220v bir cihaz çalışırken nötre kontrol kalemiyle baksak nötrde ışık yanar mı? Olmaz ise sayet bu fazın nötr üzerinden dönüşüm yaptıgı sırada ışık yanması gerekmez mi ustam? Diyoruz ya hep faz nötr üzerinden dönüşüm yapar ve devresini tamamlar.
Sn.DGN FRT;nötr'de kontrol kalemi hiç yanmaz.(Üç faz dağıtımda nötr barasında bir gevşeme,ayrılma haricinde)Nedeni nötürün toprakla olan tam bir temasıdır,topraklanmasıdır.Kontrol kalemiyle ölçümde zaten yüksüz,yükü olmadığından,(0) olduğu için nötr (yansız,+ ve - yükü göstermeyen) denilmiştir.Faz nötüre ulaştığında artık nötürün gerilim seviyesine tam olarak düşmüş,yani artık onun gibi nötr olmuştur.Bu nedenden ötürü normalde,anormal olmayan durumlar dışında kontrol kalemi bu nedenle de hiç yanamaz ve çarpılmamız da söz konusu olamaz.
Nötr noktasını şöyle düşünün isterseniz.3 fazlı bir bisiklet dinamonuz var elinizde.Bu dinamonun çıkışında normalde 4 kablonun çıkıp sizin bu 3 fazla,3 ayrı bisiklet farınızı ayrı ayrı yakmaya çalışacağını düşünün.Ama bu bisikletin metal gövdesi var diye, ben 4 ayrı kablo da kullanmak istemiyorum diyelim.Yalnızca 3 kablo kullanayım,bisikletin metalik,iletken gövdesini de (Normalde iletim hatlarında kullanılan dünyanın yer toprağı) şase (Nötr) olarak kullanayım diye bir an için de düşünürüm.Bu gövdeden iletilecek nötr noktası,yani dinamonun bu ucu için, 4. kablo kullanmama gerek kalmaz gerçekten de.Bu nötr ucu bisikletin gövdesi (Dünya toprağı) ile iletilip herhangi bir faz ucunun R,S,T) gövdeye (Dünya toprağına benzetmesi) göre birleşmesi,her fazın devresini 3 ayrı şekilde tamamlayıp (0-220,0-220,0-220) şeklinde,3 fazın ayrı ayrı kullanılmasını benim için sağlayacaktır.
Örneğin Keban barajındaki santral çıkışında,bir yükseltme transformatörüyle, yüksek gerilim hattına 3 fazlı akım, iletilmek için verilirken,trafonun nötr (Yıldız) noktası toprağa verilir.İletim hatlarında 3 faz 3 ayrı iletken ve bir de ince bir iletken şeklinde direkler arasında gerilmiş olarak iletilir.Burada,yani yüksek gerilim,düşük amperde,toprakta iletim direkler arasında gerilen ve bu ince nötr iletkeni üzerinden iletilmiş olur.Şehirdeki,kentteki bir yerleşim yerine ulaştığında,bu nötr hattının büyük bir kısmı topraktan,küçük bir kısmı direkler üzerindeki ince iletken nötr hattından iletilip gelmiş olur.Düşürücü trafolar (AG,OG) kademesinde de,trafonun nötr (Yıldız) noktası,hem primer,hem de sekonder tarafında,bu topraklanmış nötr hattını,yine yıldız(Nötr) noktasından alır ve diğer kademe düşümlerinde de,yine bu nötr noktası giriş ve çıkışlarda devamlı topraklanarak,bizim dairemize gelinceye kadar,bu şekilde nötr,hep topraklanarak bize gelmiş olur.Yani santralden evimize kadar,her kullanım kademesinde bu nötr hattının topraklanarak kullanılması her ortamda söz konusudur.(Yalnızca tek fazlı jeneratörlerin nötr ucu yoktur,iki adet faz ucu vardır.)
Bir fazın kontrol kaleminde tam olarak yanmasına şu olaylar neden olur;
1. Faz hattı dünya toprağı ile topraklanmamıştır.Bu nedenle nötr (tam yüksüz) değildir.Sizin kendi vücunuzun zemine değen ayağınız nedeniyle size göre bir potansiyel gerilimi (Voltaj farkı) vardır.
2. Kontrol kaleminin içindeki "yüksek değerli direnç+neon lambası+elinizin parmak teması+ayaklarınızla zeminin tam teması" toplamıyla oluşan bir kapalı devre şartı gerekir.
Bu 2 şartı gerçekleştirdiğinizde,yani faz hattına kalemle,parmağınızla kalem iletkeniyle,tam temas edecek şekilde arkadayken dokunurken,bir de ayaklarınızın zemine tam temas etmesi şartının da tam oluşmasıyla kontrol kalemi yanacaktır.Tamamen lastik,kauçuktan yapılan bir ortam,bizim vucudumuzun,evin kısmen iletken olan zeminine göre tam izolasyonu demek olacağından,bu özel halde kontrol kalemi hiç yanmaz,faza direk dokunsak da hiç çarpılmış olmayız.Ancak 2 iletkene,yani faz ve nötüre direk temasımızda (Ayni topraklanmamış tek fazlı jeneratörün, 2 ayrı çıkışına,direk dokunmamız şartıyla bir çarpmanın gerçekleşebilmesi gibi) çarpılmış bulunuruz.Kolay gelsin.