Merhaba.
Bu olayı tam olarak anlamanız için bunun en iyi uygulanan bir örneğini vereyim. Starter (Marş) motoru.
Dc. bir motordur.(Rotor ve statoru seri) Akü tam dolu olduğunda boşta çalışırsa, 60-70 amper civarı akım çeker.
Volan dişlisiyle volanı 80-150 d/dak ile döndürülürken (Marşta) 125-175 amper (Marka ve modele,ortam sıcaklığına da bağlı) akım çeker.
4.8 volt 800 mA NiCd pil ile çalışan el vidalama (RTL marka=20 tl) matkabı,3.6 volt,2000 mA NiCd pil ile çalışan pratik süpürgedeki (Arçelik marka ıslak & kuru) dc. motor da boşta daha az, buna karşılık yüke bindiğinde (Pervaneyle,vidalama yaparken,vb.) ise,boştayken çalıştığı değerin 2,3 kat daha fazlasını yükteyken çeker.Her iki dc. motor da yüke bindiğinde deviri düşerken,tork değerini sabit tutmak için çektiği akım 2-3 kat artar.
Belirli bir voltajda (12.6 volt) starter motorundan istenen tork değerini kolayca üretecek olan 60-72 amperlik bir akü,kutup başlarındaki voltaj değeri 12.40 voltun çok altındaysa,şarjı yetersizdir.12.60 volttaki tam dolu bir akünün kapasitesi gibi,volanı ayni tork değeriyle döndüremez,devirde bir düşme görülür.Motorun bir kerede starter(Marş) ile çalışması güçleşir.Çünkü akünün akım ve voltajındaki düşmeyle doğru orantılı olarak,starter motorunun verebileceği devir ve tork değeri de otomatik olarak ve motorun kolay start alabilmesini önleyecek şekilde düşmüştür,yani motor milinden alınacak faydalı güç azalmıştır.
Sonuç: Tüm dc. motorlar boşta az akım,yükte çok daha fazla akım çekerler. Uygulanan voltajları 3/4,1/2 kat azaltıldığında devirleri de doğrusal olarak azalır,verebilecekleri güç değerleri de otomatik olarak düşer.Tersine uygulanan voltaj arttırıldığında ise devir ve verebilecekleri güç değerleri de doğru orantılı olarak arttırılmış olur.Motor sargısındaki iç dirençleri yüksek voltajlarda daha fazla amper,düşük voltajlarda daha az amperi çeker.Alınacak faydalı güç de bununla doğru orantılı olarak değişkenlik gösterir.
Not:Seri,fırçalı dc. motorların boşta ve yükte çalışmasında çok önemli bir ayrımı vardır.Ac. ile de çalışabilirler.(Üniversal motor) Boşta çalışırken devir sayıları motor abandone olup bozulabilecek seviyede çok yüksek rakamlara çıkabilir.Uzun süre boştayken çalıştırılamazlar.Buna karşın yükteyken daha kararlı bir devir sergiler,çok daha stabil olurlar.Bu nokta çok önemlidir.
Kolay gelsin.
