Akım gerilim güç enerji iş birçok konuda anlattım-anlattık ama yine anlatalım (ben bile hangi konularda anlattım bazen bulamıyorum) Öncelikle sizde yanlış anlamayın bu anlattıklarımı anlatacak kadar bilseniz dahi ELEKTRİKLİ ŞOK CİHAZI YAPAYIM FALAN FİSTAN İŞLERİNE GİRMEYİN (neredeyse hiç büyük harf kullanmam artık anlayın ne demek istediğimi) bu cihazlar sizin veya başka birinin ölümüne sebebiyet verebilir YAPMAYIN YAPMAYIN YAPMAYIN (yeterince uyardım herhalde, ben hiçbir mesuliyet kabul etmem). Bu gibi cihazları yapmanın birçok kolay yolu vardır, yapmanın yanında elde etmeninde birçok kolay yolu vardır, en basitinden şaka sakızları-çakmakları dahi sizin işinizi görür, yada hazır şok cihazları satılmaktadır muhtemelen inernetten satan dahi bulursunuz artık neyse yapmayında almayında diyelim. Şimdi baştaki sözüme dönelim:
Elektrikte temel kavramlar gerilim,akım,güç,enerji (veya iş)dir.
Gerilim, elektrikte gerilim derken potansiyel farktan bahsedilir, yani ölçüm için iki nokta gerekir, ölçülen bu iki nokta arasındaki elektriksel potansiyel farkdır, potansiyometre ile ölçülür (diğer cihazlarda örneğin avometrede ise potansiyometre kademesine getirilerek ölçülür yani potansiyometre ile ölçülür)
Ne derdin var potansiyel potansiyel deyip duruyorsun diyenler olabilir, potansiyeli anlamadan gerilimi anlayamazsınız,
Potansiyel adı üzerinde belli birşeye sahipsin gerektiğinde bunu kullanabilirsin demek, örneğin bir taş deniz seviyesinden 10 m yukarıda ise deniz seviyesine göre bir potansiyel enerjisi var demektir, çünkü bu taşı deniz seviyesinden 10 m yukarı çıkarmak için bir enerji harcanmıştır ve bu enerji bu taşta yüklü vaziyettedir, taş bırakılırsa potansiyel enerjisini hareket-kinetik enerjiye çevirir ve deniz seviyesine tekrar iner vs. vs.
Peki elektriksel potansiyel nedir, elektriksel potansiyel ölçüm yapılan iki nokta arasındaki elektron farkıdır, elektriksel yükü elektronun varolması oluşturur, elektron (-) yüklüdür, ölçüm cihazlarında elektronun varolduğu nokta sıfır kabul edilir, ve diğer noktada ilk noktada ne kadarlık elektron varsa bu kadar pozitif bir değer elde edilmiş olur,
Akım ise yine adı üzerinde hareketle ilgilidir, mecazı bile geçerlidir fikir akımı vs. aslında yine en basit örnek su akımıdır, su akımı bir kesitten geçen su miktarıdır
Elektrik akımı, elektriğin temeli elektron dedik, elektrikte akımdan bahsedilirken mesele elektron akımıdır (birde işimizi kolaylaştıran hole-boşluk akımı vardır şimdilik bunu kafaya takmayın sadece elektron akımının tersi yönü ifade eder diye düşünmeniz yeterlidir) öyleyse elektrik akımı için şunu söyleyebiliriz, elektron hareketidir, ölçüm belli bir kesitten geçen elektron sayısı şeklinde düşünülebilir (gerçekte farklı yollarlada ölçülür fakat mantık budur yada tanım budur)
iş veya enerji, bunu tanımlamaya bile gerek yok ama adı üzerinde işdir, belli bir zamanda yapılır, örneğin aşağıda değineceğim gibi 1 kamyon karpuzun taşınması, yukarıdaki gibi taşın deniz seviyesinden yukarı çıkarılması, veya bunların tersi yani taşın bırakılması ile aşağıya düşmesi, bunlar işdir veya enerjidir, merdiven tırmanın bir ne kadar yukarı çıkarsanız o kadar fazla iş yapmış olursunuz ve o kadar fazla enerji harcamış olursunuz,
Elektrikte iş veya enerji, Akım*gerilim*zaman olarak tanımlıdır (doğru akım için) burada zaten mantıksal olarak şu görülmektedir, akan elektron miktarı artarsa enerji artar, veya elektronun aktığı seviyeler arası fark (yani gerilim) artarsa enerji artar, zaman artarsa enerji artar.
Güç birim zamanda yapılan iş demektir, yine bununla ilgili daha önceden verdiğim bir örneği tekrarlayayım, hale 2 kamyon karpuz geldi, kamyonlar eşit ağırlıkta yüklü
1) 1. kamyonu 10 tane sıradan işçi 1 saatte indiriyor,
2) 2. kamyonu 1 tane azman dedikleri zebellah gibi adam 1 saatte indiriyor,
Açıkça görüldüğü gibi 1 azman 10 sıradan işçi gücündedir, yapılan işe 1 kamyon dersek;
10 işçiden herbiri ___yapılan iş (herbir işçi işin 1/10 unu yapar) / geçen süre = (1/10)kamyon/1saat = 1/10 kamyon/saat gücünde
azman ise _________yapılan iş (azman işin tamamını yapar ) / geçen süre = 1kamyon/1 saat = 1 kamyon/saat gücündedir
elektrikte güç ise aynıdır, birim zamanda yapılan elektriksel iştir, bunu aslında enerjinin kullanımı olarak düşünebilirsiniz, yukarıdaki örnekte eğer bir azman birde sıradan işçimiz ve yine iki kamyonumuz olsaydı azmannın gücü yüksek olduğu için işi normal işçinin yaptığı sürenin onda birinde yapacağını söyleyebiliriz.
Akım, gerilim, enerji, güç kavramlarını su ve elektron ile birebir örneklersek;
Akım Su; bir kesitten geçen su molekülü müktarı
elektrik Bir kesitten geçen elektron miktarı
gerilim Su; suyun yüksekliği
elektrik; noktalar arasındaki elektron farkı
Enerji Su; örneğin bir nehrin su yüksekliği * nehirdeki suyun akımı (debisi) * zaman
elektrik ; iki nokta arasındaki gerilim * bu noktalardan birinden diğerine elektron akımı * zaman
Güç Su; nehrin su yükseklği* nehirden akan suyun akımı (debisi) = [emerji/zaman]
elektrik ; iki nokta arasındaki gerilim * bu noktalardan birinden diğerine elektron akımı = [emerji/zaman]
Bunların yanında elektrikte;
Gerilim=direnç*akım (doğru akımda)
enerji=akım*gerilim*zaman
ve güç=enerji/zaman veya gerilim*akım
Bu açıklamalar ışığında şunları söyleyebiliriz;
Elektriğe çarpılabilmeniz için öncelikli şart üzerinizden elektron geçmesidir, yani elektrik kaynağının iki ucunu birden tutmalı veya prizi düşünürsek fazı tutup aynı zamanda toprağa temas etmelisiniz bu sayede üzerinizden elektron geçer yani akım geçer,
diğer şart potansiyelin 60 V dan yüksek olması gerekir,
insan genellikle 2 kohm direncindedir, üzeerinize 60 V uygulanırsa akacak olan akım;
akım=gerilim/direnç = 60 V / 2000 ohm = 0.03 A = 30 miliamper, bu sizi öldürmez ama hissedebilirsiniz demektir,
Bu gerilimden daha düşük gerilim değerlerindede üzerinizden akım geçer fakat bunu hissedemezsiniz
Örneğin söylediğiniz kamyon aküsü 12 veya 24 V dur, 24 desek
24V/2000ohm =0.012 A yani 12 miliamper yada 12 volt olsaydı 6 miliamper çekersiniz, akü isterse 100 000 A lik olsun siz sadece 12 veya 6 miliamperini çekebilirsiniz ve bunuda hissedemezsiniz (uzun vadede zararlı olduğu yönünde düşünceler vardır, mantıklıdırda)
Akım ve gerilim bilgisini bulduğunuza göre üzerinizde harcanan gücü bulabilirsiniz, ayrıca ne süre ile bu akıma maruz kaldığınızı ölçerek üzerinizde harcanan enerjiyide bulabilirsiniz.
Şimdi şu şok cihazlarına değinelim, bu cihazlar size yüksek gerilim verirler ama çok düşük akım verirler, veya bu yüksek gerilimi size çok kısa süreli verirler, bunlar neye yol açar, öncelikle size 1 000 V verseler akım = 1 000 / 2 000 ohm = 0.5 amper üzerinizden geçer önceki mesajlarda belirtildiği gibi bu tehlikeli bir akımdır ve bazı durumlarda sizi öldürebilir (ayrıca örneğin şok cihazının iki ucu ıslak bir şekilde kalbinize verilirse direnç çok düşük olacağından yüksek bir akım geçer ve güle güle dersiniz, bu gibi cihazlar akım sınırlamalı ise kurtulursunuz yani direnciniz ne olursa olsun ancak 0.5 A verebilir şekilde yapıldıysa sorun çıkmayabilir ama kalp bu götürür adamı) Bunun yanında size bu gerilim ve akımı ne süre ile veriyor yani üzerinizde harcanan enerji nedir, belki saniyenin 1000 de birinde buna dayanabilirsiniz.
