Akü Çeşitleri ve Aküyü Verimli Kullanmanın Yolları
Elektrik enerjisini kimyevi enerjiye çevirip depolayan ve ihtiyaç duyulduğunda depolanan kimyevi enerjiyi elektrik enerjisini çeviren sisteme akümülatör kısaca akü denir. Akülerin görevleri; marş motorunu, doğru akım ile çalışan tüm elektronik cihazları , ışık ve alıcıları beslemektir. Aküler icat edildiği günden bugüne kadar sürekli ilerleyen teknoloji ile birlikte kullanım alanlarıda sürekli artmaktadır.
Aküler ile birlikte bir çok elektrik enerjisiyle çalışan elektronik cihazlar taşınabilir özellik kazanmıştır:
-Oyuncaklar
-Taşınabilir aydınlatma ekipmanları
-Denizcilik ekipmanları
-Güneş enerjileri
-Yangın emniyet ve alarm sistemleri
-Arabalar
-Telefon santralleri
-Telefonlar
Bu ekipmanlar akülerin yaygın kullanım alanlarıdır. Aküler bu ekipmanlarla ulaşımda, iletişimde ve güvenlikte kullanım kolaylığı sağlamaktadır. Aküler; Kurşun-asit, nikel-demir, nikel-kadmiyum gibi metallerin karışımıyla oluşur ve 3 akü çesidi vardır;
Kurşun-Asit Akümülatörler
Bu akü tipi daha çok araçlarda kullanılmaktadır. İlk üretildiğinde içindeki kurşun oksit ile kurşun atıklarının kısa devreye neden olması yüzünden çok tutulmamıştı, fakat bu kısa devreleri engellemek için kullanılan kurşun ızgaralar sayesinde kısa devreler önlenmiştir ve kullanımı yaygınlaşmıştır.
Kurşun-asit akülerin içinde yer alan sülfürik asit elektrolitin içinde ; kurşundioksit yapıda pozitif elektrot ile kurşun yapıda negatif elektrottan oluşur. Bu sayede akümülatör elektrik enerjisini kimyevi enerjiye dönüştürerek depolama işlemi gerçekleşir.
Nikel-Kadmiyum Akümülatörler
Bu akü türünde ana ekipman olarak anot ve katot levhalar ve elektrolit vardır. Bu levhalar katot levha nikel hidroksitten , anot levha ise kadmiyumdan oluşmaktadır. Anot ve katot levhalar, kadmiyum ve nikel tuzu emdirilmiş çok gözenekli levhalardır. Gözenekler çelik çelik şeritten yapılmış bir dizi çelik hücre bulunmaktadır.
*Nikel-Kadmiyum Akümülatörlerin Özellikleri
-Uzun ömürlü akü türüdür. 15 yıl ve üzeri kullanım ömrüne sahiptir.
-Bakımı basittir.
-Çalışma sıcaklık aralığı geniştir -50oC ile +70oC’ye kadar sorunsuz çalışır.
-Düşük sıcaklıklarda kapasitesini korur
-Yüksek sıcaklıklarda eskimeye karşı dayanıklılık gösterir
-Şoka karşı dayanıklıdır.
-Kurulum maliyetleri uygundur.
-Hücre bağlantıları kolaydır.
-Elektriksel yüklere dayanıklıdır.
-Özel batarya odasına gerek yoktur.
-Dondurulmuş vaziyette uzun raf ömrü vardır.
Enerji santrallerinde, rafineriler, UPS sistemleri, Telekom sistemleri yaygın kullanım alanlarıdır.
Nikel-Demir Akümülatörler
Bir zamanlar çok kullanılan bu akümülatör türü, nikel-kadmiyum akülerin çıkmasıyla birlikte önemini kaybetmiştir. Bu akü türünde pozitif elektrot nikelden, negatif elektrot ise demirden yapılmıştır. Elektrolit kabı ise demir şaçtan yapılmıştır. Levhalar diğer akü çeşitlerindede olduğu gibi ızgara şeklindedir. Bu akü türünde gerilim 1,5 volt civarındadır. Boşalma durumunda 1,1 volta kadar düşer dolma durumundada 1,8 volta kadar yükselir.
Nikel-demir akümülatörler verimi düşük ve maliyeti fazla olduğundan kullanılmamaktadır. Bu akü modeli yerini nikel-kadmiyum akü modeline bırakmıştır.
Akü Bağlantı Şekilleri
Aküler seri ve paralel olmak üzere iki bağlantı türü vardır;
*Seri Bağlantı
-Seri bağlantı birden fazla akü grubunun ard arda bağlanmasıyla oluşur oluşturulan bu bağlantı tek bir seri kol halindedir.
-Seri bağlantı ile oluşturulan akü grubunun toplam gerilimi, her bir akü bloğunun geriliminin toplamından oluşur. Bu gerilim kesintisiz güç kaynağının tampon gerilimi ile aynı olmalıdır.
-Seri bağlantıda akü kapasitesi değişmez
-Akü grubunun kapasitesi, Grupta yer alan her bir bloğun kapasitesiyle aynıdır.
*Paralel Bağlantı
-Aküler kapasiteyi ve güvenliği arttırmak için paralel bağlanır
-Paralel bağlantı iki veya daha fazla seri bağlı akünün seri bağlanması ile oluşur.
-Bağlantı türünde seri kolda bulunan tüm hücreler birbiri ile aynı olmalıdır.
Aküleri Uzun Ömürlü Kullanmak İçin Neler Yapmalıyız
-İçinde bulunan su miktarı hiçbir zaman plakanın altıa inmemelidir.
-Akü kutup başlarının oksitlenmemesine dikkat edilmelidir. Kutup başlarına gres yağı sürülmelidir.
-Akü kısa devreden korunmalıdır. Üzerine metal eşya bırakılmamalıdır.
-Yaz aylarında su miktarı azalma riskine karşı daha sık bakım yapılmalıdır.
-Akü kullanıldığı yere sabitlenmelidir. Sarsınıya karşı önlem alınmalıdır.
-Akü havalandırma delikleri her zaman açık olmalıdır.
-Akü bulunduğu ortamda havalandırılmalıdır.
-Akü uzun süre kullanılmayacağı zaman sökülüp serin bir yerde tutulmalıdır.
-Su seviyesi dolu olan aküyü şarjsız bırakmamaya özen gösterilmelidir.
