştırır. Artık geyt akımı kesilse bile tristör iletimde kalıp lamba yanmaya devam edecektir. Geyt’i tetiklemek için birinci şekilde ayrı bir kaynak kullanılmış ikinci şekilde ise aynı kaynaktan tetikleme voltajı alınmıştır.





c) Tristörün AC’de tetiklenmesi yöntemi :



Tristörü AC’de çalıştırmak DC’ de çalıştırmaya nazaran biraz daha dikkat isteyen durumdur. Çünkü AC voltajda bilindiği üzere akım yönü devamlı değişmektedir. Yani tristörün Anot – Katot ucu devamlı polarma değiştirmektedir. A-K arasına bir süre pozitif alternans gelirken bir süre de negatif alternans gelir. Pozitif alternanslarda tristör tetiklenirse iletime geçer negatif alternanslarda ise Anot-Katot zaten ters polarma olduğu için akım geçirmez. Yani yalıtımdadır. Yalnız her pozitif alternanstan önce tristör yalıtımda olacağı için her pozitif alternansta tetikleme verilmelidir. Bu işlem AC gerilimin bir kısmının değerinin düşürülüp sadece pozitif kısımlarının seçilip geyt’e uygulanması ile sağlanır. Yani A-K üstündeki voltaj paralel bir koldan gerilimi düşürülüp bir diyot ile sadece pozitif kısımlar seçilir ve geyte uygulanır. Bununla ilgili devre şeması aşağıda gözükmektedir.
 
bilgilerin çok güzel ama keşke tristörlerin resim olarak şemalarını ve grafik bilgilerinide verseydin çok güzel olurdu
 
tristörü devrede iken kesime geçirebilirmiyiz.bu konuda bilgisi olan varsa bi zahmet yazsin..
şimdiden tşk...
 
tristörün kesime götürülmesi zor. bu yüzden düşük gerilim ve akım değerlerinde kullanmaktan kaçınılıyor.
kesime götürmek için ayrıca "komutasyon" devreleri tasarlanıyor. verilen linke tıklarsanız anlatılmış.
 
yukarıda tiristörün 0,7 volt la bile tetikleneceyını söylüyor ben bunu protosda denıyorum 0,1 bile tetiklenıyor bu nasıl oluyor
 
kullandığın tristörün datasheetine bakabilirsin orada tutma akımı ve kilitleme akımı vardır tristörden geçen akımı kilitleme akımının altına çekersen ve sönme süresi kadar negatif beslersen (veya pozitif o.7 V uygulamayacaksın) tristör bu sefer kesimde kilitlenecektir.olursa bi sorun yazarsın
 
Tristör ve diyot resimleri ve data sheet
 

Ekli dosyalar

  • elektronik-tristor-ve-diyot.rar
    276.2 KB · Görüntüleme: 1
tristörler endüstriyel alanda kullanılan vazgeçilmez malzemelerdir.küçük trstörler (mrc 100-6) gibi aynı bc 237 tipinde yada bd 244 benzeyen tistörler kamçılı tristörlerin yanında modül tristörler de var modül tristörler galvanik trafolar ile dc voltla beslenir.0.977v diğer tristörler dc ile yada ac ile beslenir.burda sanayi de kullanılan MCC 162-14 162 Amper 1400v datasheet bu kodu yazarsanız resminide görebilirsiniz.merak edilen soruları cevaplamaya çalışırım...
 

Yeni mesajlar

Forum istatistikleri

Konular
127,964
Mesajlar
913,940
Kullanıcılar
449,609
Son üye
cherrywine

Yeni konular

Geri
Üst