yunusx
Katılımcı Üye
- Katılım
- 1 Kas 2007
- Mesajlar
- 878
- Puanları
- 56
Teknikte çok kullanılan, çözülebilen bağlama elemanı. civata esas itibariyle bir ucunda baş kısmı bulunan ve öteki ucunda vida dişleri açılmış bir silindirik elemandır. Baş kısmı bulunmayan ve iki ucunda vida açılmış tiplerine saplama denir. Parçaları birleştirmek için tek başına kullanılabildiği halde genel olarak somun denilen içine diş açılmış dişi bir elemanla birlikte kullanılır. Sıkıştırılacak parça ile somun arasına bazen rondela denilen içi delik pul da yerleştirilir. civata, bağlantılarında, bağlama ve çözme işlemleri anahtar ve tornavida adı verilen takımlarla yapılır
civataların, biçimlerine göre adlandırılan birçok çeşitleri vardır. Altıgen, kare, yuvarlak başlı düz ve yıldız yarıklı veya altıgen oyuklu şekillerinden başka, gömme başlı, halka başlı, başsız setuskur denilen tipleri de bulunur. Bu tiplerin hepsinin tutturacakları parçalara delik delerek ve gerekliyse vida açarak bağlanmaları gerekir. Ayrıca uçları sivri olduğundan doğrudan parçaya bastırıp döndürerek vidalanan ağaç ve Saç vidaları da mevcuttur.
civataların karakteristik büyüklükleri ve tipleri civata bir kanal şeklinde olduğundan, civatanın minimum çap iç çap, ortalama çap ve nominal çap maksimum çap olarak üç çap ölçüsü vardır. Bunlardan civatayı belirten nominal çaptır. civata üstüne vida dişleri bir helis şeklinde açılmıştır. Helis
bir doğrunun silindir üzerine belli bir açıyla eğik olarak sarılmasından meydana gelir. Helis eğimini gösteren bu açıya helis açısı denir. Vida helis sarımına ait iki diş arasındaki mesafeye hatve veya vida adımı adı verilir.
Vida ekseni boyunca alınan bir kesitte dişşeklinin görüntüsüne vida dış profili denir. Vida dişleri profillerine göre sınıflandırılır. Başlıca vida profilleri üçgen, trapez, testere, yuvarlak ve kare şeklindedir. Bunlardan kare dışında diğerleri standarttır. Yani karekteristik büyüklükleri ve boyutları nominal çaplarına ve hatvelerine bağlı olarak standartlarda verilmiştir. civata bağlantılarının
fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için işletme kuvvetleri altında çözülmemeleri gerekir. Bunun için helis açısının sürtünme açısından küçük olması şarttır. Fakat bilhassa sarsıntılı işletmelerde bunun yetmediği görülüp civata bağlantılarının çözülmemesi için birçok ek emniyet tedbiri getirilmiştir.
Yapılan incelemeler göstermiştir ki, civata bağlantısının çözülmesi somunun dönerek gevşemesinden değil, civata bağlantısında ve sıkılan parçalardaki temas eden yüzeylerdeki pürüzlerin ve sivri tepeciklerin ezilmesinden dolayı olmaktadır. Öyleyse gevşeme ve çözülmeye karşı en etkili çare temas yüzeylerinin çok iyi işlenmesi ve somunun belirli aralıklarla sıkılaştırılmasıdır
civatalarda malzeme ve imalat usülleri Genellikle civata ve somunlar çelikten imal edilir. Bu maksatla çeliğin bütün cinsleri kullanılır. Ayrıca çeşitli maksatlara göre alüminyum alaşımları, pirinç ve özellikle elektrik izolasyonu gayesiyle poliamid, teflon gibi plastikler kullanılır. civatalar kullanılma yerlerine göre kaplamasız veya çinko, nikel, kadmiyum, krom kaplanmış halde bulunur
Günümüzde civata imalatı standartlara göre büyük seriler halinde sadece civata imal eden fabrikalarda yapılmaktadır.
Teknoloji bakımından vidalar talaş kaldırma ve haddeleme metodu olmak üzere iki şekilde imal edilir. Talaş kaldırma, tornalama veya frezeleme usülü ile yapılır. civatalar yalnız bağlama elemanı olarak değil, hareket iletilmesinde de kullanılır. Bunlara hareket vidaları veya transmisyon civataları denir. Somun sabit tutulduğu takdirde civata hem döner ve hem de bu dönme ile orantılı olarak eksenel bir
hareket yapar. civata döndürülür ve somun dönmeyecek şekilde sevk edilirse o takdirde somun yalnız eksenel bir öteleme hareketi yapar. Transmisyon civataları, krikolar, vidalı pres, mengeneler, takım tezgahları gibi birçok yerde kullanılır. yapı bakımından bağlama ve transmisyon civataları olarak daha çok trapez, kare veya testere profilli vidalar kullanılmaktadır. Burada verim önemli olduğundan vida ve somun arasındaki temas yüzeyi iyi işlenir ve yağlama uygulanır
tüm civata, vida ve somunların üzerine dikkatli baktığınız vakit bir takım kod ve numaralar göreceksiniz. 5.0- 6.6 - 7.0.-8.0-10 gibi bu rakamlar bu parçanın yapıldığı metalin katitesini ve sertliği gösteren kodlardır.
Numara ne kadar büyükse o parçanın yapıldığı metal o kadar kaliteli, genleşme katsayısı küçük ve serttir.gerek vibrayondan gerekse söküp takmaktan dolayı daha birbirini tutan vida adımı denilen dişler daha az yıpranır
6.8, 8.8, 12.9 Cıvata Denince Ne Anlaşılır ?
Birinci rakam 100 ile çarpılınca, çıkan değer malzemenin çekme mukavemetini (dayanımını) verir.
[8.8 için 8 x 100 = 800 Newton / mm2]
[10.9'da 10 x 100 = 1,000 Newton / mm2]
[6.8'de 6 x 100 = 600 Newton / mm2] 1 Kg = 9.81 Newton'dur.
Kolayca hatırlamak için 1 Kg yaklaşık 10 Newton diyebiliriz. 800 Newton / mm2 = 89 Kg / mm2 gibi.
Aslında (800 Newton / mm2) / (9.81 Newton / Kg) ) 81.5 Kg / mm2 İkinci rakam (8.8'in ikinci 8'i gibi) 8 = 0.8'dir.
Yani ikinci rakam yukarıda bulunan çekme dayanımı ile çarpılarak çeliğin ve ya malzemenin AKMA GERİLME SINIRI veya ORANTISIZ UZAMA GERİLMESİ bulunur.
800 x 0.8 = 640 Newton / mm2 veya yaklaşık 640/10 = 64 Kg/mm2
Civata Somun Eşleşmesi
Bilinenin aksine; kullanılacak somun, asgari olarak cıvatanın dayanım sınıfında veya bir üst sınıfında olmalıdır.
Buna göre cıvata-somun eşleşmesi şu şekilde olmalıdır:
Cıvata 5.8 5.8 6.8 8.8 10.9 12.9
Somun 6 6-8 6-8 8-10 10-12 12
Sebep : Somunun diş sayısı takıldığı cıvataya nazaran daha az olduğundan, bir problem durumunda cıvata diş sıyırsa bile somun sağlam kalacağından, cıvatadan çıkmayacaktır. Böylece can güvenliği tehlikeye girmeyecektir.
civata vida vs tutturma parçalarına baktığınız vakit bu rakamları göremiyorsanız o kullanılan parçalar makinanızın fabrikasına özel yapılmış ve genelde maliyeti düşük tutmak için o kadarda kaliteli olmayan metalden yapılmış ve göze hoş görünmesi için krom kaplamış ancak kullanım esnasında yukarda bahsi ettiklerim kadarda dirençli olmayan parçalardır.
ısı farklarından dolayı genleşmeden dolayı zamanla kendi kendilerine deforme olup görevlerini tam olarak yapamazlar.ne kadar gevşerlerse vibrasyon o kadar artar.
civataların, biçimlerine göre adlandırılan birçok çeşitleri vardır. Altıgen, kare, yuvarlak başlı düz ve yıldız yarıklı veya altıgen oyuklu şekillerinden başka, gömme başlı, halka başlı, başsız setuskur denilen tipleri de bulunur. Bu tiplerin hepsinin tutturacakları parçalara delik delerek ve gerekliyse vida açarak bağlanmaları gerekir. Ayrıca uçları sivri olduğundan doğrudan parçaya bastırıp döndürerek vidalanan ağaç ve Saç vidaları da mevcuttur.
civataların karakteristik büyüklükleri ve tipleri civata bir kanal şeklinde olduğundan, civatanın minimum çap iç çap, ortalama çap ve nominal çap maksimum çap olarak üç çap ölçüsü vardır. Bunlardan civatayı belirten nominal çaptır. civata üstüne vida dişleri bir helis şeklinde açılmıştır. Helis
bir doğrunun silindir üzerine belli bir açıyla eğik olarak sarılmasından meydana gelir. Helis eğimini gösteren bu açıya helis açısı denir. Vida helis sarımına ait iki diş arasındaki mesafeye hatve veya vida adımı adı verilir.
Vida ekseni boyunca alınan bir kesitte dişşeklinin görüntüsüne vida dış profili denir. Vida dişleri profillerine göre sınıflandırılır. Başlıca vida profilleri üçgen, trapez, testere, yuvarlak ve kare şeklindedir. Bunlardan kare dışında diğerleri standarttır. Yani karekteristik büyüklükleri ve boyutları nominal çaplarına ve hatvelerine bağlı olarak standartlarda verilmiştir. civata bağlantılarının
fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için işletme kuvvetleri altında çözülmemeleri gerekir. Bunun için helis açısının sürtünme açısından küçük olması şarttır. Fakat bilhassa sarsıntılı işletmelerde bunun yetmediği görülüp civata bağlantılarının çözülmemesi için birçok ek emniyet tedbiri getirilmiştir.
Yapılan incelemeler göstermiştir ki, civata bağlantısının çözülmesi somunun dönerek gevşemesinden değil, civata bağlantısında ve sıkılan parçalardaki temas eden yüzeylerdeki pürüzlerin ve sivri tepeciklerin ezilmesinden dolayı olmaktadır. Öyleyse gevşeme ve çözülmeye karşı en etkili çare temas yüzeylerinin çok iyi işlenmesi ve somunun belirli aralıklarla sıkılaştırılmasıdır
civatalarda malzeme ve imalat usülleri Genellikle civata ve somunlar çelikten imal edilir. Bu maksatla çeliğin bütün cinsleri kullanılır. Ayrıca çeşitli maksatlara göre alüminyum alaşımları, pirinç ve özellikle elektrik izolasyonu gayesiyle poliamid, teflon gibi plastikler kullanılır. civatalar kullanılma yerlerine göre kaplamasız veya çinko, nikel, kadmiyum, krom kaplanmış halde bulunur
Günümüzde civata imalatı standartlara göre büyük seriler halinde sadece civata imal eden fabrikalarda yapılmaktadır.
Teknoloji bakımından vidalar talaş kaldırma ve haddeleme metodu olmak üzere iki şekilde imal edilir. Talaş kaldırma, tornalama veya frezeleme usülü ile yapılır. civatalar yalnız bağlama elemanı olarak değil, hareket iletilmesinde de kullanılır. Bunlara hareket vidaları veya transmisyon civataları denir. Somun sabit tutulduğu takdirde civata hem döner ve hem de bu dönme ile orantılı olarak eksenel bir
hareket yapar. civata döndürülür ve somun dönmeyecek şekilde sevk edilirse o takdirde somun yalnız eksenel bir öteleme hareketi yapar. Transmisyon civataları, krikolar, vidalı pres, mengeneler, takım tezgahları gibi birçok yerde kullanılır. yapı bakımından bağlama ve transmisyon civataları olarak daha çok trapez, kare veya testere profilli vidalar kullanılmaktadır. Burada verim önemli olduğundan vida ve somun arasındaki temas yüzeyi iyi işlenir ve yağlama uygulanır
tüm civata, vida ve somunların üzerine dikkatli baktığınız vakit bir takım kod ve numaralar göreceksiniz. 5.0- 6.6 - 7.0.-8.0-10 gibi bu rakamlar bu parçanın yapıldığı metalin katitesini ve sertliği gösteren kodlardır.
Numara ne kadar büyükse o parçanın yapıldığı metal o kadar kaliteli, genleşme katsayısı küçük ve serttir.gerek vibrayondan gerekse söküp takmaktan dolayı daha birbirini tutan vida adımı denilen dişler daha az yıpranır
6.8, 8.8, 12.9 Cıvata Denince Ne Anlaşılır ?
Birinci rakam 100 ile çarpılınca, çıkan değer malzemenin çekme mukavemetini (dayanımını) verir.
[8.8 için 8 x 100 = 800 Newton / mm2]
[10.9'da 10 x 100 = 1,000 Newton / mm2]
[6.8'de 6 x 100 = 600 Newton / mm2] 1 Kg = 9.81 Newton'dur.
Kolayca hatırlamak için 1 Kg yaklaşık 10 Newton diyebiliriz. 800 Newton / mm2 = 89 Kg / mm2 gibi.
Aslında (800 Newton / mm2) / (9.81 Newton / Kg) ) 81.5 Kg / mm2 İkinci rakam (8.8'in ikinci 8'i gibi) 8 = 0.8'dir.
Yani ikinci rakam yukarıda bulunan çekme dayanımı ile çarpılarak çeliğin ve ya malzemenin AKMA GERİLME SINIRI veya ORANTISIZ UZAMA GERİLMESİ bulunur.
800 x 0.8 = 640 Newton / mm2 veya yaklaşık 640/10 = 64 Kg/mm2
Civata Somun Eşleşmesi
Bilinenin aksine; kullanılacak somun, asgari olarak cıvatanın dayanım sınıfında veya bir üst sınıfında olmalıdır.
Buna göre cıvata-somun eşleşmesi şu şekilde olmalıdır:
Cıvata 5.8 5.8 6.8 8.8 10.9 12.9
Somun 6 6-8 6-8 8-10 10-12 12
Sebep : Somunun diş sayısı takıldığı cıvataya nazaran daha az olduğundan, bir problem durumunda cıvata diş sıyırsa bile somun sağlam kalacağından, cıvatadan çıkmayacaktır. Böylece can güvenliği tehlikeye girmeyecektir.
civata vida vs tutturma parçalarına baktığınız vakit bu rakamları göremiyorsanız o kullanılan parçalar makinanızın fabrikasına özel yapılmış ve genelde maliyeti düşük tutmak için o kadarda kaliteli olmayan metalden yapılmış ve göze hoş görünmesi için krom kaplamış ancak kullanım esnasında yukarda bahsi ettiklerim kadarda dirençli olmayan parçalardır.
ısı farklarından dolayı genleşmeden dolayı zamanla kendi kendilerine deforme olup görevlerini tam olarak yapamazlar.ne kadar gevşerlerse vibrasyon o kadar artar.
Ekli dosyalar
Son düzenleme:
