Klavyeah
Üye
- Katılım
- 28 Ağu 2006
- Mesajlar
- 269
- Puanları
- 1
- Yaş
- 39
Otomatik Kumanda Dersleri
Elektrik Kumanda Devreleri Dersleri
Tablo 1.1: Kumanda Devre Sembolleri
TSE normuna göre de şema dikey olarak çizilir ve akım, aynı elemanlardan sırası ile
geçerek devresini tamamlar. Gerek kumanda devresi, gerekse güç devresi çiziminde çizgilerin
kesişme durumlarına dikkat edilmelidir. İki çizginin (İletkenin) kesiştiği yerde elektriksel
bağlantı (Ek) varsa mutlaka belirtilmelidir. Şemalarda ekli olarak ve ek yapılmadan kesişen
iki çizginin gösterilişi Şema 1.25 'de verilmiştir.
Şema 1.25: a) Ekli olarak, b) Ek alınmadan Kesişen İletkenlerin Şemalardaki Gösterilişi
Şema 1.26: Üç Fazlı Asenkron Motorlara Direkt Yol Verme Kumanda ve Güç Devre
Şemasının Rus Normu İle Çizimi
2. ŞEMALARDA TANITMA İŞARETLERİ
Otomatik kumanda devre şemaları çizilirken sembollerin dışında tanıtma işaretleri de
kullanılır. Devrede bulunan elemanları adlandırılmak amacıyla kullanılan bu işaretler, belirli
kurallar içerisinde konulmaktadır. Şemalarda kullanılan işaretlerden bazıları Tablo 1.4 'de
verilmiştir. Tabloya baktığımızda örneğin kontaktörün C,M,N harfleri ile gösterilmektedir.
TSE normuna göre çizilen şemalarda kontaktörler C harfi ile gösterilir. Eğer devrede birden
fazla kontaktör varsa, bu kez C1 , C2 , C3 gibi adlar alır. Kumanda devresinde kontaktör
bobini yanına konulan C işareti, aynı kontaktörün kontakları yanına da konulmalıdır. Eğer
kontaklara ad verilmezse hangi kontaktöre ait olduğunun belirlenmesi zorlaşır.
6. ENVERSÖR PAKET ŞALTER
Küçük güçlü motorlarda devir yönü değiştirme genellikle, buton ve kontaktör yerine
paket şalterle veya kollu şalterle yapılmaktadır. Daha çok ekonomik olmaları nedeniyle tercih
edilen bu yöntemin en önemli sakıncası, koruma rölelerinin kullanılamayışıdır. Şema 1.30,
1.31 ve 1.32 'de değişik enversör paket şalter devre bağlantı şemaları verilmiştir.
Şema 1.30: B-228 Paket Şalter Devre Bağlantı Şeması
8.MOTORUN İKİ YÖNDE SINIR ANAHTARIYLA ÇALIŞMASI
Şema 1.38 'deki devre, elektriksel kilitlemeli devir yönü değiştirme devresine sınır
anahtarının kontakları eklenerek oluşturulmuştur. Geri yön sınır anahtarının normalde kapalı
kontağı (e4) ileri yön kontaktör bobinine (C1), ileri yön sınır anahtarının normalde kapalı kontağı
(e5) ise geri yön kontaktör bobinine (C2) seri bağlanmıştır. Vargel, taşlama, freze gibi iş
tezgâhlarında hareketli bölümün hareketi, sınır anahtarları ile kontrol altına alınır. Hareketli
mekanizmanın durması veya yön değiştirmesi istenen noktaya, sınır anahtarı konulur. Hareketli
bölüm sınır anahtarının pimine (Veya Makarasına) çarptığında, kontakları durum değiştirerek,
motorun devir yönü değiştirmesi sağlanır.
Şema 1.38: Motorun İki Yönde Sınır Anahtarı İle Çalışması
9. MOTORUN ZAMAN AYARLI ÇALIŞMASI ve DURMASI
Bir motorun, butona basıldıktan belirli bir süre sonra çalışması isteniyorsa Şema 1.39 -
a ‘daki devre kurulur. Devredeki b2 başlatma butonuna basıldığında C1 kontaktörü enerjilenerek
b2 butonuna paralel bağlı C1 kontağını kapatır ve sürekli çalışmayı sağlar. Aynı anda d zaman
rölesi de enerjilenerek gecikme süresini başlatır.
Üç fazlı asenkron motorun otomatik yıldız-üçgen şalterle çalıştırılması için gerekli
devre şemasını
Şema 1.45: Otomatik Yıldız-Üçgen Şalter Güç ve Kumanda Devre Şeması (TSE Normu)
Üç fazlı asenkron motora oto trafosu ile yol verilmesine ait kumanda ve güç devresi
Şema 1.49: Bir Kademeli Oto Trafosuyla Yol Verme Devre Şeması (TSE Normu)
Elektrik Kumanda Devreleri Dersleri
Tablo 1.1: Kumanda Devre Sembolleri
TSE normuna göre de şema dikey olarak çizilir ve akım, aynı elemanlardan sırası ile
geçerek devresini tamamlar. Gerek kumanda devresi, gerekse güç devresi çiziminde çizgilerin
kesişme durumlarına dikkat edilmelidir. İki çizginin (İletkenin) kesiştiği yerde elektriksel
bağlantı (Ek) varsa mutlaka belirtilmelidir. Şemalarda ekli olarak ve ek yapılmadan kesişen
iki çizginin gösterilişi Şema 1.25 'de verilmiştir.
Şema 1.25: a) Ekli olarak, b) Ek alınmadan Kesişen İletkenlerin Şemalardaki Gösterilişi
Şema 1.26: Üç Fazlı Asenkron Motorlara Direkt Yol Verme Kumanda ve Güç Devre
Şemasının Rus Normu İle Çizimi
2. ŞEMALARDA TANITMA İŞARETLERİ
Otomatik kumanda devre şemaları çizilirken sembollerin dışında tanıtma işaretleri de
kullanılır. Devrede bulunan elemanları adlandırılmak amacıyla kullanılan bu işaretler, belirli
kurallar içerisinde konulmaktadır. Şemalarda kullanılan işaretlerden bazıları Tablo 1.4 'de
verilmiştir. Tabloya baktığımızda örneğin kontaktörün C,M,N harfleri ile gösterilmektedir.
TSE normuna göre çizilen şemalarda kontaktörler C harfi ile gösterilir. Eğer devrede birden
fazla kontaktör varsa, bu kez C1 , C2 , C3 gibi adlar alır. Kumanda devresinde kontaktör
bobini yanına konulan C işareti, aynı kontaktörün kontakları yanına da konulmalıdır. Eğer
kontaklara ad verilmezse hangi kontaktöre ait olduğunun belirlenmesi zorlaşır.
6. ENVERSÖR PAKET ŞALTER
Küçük güçlü motorlarda devir yönü değiştirme genellikle, buton ve kontaktör yerine
paket şalterle veya kollu şalterle yapılmaktadır. Daha çok ekonomik olmaları nedeniyle tercih
edilen bu yöntemin en önemli sakıncası, koruma rölelerinin kullanılamayışıdır. Şema 1.30,
1.31 ve 1.32 'de değişik enversör paket şalter devre bağlantı şemaları verilmiştir.
Şema 1.30: B-228 Paket Şalter Devre Bağlantı Şeması
8.MOTORUN İKİ YÖNDE SINIR ANAHTARIYLA ÇALIŞMASI
Şema 1.38 'deki devre, elektriksel kilitlemeli devir yönü değiştirme devresine sınır
anahtarının kontakları eklenerek oluşturulmuştur. Geri yön sınır anahtarının normalde kapalı
kontağı (e4) ileri yön kontaktör bobinine (C1), ileri yön sınır anahtarının normalde kapalı kontağı
(e5) ise geri yön kontaktör bobinine (C2) seri bağlanmıştır. Vargel, taşlama, freze gibi iş
tezgâhlarında hareketli bölümün hareketi, sınır anahtarları ile kontrol altına alınır. Hareketli
mekanizmanın durması veya yön değiştirmesi istenen noktaya, sınır anahtarı konulur. Hareketli
bölüm sınır anahtarının pimine (Veya Makarasına) çarptığında, kontakları durum değiştirerek,
motorun devir yönü değiştirmesi sağlanır.
Şema 1.38: Motorun İki Yönde Sınır Anahtarı İle Çalışması
9. MOTORUN ZAMAN AYARLI ÇALIŞMASI ve DURMASI
Bir motorun, butona basıldıktan belirli bir süre sonra çalışması isteniyorsa Şema 1.39 -
a ‘daki devre kurulur. Devredeki b2 başlatma butonuna basıldığında C1 kontaktörü enerjilenerek
b2 butonuna paralel bağlı C1 kontağını kapatır ve sürekli çalışmayı sağlar. Aynı anda d zaman
rölesi de enerjilenerek gecikme süresini başlatır.
Üç fazlı asenkron motorun otomatik yıldız-üçgen şalterle çalıştırılması için gerekli
devre şemasını
Şema 1.45: Otomatik Yıldız-Üçgen Şalter Güç ve Kumanda Devre Şeması (TSE Normu)
Üç fazlı asenkron motora oto trafosu ile yol verilmesine ait kumanda ve güç devresi
Şema 1.49: Bir Kademeli Oto Trafosuyla Yol Verme Devre Şeması (TSE Normu)
