Dizel jeneratörlerde nötr ve koruma topraklama iletkeni kesit hesabı

[paltun]

Müstakil çalıştırılan bir disel jeneratörde nötr ve koruma iletkeni hesabını neye göre yapılmalıdır. Özellikle projeci arkadaşların paylaşımlarını rica ediyorum.

Ayrıca bu tip jeneratör uygulamalrında transfer panosunda 3 kutuplu şalter uygulamaları olduğunu işittim. bu durumda şebe ile jenratör nötrü birleşik olmakta bu sorun teşkil etmeyecekmidir.

 

[servetd]

arkadaşım standart elektrik hesapları doğrudur jeneratör için ayrı bir hesap mevzu bahis değildir . yıllardır türkiyede 3kutuplu şalter kullanılır yeni yeni 4 kutuplu uygulamalara geçildi. bunun sebebi sitemlere troid ve kaçak akım rölesi konmasıdır jeneratrörün nötrü şebekenin nötrüne karıştığı zaman ciddi sıkıntılar doğuyor bu röleeler ve koruma ekipmanları bakımından .. aslında herkes 4 kutuplu kontaktörün daha iyi olduğunu savunur ama aslında alakası yoktur. biz 3 kutuplu kullanıp nötürleri birleştirdiğimizde ne oluyor normalde işletme topraklamasına irtibatlamış oluyoruz .. buda jeneratörde her hangi bir dengesiz yüklenmede yıldız noktasının kaymasını engelliyoır. .. tabi yüklerde 3 faz arası dengeli ise pek problem olmaz ama 4 kutuplu şalter kullanacaksak ve dengesiz yükümüz var ise jeneratöre işletme topraklamsı yapmakta fayda var olamlımııdır?

bu soru bizim elektrikçilerimizde mallesef ciddi kanayan bir yara türkiyede ben dahil hiç bir jeneratörcü işle5tme topraklamsı yapmaz . dengesiz yük var deyip geçriz.müşteriye yükünü dengelemesi tavsiyesinde bulunuruz yav işletme topraklamsını geçtim mwa cinsinden jeneratör santrallleri kuruyoruz koruma toprkalamasını en sona bırakıyoruz hatta müşteriye yıkmaya uğraşıyoruz yada yalan yanlış bir sarı yeşil kabloyu bağlıyoruz toprak diyoruz gidiyor .

iyi bir elektrikçi ustasının yada iyi bir ustanın deyim enerji üreten veya enerji dağıtımı yapan metal aksamları işe başlamadn önce sağlam bir şekilde topraklıyıp işe öyule başlamsı gerekir. fakat bunu yapmıyoruz nedense eriniyoruz üşeniyoruz canımızı sıkıyor nedeninide bilmiyorum. daha topraklama yapmayı seven bir türke raslamadım . mühendisler hariç. onlarda kendi yapmadıkları için bazen özen gösteriyorlar. eminimki kendileri yapsalar bizizm gibi yapacaklar.
buda demekki aslında biz usta falan değiliz değiliz mahalle elktrikçisinden yada kıçına hasbel kader pense kontrol kalemi sokmuş bir insandan farkımız yok .. mallesef çok üzücü ama gerçek bu. kızmak yerine cevap yetiştirmek yerine oturup şu konuyu düşünelim derim

 

[tknsyn]

Sn.servetd,yıldız noktasının kaymasını işletme topraklaması yaparak engelleyemezsiniz.Jeneratör yıldız noktalarının Şebeke yıldız noktasından 4 kutuplu şalter ve kontaktörler kullanılarak ayrılması kaçak akım koruma düzenekleri açısından bir gerekliliktir.Çeşitli kazaların önüne geçmek için ise faydalıdır.Topraklama konusundaki genel görüşünüze katılıyorum.Devamlı belirttiğim gibi topraklama konusu ülkemizde rayına oturmuş bir konu değildir.

 

[servetd]

şöle ifade edeyim boş çalışan bir jeneratörün bir fazını alıp toprağa bağlarsanız bağladığınız faz nötre kadar kayma yapar ve nötrde faz olur. test etme imkanı olan arkadaşlar bu testi rahatlıkla yapabilirler gene işletme topraklaması olmayan bir transformatörün çıkışlardan fazının birini toprağa bağlarsanız sistemde hiç bir şalterin atmadığını göreceksiniz.. yıldız noktasındaki değeri okuyunuz . bu testi yapma imkanı olmayan arkadaşlar için şu test6i önerrim 3 tane eşdeğer lambayı yıldız bağlayıp nötr olarak kabul ettiğimiz yıldız noktasını ölçmelerinden sonra lambalardan 1 veya 2 sini gücünün yarısına veya 2 katına çıkarıp ölçsünler .. sonra yıldız noktasını toprağa bağlıyıp öyle ölçelim .. heşey gözümüze daha net görünür.
tabi biz herzaman jeneratörleri dengeli yük olduğundan öyle varsaydığımızdan hiç bir zaman yıldız noktasını topraklamadık işletme olarak kastediyorum normalinde şebekenin işletme topraklamsına irtibatlandırdığımız için . topraklımayacazda asla ...
fakat sn TKNSYN arkadaşıma katılmam mümkün değil Eğer yıldız noktalarının topraklanması yıldız noktasının kaymasını engellemiyorsa transformatörlerde bunu neden yapıyoruz. ? benim bildiğim bu yönde . ama genede bir daha araştırayım

 

[tknsyn]

Sn.servetd,öncelikle okuduğum yazılarınızdan jeneratör konusunda iyi bilgi sahibi olduğunuzu anlıyorum.Bu nedenlede size sempati duyuyorum.Kırmak üzmek amacında değilim.Sempati duymasam müdahalede etmezdim.
1.Boşta çalışan yıldız noktası topraklanmamış ve şebeke nötrüne bağlı olmayan bir jeneratörün fazlarından birini topraklarsak hiç bir şey olmaz.Faz nötr(faz-yıdız noktası) arası ölçümlerde örneğin 220 V.,Faz faz arası ölçümlerde örneğin 380 V. ölçeriz.Gerek trifaze gerekse monofaze alıcılar gayet güzel çalışır.Toprağa verdiğimiz faz ile toprak arası gerilim 0 V.diğer fazlar ile toprak arası 380 V ölçebiliriz.İnsanlar bu durumda hem toprağa hem yıldız noktasına veya diğer iki fazda birisine değerek çarpılabilir.
2.Evet doğru,yıldız noktası topraklanmamış bir TR faz çıkışlarından biri toprağa bağlanırsa hiç birşey olmaz.
3.Lambalar ile yapılacak test direk şebeke gerilimi ile yapılacak ise ;evet eşit yükte yıldız noktası nötr olur.Dengesiz yükte yıldız noktasında gerilim yükselmesi olur.Yıldız noktasındaki bu gerilim yükselmesi(kayma) yıldız noktası topraklanınca düzelir.Bunun sebebi şebeke trafosunun yıldız noktası ile lambaların yıldız noktasının toprak üzerinden birleşmiş olmasıdır.Aynı deneyi şebeke gerilimi kullanmak istiyorsak izolasyon trafosu kullanarak,12-24 V ampuller kullanarak yapmak istiyorsak 380 V/12 V trafo kullanarak yaptığımızda yıldız noktasını topraklamanın kaymayı önleme açısından hiçbir işe yaramadığını açıkça görebiliriz.Yükü dengelemekten başka çare yoktur.
Hatta dağıtım şebekelerinde 40-50 KVA Kırsal trafolarında önemli dengesiz yüklenmeler olduğu için sekonderi zig-zag bağlantılı Tr lar kaymayı önlemek maksadı ile kullanılır.
TRAFOLARDA BUNU NEDEN YAPIYORUZ?sorusunun cevabının detayları forumumuzda var.Kısaca değinmek gerekirse koruma elemanlarının çalışmasını,can ve mal güvenliğini sağlaması ve Tr ve hatların faz faz kısadevrelerine maruz kalmasının önlenmesi içindir.
Snservetd benim görüşüme katılmanızın mümkün olmadığını yazmışsınız.Israr ediyorum benim görüşüme katılın.

 

[paltun]

arkadaşlar verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim.
Ben bir dağıtım şirketinde proje ve tesis müdürlüğünde çalışmaktayım.
Yıldız noktasının topraklanmasının nötr kaymasını önlemek için yapılır hususunda servetd arkadaşa katılıyorum.Teorik olarak doğrudur. Ancak pratikte yıldız noktasının topraklanamsı ile bir topraklama direnci oluştuğu pratikte kesin olarak doğrudur. Bu işletme topraklama direnç değeri nedeni ile yine nötr kayması oluşmaktadır. Dolayısıla jeneratör ve trafo nun uzak noktalarda aynı nötr ile irtibatlı olması iki elemanında nötründe bir gerilim olacağı anlamına gelir. Şebeklerde Z0/Z1 oranına bağlı olarak nötr kayma oluşur. Z0 ın içindeyeralan R0 değeri ki şebeke sonsuz ve kabloların omik direnç değerli ihmal edilirse, sadece topraklama direnç değeri olarak karşımıza çıkar. Bu değer için yönetmelikler bir değer vermezken camiamızda işletme topraklaması değeri 1 ohm altında olacaktır diye bir kabul vardır. TEDAŞ alçak gerilim sistemi tamamen bu işletmetopraklam sistemi 1 ohm altı olarak tesis edilir. ancak gerekli topraklama bakımları yapılmadığından bu değer yıllar içinde daha büyük değerlere çıkmaktadır. Bu durumda bir toprak hatası yada dengesiz yüklenmede trafo devrede değilken bile trafo nötründe gerilim görülür. Bu durum trafoda işletme ve Bakım personeli açısından bir problem teşkil eder. aynı şekilde trafo devrede iken jenaratör içinde nötr gerilimi problemdir.

Disel-jeneratörlerde nötr topraklama iletken kesiti hesabı konusundada, serbest projeci arkadaşlar oldukça serbest davranıp, aynı güçteki bir trafoda nötr iletkeni ne ise onu aynen almaktadır. Ben hiç bunun hesabını yapan bir projeci görmedim. En büyüğünü seç hesaptan kurtul düşüncesi hakim.
Disel -jeneratörlerin kısa devre akım eğrilerine ulaşamıyorum. hatta kimi imaltaçılar subtransient reaktansı bile vermiyorlar. yani işler öyle kafadan sağmaki.
ayrıca "yıldız noktası topraklanmamış bir trafonun faz çıkışlarından biri toprağa bağlanırsa " bence hattın kapasitesi ile ilişkili olarak kapasitif akımlar dolaşır. Ve bu akımlar 2 faz ve topraktan yolunu tamamlar. Değerine bağlı olarak kaçak akım rölelerinin çalışmasına neden olabilir.

 

[tknsyn]

Sn.paltun,"Yıldız noktasının topraklanmasının nötr kaymasını önlemek için yapılır "cümlenize itiraz ediyor ve katılmıyorum.Bir dağıtım trafosunun yıldız noktasının topraklanıp topraklanmamasının nötr kaymasına hiç bir etkisi yoktur.

 

[alidemir017]

Sn.paltun,"Yıldız noktasının topraklanmasının nötr kaymasını önlemek için yapılır "cümlenize itiraz ediyor ve katılmıyorum.Bir dağıtım trafosunun yıldız noktasının topraklanıp topraklanmamasının nötr kaymasına hiç bir etkisi yoktur.

Sn tknsyn
''Bir dağıtım trafosunun yıldız noktasının topraklanıp topraklanmamasınının nötr kaymasına hiç bir etkisi yoktur''İfadeniz KISMEN doğrudur.
Örneğin bir fabrikanın kendine ait trafosundan söz ediyorsak; bu fabrikada yıldız noktası sadece bir noktadan topraklanmış ise ifadeniz tamamıyle doğrudur.Bu şartlarda yıldız noktasının kayması ,yükü dengelemek veya nötr kablo kesitini dolayıyla direncini azaltmakla önlenebilir.
Şayet bir mahalle trafosundan söz ediyorsak durum değişir.Ülkemizdeki uygulama nötr kablo kesitinin faz kablosunun yarısı kadar çekilmesi ve hat sonlarında nötr kablosunun topraklanması şeklindedir.Bu sebepten toprak nötr iletkeninden dönen akımın paralel dönüş yolu gibi davranmasına yol açmaktadır.Kendine ait trafosu olup,nötr birden fazla noktadan topraklanmış abonelerin durumu da aynıdır.
Özellikle dağıtım sistemi kökenli meslektaşlarımızın fayda sağlar,fabrika kökenlilerin sağlamaz yaklaşımının sebebinin bu olduğu kanısındayım.

 

[paltun]

Sn.paltun,"Yıldız noktasının topraklanmasının nötr kaymasını önlemek için yapılır "cümlenize itiraz ediyor ve katılmıyorum.Bir dağıtım trafosunun yıldız noktasının topraklanıp topraklanmamasının nötr kaymasına hiç bir etkisi yoktur.

Sn.tknsyn arkadaşım,
sekonder yıldız noktası efektif topraklı bir kaynak yada trafo postası nda oluşan faz-toprak kısa devrelerinde nötr kaymaz. Kaymazdan kasıt, yıldız noktasının toprağa karşı potansiyeli arıza öncesi halde olduğu gibi yine sıfırdır. Dengesiz yüklenme durumunda ise yıldız noktası nın toprağa göre gerilimi yine sıfırdır. bu bizi şuna götürür. Efektif topraklı kaynak yada trafoda;
arızalı yada dengesiz yüklü olsun faz-toprak gerilimleri değişmez. Ancak dengesiz yüklenmede nötr iletkeninin empedansı işin içine girer ve faz-nötr arasındaki yüklerin uç gerilimleri düşmeye başlar yani gerilim düşümü oluşur.

diyelimki nötr topraklamanın nötr kaymasına etkisi yok. o halde
yıldızı izole bir sistemden beslenen fiderde bir faz-toprak arıza oluşursa yada dengesiz yüklenirse faz-toprak gerilimleri değişmemelidir demeliyiz değilmi. Böyle bir şey olabilirmi

Sn tknsyn
''Bir dağıtım trafosunun yıldız noktasının topraklanıp topraklanmamasınının nötr kaymasına hiç bir etkisi yoktur''İfadeniz KISMEN doğrudur.
Örneğin bir fabrikanın kendine ait trafosundan söz ediyorsak; bu fabrikada yıldız noktası sadece bir noktadan topraklanmış ise ifadeniz tamamıyle doğrudur.Bu şartlarda yıldız noktasının kayması ,yükü dengelemek veya nötr kablo kesitini dolayıyla direncini azaltmakla önlenebilir.
Şayet bir mahalle trafosundan söz ediyorsak durum değişir.Ülkemizdeki uygulama nötr kablo kesitinin faz kablosunun yarısı kadar çekilmesi ve hat sonlarında nötr kablosunun topraklanması şeklindedir.Bu sebepten toprak nötr iletkeninden dönen akımın paralel dönüş yolu gibi davranmasına yol açmaktadır.Kendine ait trafosu olup,nötr birden fazla noktadan topraklanmış abonelerin durumu da aynıdır.
Özellikle dağıtım sistemi kökenli meslektaşlarımızın fayda sağlar,fabrika kökenlilerin sağlamaz yaklaşımının sebebinin bu olduğu kanısındayım.

sn.alidemir 017;
TEDAŞ genelinde yalnızca uzun AG besleme hat sonlarında nötr topraklama yapılmaktadır. Nötrün çoklu topraklanması genel olarak pek önerilen bir uygulama değildir. Çünki arıza akımı topraklamalardan nötr iletkenine geçer ve yıldız noktasına kadar nötr iletkenini kullanabilir.
nötr kayması; nötr noktasının toprağa göre olan gerilimi olduğundan, topraklama direnci sıfır olan bir işletme topraklaması ile nötr noktasının kayması engellenmiş olur. bu topraklama 1 yada birçok yerden yapılsın durum değişmez. nötrün dağıtık topraklanması ile son kullanıcının faz-nötr gerilimi, nötr hattından kaynaklı olan gerilim düşümünden kurtarılmış olur denebilir diye düşünüyorum.
mesela; yıldız noktası efektif topraklı bir kaynaktan beslenen bir yük olsun.Bu yük kaynaktan çıkan faz iletkeni ile toprak arasına direk bağlansın. bu durumda nötr iletkeni olmadığı için nötr iletkeni kaynaklı gerilim düşümünden bahsedilemez. diğer 2 faz yüksüz durumda iken bile yıldız noktası sıfır potansiyeldedir. yani boş fazların toprağa göre gerilimi değişmemiştir.

 

[servetd]

aslında macım polemik olmasın diye cevap vermemekti ama araştıralım deneyelim derim bu kadar basit bilimde herşey deneyle sabit değilmi?