16 VOLT AC Mİ 12 VOLT AC Mİ?
12 volt,60 ve 72 amper olan otomobil akülerinin şarjını,evde kendi yaptıkları basit,pratik bir redresörle gerçekleştirmeye çalışan arkadaşlara yukarıdaki bu seçimin gerekçesini açıklamak istiyorum.
Seçilecek trafonun ac çıkışı; tam dalga doğrutma için ya tek çıkışlı(1*12 ; 1*16) veya çift çıkışlı(2*12 ; 2*16) seçilip,yekpare bir köprü diyot(Veya 4 adet köprü yapılmış diyot) veya çift çıkışlıda 2 adet diyot kullanılarak tam dalga doğrultmalı,ancak dalgalı(Alternanslı=Pulsasyonlu) bir dc akımı elde edilir.Bu dalgalanmaları düzetmek,yani akımı doğru akıma daha çok benzetmek ve diyotlarda oluşan voltaj düşümünü biraz olsun arttırmak için de,uygun sığada ve voltajda bir elektrolitik kondansatör de diyot çıkışına paralel bağlanır.Buraya kadar olan prosedür normal görünüp gözden birşey kaçmamış gibi görünüyor.Ama çok önemli bir detay göz ardı edilebilir.O da aslında şudur; diyotlarda yaklaşık olarak 0.70 voltluk ve daha çıkışa varmadan önce bir voltaj kaybı oluşmaktadır.
Tek ac çıkışlı trafo çıkışında bağlı olan köprü diyotta,2 adet diyot seri olarak yapı gereği bağlıdır ve bunlarda;2*0.70=1.40 volt voltaj düşümü olur.Bu da çıkışa 1.40 volt eksiği şeklinde yansır.Yani gerçek çıkış voltajı=16-1.40=14.60 volttur.
Çift 16 volt ac çıkışlı trafolu 2 diyotlu doğrutmada;1*0.70=0.70 volttur, bu da çıkışa 0.70 volt eksiği şeklinde yansır.16-0.70=15.30 volttur.
12 voltluk seçimde ise doğrultucu çıkışında bu durum;
Tek ac çıkışlı trafolu doğrutma çıkışında;12-(0.70*2=1.40)=10.60 volt,
Çift ac çıkışlı trafolu doğrutma çıkışında;12-(1*0.70=0.70)=11.30 volttur.
Görüldüğü gibi 12 volt ac seçiminde çıkışa paralel bir elektrolitik kondansatör de bağlanmazsa,güç kaynağınız akü voltajının çok gerisinde kalarak şarjı gerçekleştirmeyebilir.Doğru olan seçim, 1*16 voltluk ac çıkışı veya 2*15 volt çıkışı olan bir trafodur.Bunu tartışılacak ve sorgulanacak bir tarafı da bulunmamaktadır.Matematik hesap ortadadır.Ohm kanununa göre şarj gerilimi(V) düşük olduğunda,akü direnci(R) sabit kabul edilirse geçen akım miktarı, I=V/R denklemine göre düşecektir.Ayni amperde dc çıkışa sahip 13 volt ve 15 voltta aküden geçen şarj akımı,15 voltta,ohm kanununa göre daha fazladır,13 voltta da daha azdır.Bu da akünün amper-saat hesabıyla yapılmış olan toplam şarj süresini biraz daha kısaltmış olur.
15 veya 16 volt ac seçiminin bir diğer avantajı, iletim kablolarında olan voltaj düşümüyle,
Şebeke voltaj düşümlerinde(180-190 volt gibi)güç kaynağınızdan aküye giden şarj akımının çok fazla azalmasının önlenmesi ve diyotlarda oluşan voltaj kayıplarının da dengelenmesi içindir.Yani yüksek değerli olanı seçmek her zaman için + bir avantajdır.12 voltluk ac seçimde trafonun amperi ne kadar yüksek olursa olsun,geçecek şarj akımı sınırlıdır,bu gözden kaçırılıp asla unutulmamalıdır.Kolay gelsin.