Hoparlör Sistemlerinde Doppler Distorsiyonu

[SerkaN]

Hoparlör Sistemlerinde Doppler Distorsiyonu​

Doppler Etkisi

“Bir dinleyici sabit bir ses kaynağına doğru hareket etmekteyken duyduğu sesin tonu sabit durduğu takdirde duyacağından incedir (frekansı yüksektir). Dinleyici sabit ses kaynağından uzaklaşmakta iken ise sabit durduğu zamankinden daha kalın bir ses duyar. Dinleyicinin sabit durduğu, ses kaynağının hareket ettiği durumlarda da ortaya çıkan sonuç benzerdir.

… Sabit frekanslı bir ses kaynağı bir duvara doğru hareket ettirildiğinde dinleyici iki ayrı frekansta ses duyar. Bunlardan biri doğrudan ses kaynağından gelir ve hareketin etkisiyle titreşimin orijinal tonundan kalın duyulur, diğeri ise duvardan yansır ve orijinal tondan ince duyulur.”1

Doppler Distorsiyonu

Hoparlör konisine 50 ve 1000 Hz gibi iki ayrı sinyal gönderildiği kabul edilirse, Doppler Etkisi sonucu Doppler Distorsiyonu meydana gelir. Hoparlör 1000 Hz’i üretirken 50 kez de ileri geri hareket eder. Hoparlör konisi ileri gittiği zaman Doppler etkisinden dolayı 1000 Hz’lik sinyalin frekansında yükselme oluşur. Koni geri gittiği zaman frekansta düşme olur. Frekansın ne kadar ve nasıl değişeceği 50 Hz’lik sinyalin genliğine ve dalga biçimine bağlıdır. Örneğin 50 Hz’lik sinyal üçgen bir dalga olduğunda 1000 Hz’lik sinyal yerine saniyede 50 kere daha yüksek ve alçak iki ayrı frekansta sinyal sırayla üretilir. Buna karşılık 50 Hz’lik sinyal sinüsoidal olduğunda 1000 Hz’lik sinyal yerine 50 Hz’lik sinyalin genliğine bağlı olarak değişecek bir alt ve üst limit arasında sürekli değişen frekansta sinyal üretilir. Yalnızca 50 Hz’lik sinyalin tepe noktalarında tam 1000 Hz’lik bir sinyal üretilir.

Doppler distorsiyonu bir çeşit frekans modülasyonu distorsiyonudur. Ortaya çıkan distorsiyonun sesin netliğini azalttığı ve harmonik distorsiyona göre daha rahatsız edici olduğu kabul edilmektedir.

“Hoparlör yüzeyi büyüdükçe aynı ses basınç seviyesini elde etmek için gereken hareket genliği küçülmekte, diyafram hızı düşmekte, dolayısıyla Doppler Distorsiyonu azalmaktadır. Hunili hoparlörlerde hoparlör yüzeyi ses dalgalarının normal hava basıncına maruz kaldığı ağız kısmıdır (huninin geniş kısmı).”2

Pratikte hareketli bobinli tipik bir hoparlörün huni ağzı kadar büyük yapılmasının çeşitli sakıncaları vardır. Bu nedenle hunili hoparlör sistemleri, çok sayıda küçük hoparlör kullanımı, Elektrostatik veya dinamik büyük alanlı diyafram kullanımı gibi yöntemlerle Doppler Distorsiyonu azaltılmaya çalışılmaktadır. Elbette her yöntemin kendine özgü kuvvetli ve zayıf yanları vardır. Kolon imalatı ağırlık, hacim, maliyet, frekans yanıtsaması, randıman gibi birçok etken arasında tercihte bulunmayı gerektirir. Ayrıca yapım kalitesi de ses kalitesini büyük ölçüde etkilemektedir. Piyasada her tipten çeşitli kalitede örnekler mevcuttur. Hoparlör seçiminde kullanım amacı, kullanıcının kişisel tercihleri, dinleme odasının büyüklüğü ve diğer cihazların özellikleri gibi etkenlere de dikkat etmek gerekir.

 

[elfelektronik]

Gerekli olduğunu düşündüğüm bi bilgi; Teşekkürler...