laz73
Üye
- Katılım
- 28 Eyl 2006
- Mesajlar
- 94
- Puanları
- 1
- Yaş
- 39
ELEKTRİK BAKIM VE ARIZA BULMA
DOĞRU AKIM MAKİNALARINDA MEYDANA GELEN ARIZALAR
a. Arızanın Belirlenmesi
Elektrikli aygıtlarda meydana gelen her hangi bir olumsuzluğun (Arızanın) planlı bir şekilde bulunmasına Arıza Arama denir. Bir arızayı gidermek kadar, onun bulunmasının da önemli olduğu bilinmelidir. Zira arızayı küçük iken belirleyip gidermekle, sonradan meydana gelebilecek daha büyük arızaları önlemiş oluruz.
DA makinalarında meydana gelen arızalar çoğunlukla bakımsızlıktan, bilgisizce, kötü koşullarda kullanmadan meydana gelir ve mekaniksel veya elektriksel arıza olarak kendini gösterir. Bu arızaları saptamak için de önceden bazı bilgilere sahip olmak gerekir. Örneğin, bir dinamoda (DA generatöründe) meydana gelen arızayı saptamak için önceden; dinamoda emk in nasıl meydana geldiğini, dış devreye nasıl alındığını ve ne zaman azalacağını veya çoğalacağını bilmeliyiz. Bu tür bilgilere sahip olunduktan sonra arızanın belirlenmesi kolaylaşır.
b. Arızalar ve Onarımları
Doğru akım makinalarında meydana gelen elektriksel arızaları dört grupta toplayabiliriz.
• Kutup Sargılarında Meydan Gelen Arızalar
1. Devre Kopukluğu
Kopukluk; sarım sırasında dikkatsizlik, çekme, dışarıdan darbe veya bobin içinde meydana gelen kısa devre sonunda ortaya çıkabilir. Bu tür bir arızayı bulmak için, kutupların ara bağlantılarının yalıtkanlığı kaldırılıp seri lamba ile her kutup bobini ayrı ayrı kontrol edilir.
2. Kısa Devre
Bobin iletkenlerinin birbirine değerek akımın kısa yoldan devresini tamamlamasıdır ve sargıların yalıtkan maddesinin ısı, nem gibi dış etkiler nedeniyle yalıtkanlık özelliğini yitirmesinden dolayı meydana gelir. Bobin uçlarının birbirine ve en az iki yerden gövdeye dokunması sonucunda da kısa devre oluşabilir. Kısa devreyi bulmak için, bobinlerin ara bağlantılarının yalıtkanları açılır ve makinanın normal çalışma geriliminin yarısı kadar gerilim uygulanır. Bir voltmetre ile her kutup bobininin arasındaki gerilim ölçülür. Kısa devre olan bobinin uçlarında ölçülen gerilim, sağlam bobinlerde ölçülen gerilimden küçüktür.
3. Gövdeye Kaçak
Kutup sargılarının yalıtkanlıklarının bozulması sonucunda iletkenlerin, makinanın madeni gövdesine dokunması sonucu oluşan bir arıza türüdür. Aynı zamanda, birden fazla gövdeye kaçak, kısa devreleri meydana getirir. Arızayı bulmak için, kutup bağlantıları sıra ile açılır ve seri lamba ile her bobinde ayrı ayrı gövdeye kaçak aranır.
• Endüvi Sargılarında Meydana Gelen Arızalar
1. Devre Kopukluğu
Bu tür bir arıza, özellikle makine yüklendiği zaman kendini gösterir ve kopuk olan bobinin bağlı olduğu dilimlerde kararmalar oluşur. Arızalı bobin endüvi kontrol aleti (Grovler Cihazı) ile bulunur.
2. Kısa Devre
Kısa devre durumunda arızalı bobin fazla ısınır ve bağlı olduğu dilimlerde kararmalar oluşur, makine kıvılcımlı çalışır. Arızalı bobin grovler cihazı ile bulunur.
3. Gövdeye Kaçak
Bu tür bir arıza, birden fazla noktada oluşmuş ise endüvi ısınır ve makine kıvılcımlı çalışır. Sökülen endüvide, kollektör ile gövde arasına seri lamba ile bakılarak arıza bulunur.
• Kollektör ve Fırçalarda Meydana Gelen Arızalar
Kollektörde meydana gelen arızalar, dilimler arasında veya dilimlerle gövde arasında kısa .devre olmasındandır. Özellikle dilimler arasındaki mikanın zamanla, yağ, kömür tozu, pislik ve arktan dolayı kömürleşmesi sonucunda, mikalar arasında kısa devre meydana gelir. Dilimlere gelen bobin uçları ayrılır ve komşu dilimler seri lamba ile tek tek kontrol edilir. Bu sırada, seri lamba uçları dilimler üzerinde fazla tutulmamalı, mümkünse düşük gerilimli ve küçük güçlü bir lamba ile kontrol yapılmalıdır. Kontrolden sonra kömürleşmiş mikalar, ince ağızlı demir testere ucu veya çakı ile temizlenmelidir.
Fırça arızaları ise, kömürlerin zamanla küçülmesi, kırılması veya fırça-yay basınçlarının azalmasından dolayı oluşur. Kınlan ve küçülen fırçalar yenileri ile değiştirilir. Yay basınçları ise yeniden ayarlanır veya yenileri ile değiştirilir. Değiştirilen fırçalar fırça yuvalarına, fırçaların kollektöre dokunan bölümleri ise kollektör yuvarlağına göre iyice alıştırılmalıdır. Eğer fırçalar yerlerinden kaymışlarsa, kollektörde ark meydana gelir. Bu taktirde makine yük altında çalışırken, fırça tutucuları en az ark oluşan yere getirilip monte edilir.
• Yatak ve Mekanik Arızalar
Yataklar, zamanla veya bakımsızlıktan bozulabilir. Yatakların bozulması, makinanın çalışmasına engel olur. Yataklarda ısınma olursa veya endüvi mili aşınırsa, hemen sökülüp kontrol edilmelidir. Diğer yandan kapakların gövdeye iyi tutturulmaması sonucunda endüvi nüvesi, kutup pabuçlarına sürterek sıkışmalara ve ısınmaya, hatta kutup sargılarının kopmasına neden olabilir.
Elektrik makinalarındaki arızalar özellikle yağ, toz ve pisliklerin bobinler ve kollektör dilimleri arasına girerek, yalıtkanlığı bozması sonucunda meydana gelir. Makine periyodik olarak temizlenerek yalıtkanlık muayenesi yapılmalıdır. Yalıtkanlıkta azalma varsa, makine fırınlanarak kurutulmalıdır.
ASENKRON MAKİNE SARGILARINDA MEYDANA GELEN ARIZALAR
Asenkron makinalarda 'meydana gelen arızalar genel olarak, a.Elektriksel arızalar, b. Mekaniksel arızalar şeklinde iki başlık altında toplanabilir.
a. Elektriksel Arızalar
Bu tür arızaların bazıları sarım hatalarından, bazıları da kullanım hatalarından kaynaklanmaktadır.
1. Gövdeye kaçak
2. Bobin grupları arasında kısa devre
3. Bobinler içerisinde kısa devre
4. Bobinlerde veya bağlantılarda kopukluk
5. Bobin gruplarındaki bobinlerde terslik
6. Bobin gruplarında terslik
7. Bobinlerde yanlış gruplandırma
8. Çalışma gerilimine göre yanlış bağlantı
DOĞRU AKIM MAKİNALARINDA MEYDANA GELEN ARIZALAR
a. Arızanın Belirlenmesi
Elektrikli aygıtlarda meydana gelen her hangi bir olumsuzluğun (Arızanın) planlı bir şekilde bulunmasına Arıza Arama denir. Bir arızayı gidermek kadar, onun bulunmasının da önemli olduğu bilinmelidir. Zira arızayı küçük iken belirleyip gidermekle, sonradan meydana gelebilecek daha büyük arızaları önlemiş oluruz.
DA makinalarında meydana gelen arızalar çoğunlukla bakımsızlıktan, bilgisizce, kötü koşullarda kullanmadan meydana gelir ve mekaniksel veya elektriksel arıza olarak kendini gösterir. Bu arızaları saptamak için de önceden bazı bilgilere sahip olmak gerekir. Örneğin, bir dinamoda (DA generatöründe) meydana gelen arızayı saptamak için önceden; dinamoda emk in nasıl meydana geldiğini, dış devreye nasıl alındığını ve ne zaman azalacağını veya çoğalacağını bilmeliyiz. Bu tür bilgilere sahip olunduktan sonra arızanın belirlenmesi kolaylaşır.
b. Arızalar ve Onarımları
Doğru akım makinalarında meydana gelen elektriksel arızaları dört grupta toplayabiliriz.
• Kutup Sargılarında Meydan Gelen Arızalar
1. Devre Kopukluğu
Kopukluk; sarım sırasında dikkatsizlik, çekme, dışarıdan darbe veya bobin içinde meydana gelen kısa devre sonunda ortaya çıkabilir. Bu tür bir arızayı bulmak için, kutupların ara bağlantılarının yalıtkanlığı kaldırılıp seri lamba ile her kutup bobini ayrı ayrı kontrol edilir.
2. Kısa Devre
Bobin iletkenlerinin birbirine değerek akımın kısa yoldan devresini tamamlamasıdır ve sargıların yalıtkan maddesinin ısı, nem gibi dış etkiler nedeniyle yalıtkanlık özelliğini yitirmesinden dolayı meydana gelir. Bobin uçlarının birbirine ve en az iki yerden gövdeye dokunması sonucunda da kısa devre oluşabilir. Kısa devreyi bulmak için, bobinlerin ara bağlantılarının yalıtkanları açılır ve makinanın normal çalışma geriliminin yarısı kadar gerilim uygulanır. Bir voltmetre ile her kutup bobininin arasındaki gerilim ölçülür. Kısa devre olan bobinin uçlarında ölçülen gerilim, sağlam bobinlerde ölçülen gerilimden küçüktür.
3. Gövdeye Kaçak
Kutup sargılarının yalıtkanlıklarının bozulması sonucunda iletkenlerin, makinanın madeni gövdesine dokunması sonucu oluşan bir arıza türüdür. Aynı zamanda, birden fazla gövdeye kaçak, kısa devreleri meydana getirir. Arızayı bulmak için, kutup bağlantıları sıra ile açılır ve seri lamba ile her bobinde ayrı ayrı gövdeye kaçak aranır.
• Endüvi Sargılarında Meydana Gelen Arızalar
1. Devre Kopukluğu
Bu tür bir arıza, özellikle makine yüklendiği zaman kendini gösterir ve kopuk olan bobinin bağlı olduğu dilimlerde kararmalar oluşur. Arızalı bobin endüvi kontrol aleti (Grovler Cihazı) ile bulunur.
2. Kısa Devre
Kısa devre durumunda arızalı bobin fazla ısınır ve bağlı olduğu dilimlerde kararmalar oluşur, makine kıvılcımlı çalışır. Arızalı bobin grovler cihazı ile bulunur.
3. Gövdeye Kaçak
Bu tür bir arıza, birden fazla noktada oluşmuş ise endüvi ısınır ve makine kıvılcımlı çalışır. Sökülen endüvide, kollektör ile gövde arasına seri lamba ile bakılarak arıza bulunur.
• Kollektör ve Fırçalarda Meydana Gelen Arızalar
Kollektörde meydana gelen arızalar, dilimler arasında veya dilimlerle gövde arasında kısa .devre olmasındandır. Özellikle dilimler arasındaki mikanın zamanla, yağ, kömür tozu, pislik ve arktan dolayı kömürleşmesi sonucunda, mikalar arasında kısa devre meydana gelir. Dilimlere gelen bobin uçları ayrılır ve komşu dilimler seri lamba ile tek tek kontrol edilir. Bu sırada, seri lamba uçları dilimler üzerinde fazla tutulmamalı, mümkünse düşük gerilimli ve küçük güçlü bir lamba ile kontrol yapılmalıdır. Kontrolden sonra kömürleşmiş mikalar, ince ağızlı demir testere ucu veya çakı ile temizlenmelidir.
Fırça arızaları ise, kömürlerin zamanla küçülmesi, kırılması veya fırça-yay basınçlarının azalmasından dolayı oluşur. Kınlan ve küçülen fırçalar yenileri ile değiştirilir. Yay basınçları ise yeniden ayarlanır veya yenileri ile değiştirilir. Değiştirilen fırçalar fırça yuvalarına, fırçaların kollektöre dokunan bölümleri ise kollektör yuvarlağına göre iyice alıştırılmalıdır. Eğer fırçalar yerlerinden kaymışlarsa, kollektörde ark meydana gelir. Bu taktirde makine yük altında çalışırken, fırça tutucuları en az ark oluşan yere getirilip monte edilir.
• Yatak ve Mekanik Arızalar
Yataklar, zamanla veya bakımsızlıktan bozulabilir. Yatakların bozulması, makinanın çalışmasına engel olur. Yataklarda ısınma olursa veya endüvi mili aşınırsa, hemen sökülüp kontrol edilmelidir. Diğer yandan kapakların gövdeye iyi tutturulmaması sonucunda endüvi nüvesi, kutup pabuçlarına sürterek sıkışmalara ve ısınmaya, hatta kutup sargılarının kopmasına neden olabilir.
Elektrik makinalarındaki arızalar özellikle yağ, toz ve pisliklerin bobinler ve kollektör dilimleri arasına girerek, yalıtkanlığı bozması sonucunda meydana gelir. Makine periyodik olarak temizlenerek yalıtkanlık muayenesi yapılmalıdır. Yalıtkanlıkta azalma varsa, makine fırınlanarak kurutulmalıdır.
ASENKRON MAKİNE SARGILARINDA MEYDANA GELEN ARIZALAR
Asenkron makinalarda 'meydana gelen arızalar genel olarak, a.Elektriksel arızalar, b. Mekaniksel arızalar şeklinde iki başlık altında toplanabilir.
a. Elektriksel Arızalar
Bu tür arızaların bazıları sarım hatalarından, bazıları da kullanım hatalarından kaynaklanmaktadır.
1. Gövdeye kaçak
2. Bobin grupları arasında kısa devre
3. Bobinler içerisinde kısa devre
4. Bobinlerde veya bağlantılarda kopukluk
5. Bobin gruplarındaki bobinlerde terslik
6. Bobin gruplarında terslik
7. Bobinlerde yanlış gruplandırma
8. Çalışma gerilimine göre yanlış bağlantı
