Arkadaşlar ev elektrik tesisatı yapılırken sigorta seçimi hep ezbere yapılıyor benim merak ettiğim bunun bir formülü yok mu mesela 100w lık bir ampül kaç amper akım çeker buna göre de 10 tane 100w lık ampül için kaç amper sigorta koyacağımı hesaplayabilirim. Bana sadece ampül ün çektiği akımı nasıl hesaplayacağımı söyleyebilir misiniz?
100 watt.lık flamanlı bir ampül omik direnç olduğundan cos fi=1 dir ve P=V*I formülünden I=P/V 'den I=100/220 I=0.45 amper akım çeker,10 tanesi ise 4.5 amper akımı şebekeden direkt çekmiş olur.Ama bu sadece bu flamanlı(Arkandasen) lamba türü için geçerlidir.Eski klasik tip balastlı flüoresanların üzerinde "cos fi" etiketinde ayrıca yazılıdır.Örneğin 32 watt. balastta 0.45 (Koray marka),40 watt.lık balastta (Lümen marka) 0.50, daha küçük ve ince yapıdaki başka bir 32 watt. balastta (Yıldız marka) 0.43 olarak Cos fi değeri yazılıdır.Flüoresan lambaların şebekeden çekeceği akım hesaplanırken P=V*I*Cos fi 'den I=P/V*cos fi den I=40/220*0.50 I=0.36 amper(40 watt.lık uzun tüp flüoresan için) bulunur. 32 watt.lık ince tip balast olanı I=32/220*0.43 den I= 0.48 amper çeker,çünkü cos fi'si 40 watt.lık olandan daha düşüktür,Cos fi=0.43 tür,o nedenle fazla akım çekme durumu vardır.32 watt.lık simit flüoresanlar için yapılan bu klasik balastımızın da cos fi=0.50 değeri eğer kendisinde bulunsaydı şebekeden I=32/220.0.50 I=0.29 amper olarak 40 watt.lık balasttan daha az bir akımı da normalde çekecekti.
Ancak Cos fi'ye bağımlı olarak yukarıdaki gibi hesaplanıp çekilen bu akımın,sadece aktif sayaçla tespit edilen tarafındaki çekilen akım değeri bizim faturamıza yansır,şebekeye iade edilen reaktif kısmı faturamıza yansımaz(Evlerde bu tür bir sayacımız da genellikle bulunmaz),sadece bizim güç katsayımızı(Cos fi) bir miktar kadar düşürmüş olur.Ama bina girişinde seçilecek sigorta değeri ve kablo kesiti hesaplanırken,bu "aktif+reaktif" toplam şeklinde hatta gelip-giden ve şebekeye geri iade edilmş olan bu akım değeri de,bu toplamda kesinlikle baz alınarak kablo kesiti ve sigorta seçimi buna göre yapılır.Cos fi'si ne kadar düşük cihaz,lamba toplamınız varsa sigorta ve kablo seçiminde daha düşük değerlere de dolayısıyle inmiş olursunuz,bu da maddi anlamda bir kazanç demektir.Çok büyük işletmelerde bu kazanç(Kablo+sigorta seçimi) değeri haliyle de çok daha fazla olacaktır.
Tasarruf lambası ve led,power led armatürlerinin elektronik balastlarının Cos fi=1 katsayısından daha düşük olan belirli bir cos fi değerleri ayrıca mevcuttur.Çekecekleri akım hesabında,eğer bu cos fi değerleri tam ve net olarak etiketinde yazılıyor veya üretici firması aracılığıyla kendimizce de biliniyorsa,şebekeden çekilen ve geri iade edilen toplam akım değerleri yukarıdaki cos fi'li güç formülüne göre kolaylıkla da hesaplanmış olur.Genellikle bu ürünlerin çoğunun ambalaj kutusunda veya ürün üzerinde,bu ortalama çekilen akım miktarı " mA, amper " olarak üretici firmasınca yazılmıştır,ayrıca hesaplamaya da gerek yoktur.Kolay gelsin.
