Topraklamanın Önemi !

ykp55

Üye
Katılım
27 Ocak 2010
Mesajlar
539
Puanları
16
Konum
samsun
Topraklamanın önemi:
Elektrik tesislerinde topraklamanın amacı;elektrikli cihazları kullananların can güvenliğini sağlamak, cihazlarıntahrip olmasını önlemek ve sistemin toprak katsayısının 0,8 ve dahaküçük değerlere düşmesini sağlamaktır
Elektrik tesisatının akım derecesinde bir toprak kısadevresi (nötrüdirekt topraklı şebekelerde) veya bir toprak kaçağında (nötrü izolelişebekede) arıza noktasından toprağa yayılan akım, gerilim altındaolmaması gereken tesisat kısmında ve toprak kitlesi üzerinde birgerilim düşümü meydana getirir Bu da civardaki canlılar için öldürücüolabilir İşte elektrikli cihazların gövdeleri gibi gerilim altındaolmaması gereken yerlerde oluşan gerilimi toprağa iletmek içintopraklama yapılır
Bu açıklamadan sonra topraklama; gerilim altında olmayan bütün tesisatkısımlarının, uygun iletkenlerle toprak kitlesi içerisineyerleştirilmiş bir iletken cisme bağlanmasıdır şeklinde tanımlanırCanlıların emniyetini sağlamak amacı ile tesisatın akım devresine aitolmayan kısımlarının (elektrikli cihazların metal gövdeleri gibi)topraklanmasına koruma Topraklaması denir İşletme akım devresine aitbir noktanın (trafoların veya alternatörlerin yıldız noktaları gibi)topraklanmasına ise işletme topraklaması denir

2-Topraklama ile İlgili Yönetmelik Maddeleri:
281979 tarihve 16715 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Elektrik TesislerindeTopraklamalar Yönetmeliği, şıkları ile birlikte 30 maddeden ibarettirBurada yalnızca, bizi ilgilendiren iç tesisat ile ilgili maddeleraçıklanacaktır

Madde :3-a5- Toprağa karşı Gerilim: orta noktası yada yıldıznoktası topraklanmış şebekelerde, bir faz iletkeninin bu noktalarakarşı gerilimdir Bu gerilim, faz gerilimine eşittir Bunun dışındakibütün şebekelerde bir faz iletkeninin toprağa temas etmesi durumunda,diğer faz iletkenleri ile toprak arasında oluşan gerilimdir

Topraklama sisteminin esasları

Topraklama Sistemleri
Topraklama
Elektrik tesislerinde, gerilim altında olmayan bütün iletken tesisatkısımlarının uygun iletkenlerle toprak içindeki iletkenlerleirtibatlandırılmas ına “ Topraklama” denilmektedir Topraklama, birizolasyon hatasının baş göstermesi halinde meydana gelecek olan adım vedokunma gerilimlerinin insan hayatını tehlikeye sokacak mertebedeolmasını önlemek veya bu tehlikeli gerilimleri tamamen ortadankaldırmak için yapılır Böylece bir taraftan insan hayatı emniyetealındığı gibi diğer taraftan da işletme emniyeti şartları sağlanmışolur

Topraklama Sistemlerinin Tasarım Esasları
Topraklama yapılacak yerin öncelikle toprak özgül direnci ölçülmelidir Ölçülen özgül direnç (ρdeğerine göre topraklayıcı düzeneği seçilmelidir Seçilen düzenek,toprak yapısına uygun olmalı, toprak hata ve kaçak akımlarını kolaycatoprağa aktarabilmelidir
En çok kullanılan topraklama tipleri aşağıdadır
1- Derin Topraklayıcılar Çubuk, Profil Topraklama Elektrodu
Topraklamaçubuklarının olabildiğince dik çakılmasıyla yapılan topraklamadırÇakılan çubuklar arasındaki mesafe en az bir topraklayıcının boyununiki katı olmalıdır
2- Yüzeysel Topraklayıcılar (Yatay gömülü elektrodlar, yuvarlak kesitli iletkenler ve şerit iletkenler)
Uygunboyda indirme iletkenin toprağa girdiği nokta etrafında bir doğrultudaveya aralarında veya aralarında en az 60° açı bulundurmak şartı ileyıldız şeklinde döşenmiş şeritlerle yapılan opraklamadır şeritlertoprak yüzeyinden 40 cm derinliğe gömülmeli, kesiti 3x20mm’in altındaolmamalıdır Bu tür topraklamalar genellikle kayalık zeminlerde tercihedilmektedir
3- Levha Elektrodla Topraklama
Etkinliğinispeten az olduğundan, topraklama elektrodu olarak levhakullanılmasından mümkün olduğunca kaçınılmalıdır Levhaların toprağadikey olarak gömülmesi ile yapılan topraklamadır Toprak içindekaplanan yüzeyi dolu levha yerine ağ yapıdaki levha elektrodlar tercihedilmelidir Yatay veya dikey kullanımı mümkün olan ekonomikelektrodlardır

Yüksek Gerilim Direği Koruma (Topraklama) İletkeni

Yüksek Gerilim Direği Koruma (topraklama)İletkenini
Enerji nakil hattının enerji taşıyan tellerinin ve direklerin tepesinden geçecek şekilde
yıldırımdan koruma iletkenleri çekilmektedir
Koruma İletkeni Özelliği
Örgülü çelik iletkenler olup enerji nakil hatlarına düşebilecek olan yıldırımı çekerek
toprağa verme vazifesi görürler
Koruma bölgeleri 25 metre yüksekliğe kadar olan tesisler için geçerlidir 25 metreden
yüksekler için koruma güvenliği azaltılır 420 kV’a kadar Şebeke yapıları ortalama 25 metreyüksekliğindedir

Topraklamanın amacına göre sınıflandırılması

Topraklama başlıca üç amaçla yapılmaktadır

1 Koruma topraklaması
İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme araçlarının aktif olmayan kısımlarının topraklanması

2 İşletme topraklaması
İşletme akım devresinin, tesisin normal işletilmesi için topraklanması

3 Fonksiyon topraklaması
Bir işletim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi için yapılan topraklama Yıldırım etkilerine karşı koruma, raylı sistem topraklaması, zayıf akım cihazlarının topraklanması

Koruma topraklaması, alçak gerilim tesislerinde temas gerilimine karşı koruma yöntemlerinden biridir
Yüksek gerilim tesislerinde ise temas gerilimine karşı korumada kullanılacak tek yöntemdir
Baştada belirtildiği gibi işletme araçlarının aktif olmayan bölümleri, uygun şekilde toprak içine tesis edilmiş olan bir topraaklama düzenine iletken bir şekilde bağlanarak koruma topraklaması elde edilir

Burada uygulanan yöntem ile, hata halinde, insan vücudu üzerinden geçecek akımı olduğunca az tutmak ve bu arada devredeki koruma cihazlarının çalışmasını sağlayarak arızalı kısmın, hızla devre dışı olmasını sağlamaktır
İşletme topraklaması, alçak gerilim şebekelerinde, transformatörlerin sıfır noktalarının, doğru akım tesislerinde bir kutbun veya orta iletkenin topraklanması ile yapılır Böylece sistemde, toprağa karşı oluşacak gerilimin belirli değerleri aşmamasına çalışılır
Orta ve yüksek gerilim şebekelerinde işletme topraklaması ülkelerin yönetmeliklerine göre değişmektedir Ülkemizde Orta gerilim şebekeleri direnç üzerinden topraklanmaktadır Yüksek gerilim şebekelerinin ise direkt olarak topraklanması yoluna gidilmektedir

YG Sistemlerinde Yıldız Noktası Topraklaması

YG Sistemlerinde Yıldız Noktası Topraklaması

Özellikle 154 kV veya 35 kV YG' den enerji alan ve kendisine ait birYG dağıtım tesisatı bulunan sanayi tesislerinde, yıldız noktasınıntoprağa göre durumu önemli bir konudur

Yıldız noktası için dağıtım sistemlerinde dört çözüm kullanılmaktadır:

Yıldız noktası yalıtılmış şebekeler

Toprak teması kompanze edilmiş(dengelenmiş )şebekeler

Yıldız noktası değeri düşük bir empedans (direnç) üzerinden topraklanmış şebekeler

Toprak teması kompanze edilmiş ve geçici olarak yıldız noktası, değeri düşük bir empedans üzerinden topraklanmış şebekeler

1 Yıldız noktası yalıtılmış şebekeler

İzole yıldız noktası kullanmak en kolay ve ekonomik yoldur Çünkü ilaveyatırım gerektirmez (Hata akımı kompanzasyonu ve topraklama sistemigibi) Toprak hatası durumunda elektrik cihazları ve oluşansistemlerin kontrolünün yedekleme (redundance) ihtiyacı yoktur Paralelgiden kontrol ve haberleşme kabloları ile etkileşim ihtimali düşüktür

Ama yine de yalıtılmış yıldız noktası, sanayi tesislerindekiuygulamalarda, sadece küçük kapasitif toprak hata akımları (ICE) içingeçerlidir

Uygulama sınırlarının en önemlisi, toprak hatası arklarının bastırılması ile ilgilidir

ICE < 10 A olan toprak hataları için, kablolu ve yalıtılmışyıldız uygulamalarına, ilave tedbirler almadan izin verilmesi tavsiyeedilmez Çünkü bu durumda ardışık toprak hataları tehlikesi vardırArdışık toprak hataları sisteme tehlikeli aşırı gerilimler sürerler vebaşka hatalara neden olurlar 10 A < ICE < 35 Aaralığındaki kapasitif toprak hatalarında ise toprak hatası arkları çokdaha durağandır ve kendi kendisini bastırabilmektedir

ICE >= 35 A olduğunda ise arkı bastırma özelliği ve güvenlidurum ortadan kalkar Kablolu sistemlerde, arklar yüzünden yalıtımmalzemesinin tahrip olmasına engel olmak için hata akımlarının (ICE< 35 A) 35 A' den büyük olmaması gereklidir Bunu aşandeğerlerde, iki ya da üç faz kısa devre ihtimali doğabilir Bu nedenlede kapasitif toprak hata akımlarının ICE <= 20 A ilesınırlandırılması gereklidir

Bu limitlerin aşıldığı kablolu dağıtım sistemlerinde, yalıtılmış yıldızuygulanacaksa çok hızlı çalışan hata yeri koruma cihazları, çok hassasgeçici toprak arıza röleleri kullanılması gerekecektir

2 Toprak teması kompanze edilmiş (dengelenmiş )şebekeler

Toprak teması kompanze edilmiş (dengelenmiş )şebekelerin yıldız noktasıtopraklaması, sanayi tesislerinde en çok kullanılan yöntemdir

Bu yöntemde asıl amaç toprak hata akımı oluştuğunda beslemeyi kesmedendevrenin çalışmasına devam edebilmesidir Bunun için kapasitif toprakhata akımı yıldız noktasına uygulanan bir bobin ile kompanze edilirGeriye çok küçük bir artık akım kalır Hata yerinden bu Ir artık akımıakar Bu artık akım için şu eşitlik verilebilir:

ICE : Kapasitif toprak hata akımı
IL : İndüktif bobin (reaktör) akımı
Irw : Etkin artık akım
Irv : Artık akımın harmonik bileşeni (v sırasındaki harmonik için)

v = 0 için ICE = IL yapıldığında, bir kablolu dağıtım sistemindeki artık akım için
Ir (v=0) = 008 x ICE eşitliliği kullanılabilir

Bu yöntemde, yalıtılmış yıldız noktası yönteminin tersine, fasılalı toprak hataları oluşmaz
Toprak hata arkının bastırılmasından sonra oluşan gerilim tekrar ark meydana gelmesine yol açmaz
Kendi kendini bastıramayan toprak hata arkları için DIN VDE 0105 'de belirtilen uygun önlemler alınarak hata yeri bulunabilir
Oldukça küçük toprak hata akımları meydana geleceğinden, hata yerini belirlemek için çok zaman kazanılmış olacaktır

Bu sistemde, toprak hatasını belirlemek üzere yüksek hassasiyette transient hata röleleri tavsiye edilir
Ayrıca, kesin hata yeri için dijital zamana bağımlı aşırı akım koruma cihazları kullanılmalıdır
Bunun için toprak hata akımı ve artık gerilimin ölçülmesi için hassas transducer' ler gereklidir

3 Yıldız noktası değeri düşük bir empedans (direnç) üzerinden topraklanmış şebekeler

Bu yöntemde amaç, tek fazlı toprak hatalarında faz kısa devrelerinde olduğu gibi beslemeyi selektif olarak kesmektir

Bu yöntemle ilgili olarak aşağıdaki önlemlerin alınması gereklidir

Toprak hata akımı yüzünden besleme kesileceği için prosesle ilgiliyedek makine, yedek besleme veya yedek besleme hattı önlemlerialınmalıdır

Her toprak hatası koruma cihazları tarafından izleneceğinden aşırı akımve diferansiyel koruma için üç fazın da akım trafosu ile donatılmasıgerekecektirSabit zamanlı aşırı akım rölelerinde, hata akımı değerinin akım trafosu nominaldeğerini aşması gerekmektedir Bu durumda min hata akımı 300 A veya400 A değerlerini geçmesi gereklidir

Genel olarak yüksek dirençli toprak hataları akımın yükselmesine engelolduğu için sıfır akımla çalışan koruma cihazları tavsiye edilmektedirBunu sağlamak için kablo tipi akım trafoları gerekli olmaktadır

Ayrıca düşük empedanslı yıldız toprağı olan sistemlerde, dijital aşırıakım röleleri ile akım trafosunun nominal akımının % 10' useviyelerindeki akımlarla bile açma işlemi sağlanabilmektedir

Dağıtım sistemindeki dijital koruma cihazlarını tam anlamıyla selektifkullanabilmek için simülasyon programı ile hesaplama yapmak gerekebilir

Bu yöntemdeki akım değerleri diğerlerinden büyük olduğu için cangüvenliği yönünden trafo ve tesislerdeki temas gerilimlerinindeğerlendirilmes i de önem taşımaktadır

Toprak hata akımlarının sınırlandırılması, bu yöntemde direnç ilesağlanmaktadır ICE akımlarının hata akımı üzerindeki etkisi hayliazdır Sınırlama reaktans ile yapıldığında bir fazlı toprak hataakımlarının ICE değerinden hayli büyük tutulması gerekir ki güvenli birçalışma limiti üzerinde kalınabilsin
Sanayi tesislerindeki etkileşim, topraklama problemleri, yüksek gerilimmotorlarının tahrip olması nedeniyle şartınısağlamak da mümkün olmamaktadır

Yıldız noktası direnç değeri t= 5 10 s aralığındaki yüklenmeleriçin hesaplanmaktadır Hesaplanan direnç değerinin bu süre içindeoluşan toprak hata akımı ısıl yüklerine dayanacak seviyede olmasıgereklidir

Yüksek gerilim motorları kullanılan orta gerilim tesislerinde, düşükempedanslı yıldız topraklaması tercih edilmesi durumunda, bir fazlıtoprak hata akımlarının 200 A' e sınırlandırılması önerilmektedir Aksihalde yüksek gerilim motorlarında stator sargılarının yanması , rotorçekirdeğinin tahrip olması söz konusu olabilmektedir

Yukarıda belirtilen hususlar göz önüne alınır ve ilgili şartlarsağlanırsa sanayi tesislerinde düşük empedanslı yıldız topraklamasıuygulanabilir

Ülkemizde YG/OG trafolarının nötr topraklama direnci uygulaması ileilgili dengesiz beslemedeki röle koordinasyonu ve seçiciliktekarşılaşılan olumsuzluklar nedeniyle bu konudaki ilgili kurumlarca ;toprak akımını sınırlamak amacıyla nötr topraklama direnç değerinin1000 A (20 Ohm) 5sn olması kararlaştırılmış olup uygulamalar buşekilde yapılmaktadır

Ancak bu durumda toprak hataları oluştuğunda potansiyel sürüklenmesi veyüksek gerilim motorlarının tahrip olması riski vardırKonunun ilgilikurum ve kuruluşlarca oluşturulacak bir çalışma grubunca incelenerek,enkısa zamanda çözüm önerileri getirilmesinin gerekli olduğunudüşünmekteyiz

4 Toprak teması kompanze edilmiş ve geçici olarak yıldız noktası,değeri düşük bir empedans üzerinden topraklanmış şebekeler

Bu yöntem toprak teması kompanze edilmiş ( dengelenmiş )şebekeler veyıldız noktası değeri düşük bir empedans ( direnç ) üzerindentopraklanmış şebekeler yöntemlerinin karmasıdır Bir fazlı toprakhatası olduğunda önce rezonans devresi fonksiyonel olacaktır

Toprak hatası akımları, kendi kendini bastıramayan arklar oluşturursaresimde görülen şalterin kapatılmasıyla düşük empedanslı yıldızmodeline dönüştürülür ve otomatik açma gerçekleştirilir Direncindevreye girişi manuel veya otomatik olabilir

Topraklama direncinin azaltılması için alınacak önlemler

TOPRAKLAMA DİRENCİNİN AZALTILMASI İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER
İnsanların ve hayvanların bulunduğu alanlarda toprağa geçiş direncininmümkün olduğunca küçük tutulması önemli ve hayatidirTopraklamadirencinin mümkün olduğu kadar küçük olması, atmosferik elektrikboşalmalarında yıldırımdan korunma tesislerinde meydana gelecek yanatlamaları ve tehlikeleri azaltacağından bu hususa önem verilmelidir
Topraklama direncinin azaltılması için mümkünse aşağıdaki toprak tiplerinden biri seçilmelidir

1Islak bataklık zemin
2Kil, balçıklı toprak, sürülebilir toprak, killi toprak, az miktarda kum ile karışık killi toprak veya balçık
3Değişik oranlarda kum ile karışık kil veya balçık, çakıl ve taşlar
4Rutubetli ve ıslak kum
5Kuru kum, çakıllı tebeşir, kireçtaşı,granit ve çok taşlı zeminler vegenç kayaların zemine çok yakın olduğu alanlardan kaçınılmalıdır
NEM MİKTARININ ARTTIRILMASI
Elektrodun etrafındaki toprağın nemi ırmak veya yer altı suları ilearttırılırMaksada en elverişli olanlar rutubet miktarının toprakağırlığının % 15-25 ine kadar yükseltilmesi ile elde edilir; ve buhalde geçiş direnci yarı yarıya indirilmiş olur
TUZ İLAVESİ
Yukarıda tarif edilmiş maksada en elverişli nemlilik miktarı; suağırlığının ½ si oranında tuz ilave edilecek olursa (bu tuz ilavesitoprak ağırlığının %01 ‘i oranında olacaktır) geçiş direnci %20oranında azalmış olurSofra, kaya ve bakır sülfat tuzları için rakamlargeçerlidir
Suyun tesiri ile tuz, elektrot civarından akıp gittiğinden yukarıdakihesaplar neticesinde çıkan tuz miktarının üç misli doğrudan doğruyaElektrodun yanına yedek olarak depo edilmelidirGöz önüne alınantopraktan yağmur veya kar erimesi neticesinde kuvvetli yer altı suakımları geçmesi muhakkak sayılırsa tuz ilavesi hiçbir işeyaramaz

ÇİMLİ HUMUS VE TARLA TOPRAĞI İLAVESİ
Bu usul, taşlı,kayalı,çakıllı zeminlerde kullanılmak için çokelverişlidirKükürtlü olduğu için kok kömürü kok kömürü kullanmakyasaktırOdun kömürü ilavesi çok faydalıdırElektrodun kurşun veyaçinko kaplaması gibi tedbirler,toprak direnci üzerinde hiçbir tesiryapmazYalnız paslanma tehlikesine karşı gelir

SERBEST SU
Göl,nehir,havuz veya su birikintileriBu hallerde Elektrodun doğrudandoğruya suyun içine değil, ıslak zemine (sahile) konması daha uygundur
BİNA İHATASI
Son derece kötü şartlarda izolasyonsuz iletkenlerde korunacak tesis etrafında bir bina ihata topraklama tesisatı yapılır
TOPRAKLAMA ELEKTRODUNUN TESİSATI
Genelde topraklama tesisatı en az iki veya 3 adet, genellikle çapıQ125 mm ile Q40 mm arasında ve en az 120 mt uzunluğunda toprağa dikeyolarak çakılan çubuklarla yapılır
Özel şartlar dışında, bir tek uzun çubuk yerine çok sayıda paralelçubuk tercih edilir(ki bu en etkili yöntemdir) Bununla birliktederine çakılan çubuklar, toprağın özdirencinin derine indikçe düştüğüyerlerde veya çubukların boylarından daha büyük derinliklerde düşüközdirenç elde ediliyorsa, normal olarak ekonomik gereklerleçakılmaktadır
Topraklama çubukları yapının ve iniş iletkenlerinin dibine veya pratikolarak mümkün olduğu kadar yakınına çakılmalıdırTopraklamanın yapıdanyerleştirilmesi uygulaması gereksiz olduğu gibi ekonomik de değildir
Toprak şartlarının çubukların paralel kullanılmalarına uygun olduğuyerlerde, çubuklar arasındaki uzaklık, çakılma uzunluklarından küçükolduğunda, toprak geçiş direncinin düşmesi az olur
Çubuğun indirme iletkenlerine ve hata iletkenlerine bağlantısı kaynaklaveya pirinç,bakır,kızıl dökümden mamul özel bağlantı klemensleri ileyapılacaktır
Topraklama sistemleri
aKaz ayağı biçiminde topraklama
bLevha elektrodu kullanarak
cŞerit elektrotlar
kullanılarak yapılabilir

Sıfırlama

Sıfırlama
Sıfırlama Yapım Nedenleri
Gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının şebekenin sıfırlama hattına
(topraklanmış nötr hattına) veya ayrı çekilmiş koruma iletkenine bağlanmasıdır Alternatör,
trafo gibi cihazların topraklanmış sıfır (nötr) noktalarından çıkan hatlara sıfır veya nötr hattı
denir Topraklamaya göre daha kolay ve ucuz olan bu korunma şeklinde, elektrikli cihazda
herhangi bir kaçak olduğunda kısa devre meydana gelir ve sigorta atarak cihazın enerjisini
keser Yani sıfırlama yapılmakla, gövdeye kaçak arızası kısa devreye dönüştürülerek
sigortayı attırmak suretiyle devrenin enerjisi kesilmiş olur Masrafsız ve kolay
uygulanmasının yanında, sıfırlamanın birtakım sakıncaları da vardır
Sıfırlamanın Sakıncaları
Giriş faz nötr iletkenleri eğer yer değiştirilirse alıcılar üzerinde faz verilmiş olur
Normalde nötr hattında enerji bulunmamalıdır; ancak şebeke hatlarının dengesiz yüklenmesi
sonucu olarak nötr hattında da enerji olabilir Küçük değerdeki kaçaklar sigorta tarafından
algılanmayacağı için cihaza dokunan kişiler içinde her zaman potansiyel tehlike oluşturur

Elektrik direklerinde yapılacak topraklama işlem sırası

Topraklama İşlem Sırası
* Çeşitli arızalar veya yıldırım gibi nedenlerle direğin aşırı bir gerilime maruz
kalması halinde direğin kendisinde ve belirli bir mesafeye kadar çevresinde
istenmeyen tehlikeli gerilimler oluşur Bu gerilim insanlar için tehlike arzettiği
gibi tesislere de zarar verebilir Topraklama direnci ne kadar küçükse, bu
gerilimin değeri de o nispette küçülür Bu yüzden direklerin topraklama geçiş
dirençlerinin 4 Ω’dan küçük olması istenir Topraklama direnci zeminin
yapısına, sıcaklığına, kazık veya levhanın boyutlarına ve zeminin kuru ya da
nemli oluşuna göre değişiklik gösterir
* Topraklama için uygun kazık veya bakır levha seçilecektir
* Topraklama iletkeni en az 70mm² kesitli galvaniz örgülü çelik tel olacaktır
* Direğe uygun mesafede en fazla 20 m uzaklıkta kazık çukuru olacaktır Direnç
4 Ω’u çok aşmayacaktır
Çelik örgülü tel yumuşak zeminde en az 80 cm, sert zeminde 30 cm’ye kadar
döşenecek, üzeri betonla örtülecektir
*Tele ek yapılmayacak Çelik tel direğe ve kazığa (bakır levha) çok iyi sıkılarak
monte edilecektir
* Topraklama yapıldıktan sonra tekrar ölçüm yapılacaktır
* Topraklamada Dikkat Edilecek Hususlar
* Topraklama kazıkları 30 kV’a kadar 70 cm, 154 kV-380 kV ise 150 cm
derinlikten itibaren dikine olacaktır (yatık olmayacaktır)
* Paslı ve gevşek tutturulmuş topraklama iletkenleri hatalı olur
* Topraklama direnci yüksek çıkarsa, topraklama direnci düşürecek maddeler
kullanılmaz
* Islak ve gevşek zeminlerde topraklama kuru zemine aktarılır



UDK 699.887.2 TÜRK STANDARTLARI TS 622 / Aralık 1990

EK – B

B.1 – TOPRAĞIN ÖZDİRENCİ

a) Verilen ölçülerdeki bir elektrodun toprağa geçiş direnci, tesis edildiği toprağın elektrik özdirencine bağlıdır. Bu sebeple, özel bir yerde veya sistemde uygulanacak çeşitli koruma metodlarının araştırılmasında önemli bir husus, bulunan alandaki toprağın özdirencidir.

Toprağın tipi, özdirencini oldukça açık gösterir. Çizelge B1 ‘ de temsili bazı değerler verilmiştir.

ÇİZELGE B1 – Toprak Özdirenci Genel Bilgileri


Bununla birlikte toprak iletkenliği tabiatta esas olarak elektrolittir ve bu sebeple toprağın içindeki rutubete ve içinde bulunan suda çözülmüş tuzların kimyasal bileşimi ile konsantrasyonuna bağlı olarak etki yapar. Tane büyüklüğü, dağılımı ve paketlenmedeki sıkışıklık, bunlar toprak içinde tutulan rutubetin durumunu kontrol ettiklerinden, etkileyici faktörlerdir. Bu faktörlerin çoğu mahalli ve bazen mevsimlere bağlı olarak değiştikleri için Çizelge B1 sadece genel bir yol gösterici olarak ele alınmalıdır. Bu sebeple yağışlar göz önünde tutularak, A sütunu daha çok Doğu Karadeniz Bölgesinde, B sütunu Türkiye’nin hemen her yerinde, C sütunu nehir yatakları civarındaki bataklık düzlükler gibi belirli yerlerde uygulanabilir.

Mahalli değerler yerinde yapılan ölçmeler ile doğrulanmalıdır. Bu husus özellikle toprak akımı dağılımında, etkili özdirencin yalnız yüzey tabakalarına değil bunların altındaki jeolojik yapıya da bağlı olduğu karışık topraklarda önemlidir.

1-) Hat koruma anahtarları ve kesiciler için I değerleri, I ’nin katı olarak ilgili standartlardan veya imalatçı karekteristiklerinden alınır ve standartta belirtilen toleranslar göz önünde tutularak çevrim empedansı Z bulunur.
ÖRNEK :
Kesicilerde +%20 sınır toleransla çevrim direncinin bulunması :
a) Gecikmesiz açma için gerekli kısadevre akımı : 100 A
b) +%20 olarak alınan sınır toleransla kısadevre akımı : 120 A
c) Z = (230 V / 120 A ) = 1,916 Ohm
Ani açma kontrolü için yeterli yaklaşıklıkla aşağıdakiler kullanılabilir :
a) I =5 I B karekteristikli (eski L karekteristikli), ilgili standartlara uygun hat koruma anahtarları için
b) I =10 I C karekteristikli (eskiden G ve U karekteristikli), ilgili standartlara uygun hat koruma anahtarları için
Uygun ayarlanması durumunda ilgili standartlara (örn. DIN VDE 0660, Kısım 101 vb.) kesiciler

c) I =15 I ilgili standartlara (örn. DIN VDE 0660, Kısım 102 ve Kısım 104 vb.) motor yolvericileri,
Uygun ayarlanması durumunda ilgili standartlara (örn. DIN VDE 0660, Kısım 101 vb.) kesiciler
2-) U Topraklanmış iletkenlere göre anma gerilimi

Çizelge – 11 : TT sistemleri için, 5 s, 0,4 s ve 0,2 s’lik açma zamanlarına karşı düşen I açma akımları ve bu akımlar için izin verilen işletme elemanlarının gövdelerine ilişkin en büyük topraklama dirençleri R

1-) Hat koruma anahtarları ve kesiciler için I değerleri, I ’nin katı olarak ilgili standartlardan veya imalatçı karekteristiklerinden alınır ve standartta belirtilen toleranslar göz önünde tutularak işletme elemanlarının topraklama direnci R bulunur.
ÖRNEK :
Kesicilerde +%20 sınır toleransla ve U =50 V için işletme elemanlarının gövdesine ait topraklama direnci R ‘nın bulunması :
a) Gecikmesiz açma için gerekli kısadevre akımı : 100 A
b) +%20 olarak alınan sınır toleransla kısadevre akımı : 120 A
c) R = ( 50 V / 120 A ) = 0,417 Ohm
Ani açma kontrolü için yeterli yaklaşıklıkla a.a 50Hz. İçin aşağıdakiler kullanılabilir :
a) I =5 I B karekteristikli (eski L karekteristikli), ilgili standartlara uygun hat koruma anahtarları için
b) I =10 I C karekteristikli (eskiden G ve U karekteristikli, koruma anahtarları), ilgili standartlara uygun hat koruma anahtarları için
Uygun ayarlanması durumunda ilgili standartlara (örn. DIN VDE 0660, Kısım 101 vb.) kesiciler

c) I =15 I ilgili standartlara (örn. DIN VDE 0660, Kısım 102 ve Kısım 104 vb.) motor yolvericileri,
Uygun ayarlanması durumunda ilgili standartlara (örn. DIN VDE 0660, Kısım 101 vb.) kesiciler
 
Zaman rölesi bir diğer ifade ile zaman saati adı verilen sistem süresi belli olan bir aralıkta araya girmesi veya çıkması amaçlanan elektrik sisteminin kontrol edilmesinde kullanılmak için tasarlanmıştır.
Otomatik sigorta bulunduğu devreyi yüksek akım ve kısa devre akımlarından koruyan bir anahtarlama elamanıdır.

Forum istatistikleri

Konular
127,959
Mesajlar
913,917
Kullanıcılar
449,606
Son üye
rasit.

Yeni konular

Geri
Üst